Թորոս Ռասթկելենեան

Թորոս Ռասթկելենեան, Թորոս - Թորոս Ռասթ - Կլան, (1934, Դեկտեմբեր 12, Հալէպ, Սուրիա - մահ.՝ 29 Յուլիս 2020,Ռոման քաղաք,Ֆրանսա) սփիւռքահայ քանդակագործ, Ֆրանսայի Տրոմ նահանգի կամ գաւառի գրականութեան, գիտութեան եւ արուեստներու ակադեմայի անդամ (2003)։

Կենսագրութիւն

Թորոս Ռասթկելենեանն արմատներով Արեւմտեան Հայաստանի Ուրֆա քաղաքէն է, ծնած է Հալէպ՝ 1934 թուականին։ Հօրմէ ժառանգած է պղնձագործի աւանդական արհեստը, զբաղուած է դրուագագործութեամբ եւ արձանագործութեամբ։

1966 թուականին «Ազատագրուած արաբ կինը» միջազգային մրցոյթին Թորոսի եօթ մեթրանոց «Ազատութեան ջահ» արձանը շահած է առաջին մրցանակը եւ տեղադրուած Հալէպի մուտքին سوق الانتاج في حلب հրապարակը։

1967 թուականէն կը բնակի Տրոմ նահանգի Ռոման քաղաքին մէջ։ 1968 թուականէն կը ցուցադրուի Ֆրանսայի եւ եւրոպական այլ երկիրներու պատկերասրահնեու եւ ցուցահանդէներու մէջ։

Հանրածանօթ քանդակագործ Թորոս Ռասթկելենեան մահացած էր Չորեքշաբթի, Յուլիս 29-ին Ռոմանի մէջ, 85 տարեկանին։

Քանդակագործ Թորոս նախքան իր վերջին շունչը տալը ըսած էր. «Գիտցէք, որ տխուր եմ ձեր բոլորը լքելով»։

Ստեղծագործութիւններ

Քանդակագործ Թորոս Ռասթկելենեանի պրոնզէ եւ պղինձէ կոթողային 15 քանդակներ տեղադրուած են Ֆրանսայի տարբեր քաղաքներու մէջ (Հայոց ցեղասպանութիւնը դատապարտող՝ Մարսելի, Էքս Ան Փրովանսի, Վալանսի եւ Սենտ Էտիենի կոթողները եւ այլն), որոնք կ՛առանձնանան մետաղամշակման նրբութեամբ եւ խիստ ընդհանրացուած ծաւալաձեւերռվ («Սրնգահարը», պրոնզ, 1978, տեղադրուած է Ռոմանի փոքրիկ հրապարակը, «Ընտանիք», պրոնզ, 1999, «Սիրեն», համաձուլուածք, 2001 եւ այլն)։

Կերտած է նաեւ դիմաքանդակներ՝ «Սայեաթ-Նովա», «Ստեփան Շահումեան», «Գալուստ Կիւլպէնկեան» եւ այլն։

2009 թուականի Հոկտեմբեր 16-ին Թորոսի կերտած Սայեաթ-Նովայի պրոնզաձոյլ կիսանդրին տեղադրուած է Երեւանի Սայեաթ-Նովայի պողոտայի եւ Խանճեան փողոցի խաչմերուկը։

Երեւանի Կոմիտասի թանգարան-հիմնարկին Հայաստանի Անկախութեան 24-րդ տարեդարձի խորհրդանշական օրը ֆրանսացի բարեկամներու ներկայութեամբ տեղի ունեցաւ գեղեցիկ միջոցառում. ֆրանսահայ քանդակագործ 3 Հոկտեմբեր 2015-ին, Թորոս Ռասթկելէնեանը (Ռասթ-Կլան) թանգարանին նուիրաբերեց Կոմիտաս վարդապետի քանդակը:

«Կոմիտասը մեզ լուսաւորեց եւ մեր պարտականութիւնն է միշտ յիշել եւ վառ պահել անոր յիշատակը: Մենք առաւելութիւնը ունինք մնացած ազգերու նկատմամբ, քանի որ մեր ազգի ամէն մէկ ստեղծագործութեան մէջ առկայ է ազգային ոճ» յաւելելով, որ շատ ուրախ է, որ այս գեղեցիկ միջոցառումը համընկեր է Հայաստանի Անկախութեան տարեդարձին հետ : - ֆրանսահայ քանդակագործ Թորոս Ռասթկելէնեան

Մրցանակներ

• ՀՀ նախագահի հրամանագրով պարգեւատրուած է «Մովսէս Խորենացի» շքանշանով։
• Ֆրանսայի Պատուոյ լեգէոնի ասպետի I եւ II աստիճաններու շքանշանակիր է (1984, 2000)։

Յուշարձաններ եւ արձաններ Սուրիոյ մէջ

• 1962 - Church cross, St. Kevork
• 1965 - Bird fountain, Aleppo
• 1966 - The Emancipation of Arab Women
• 2009 - La Colombe (bronze), presidential palace of the Syrian Arab Republic, Damascus

Յուշարձաններ ԱՄՆ-ի մէջ

• 1999: Reclining woman, New York, Lorber collection
• 1999 The Thinker, New York, Lorber Collection

Քանդակներ թանգարաններու մէջ

• Lisbon Gulbenkian Foundation, Portugal
• Bust of Komitas at the Komitas Museum Yerevan, Armenia

Պատկերասրահ

Պատկեր:«Սայեաթ-Նովայի» անագապղինձաձույլ կիսանդրի2.jpg

Աղբիւրներ

• Exhibition | "Peace: Toros integral work" Exhibition of 26 sculptures of the Franco-Syrian artist of Armenian origin Toros Rasguélénian.
• Exhibition | "Peace: Toros integral work"
• Sculptures by Franco-Syrian artist of Armenian origin Toros Rasguélénian are now displayed at UNESCO's Paris headquarters in a rare exhibition titled "Peace: Toros integral work".
• FRANCE-ARMENIA Syrian born French sculptor Toros Rast Klan (The Armenian Eagle)
• Թորոս Ռասթկելենեանի կայքէջը Archived 2020-09-23 at the Wayback Machine.