Հագուստ, կը պատրաստուի հիւսուած կած գործածուած կտորեղների, որ մարդիկ կը հագնին իրենց մարմինը ծածկելու համար։

Նախնադարեան մարդիկ որպէս հագուստ կ'օգտագործեն բոյսերու տերեւներ, հետագային՝ գազաներու մորթերը, շատ աւելի ուշ բրդից ու զանազան կենդանիներու մազերը կը գործածեն նաեւ տարբեր զգեստներ։ 19-րդ դարուն մանածագործութեան զարգացման հետ սկսած է հագուստի մեքենայական արտադրութիւնը, եւ հագուստը ստացած է աւելի բարետես, ժամանակակից տեսք։

Հագուստը ունի հետեւեալ առանձնայատկութիւնները՝ կը ծածկէ մարդու մարմնի մերկութիւնը, ան կը պաշտպանէ շրջակայ միջավայրի անցանկալի ազդեցութիւնները ցրտից, շոգիին, խոնաւութեան եւ այլն, կը ստեղծէ որոշակի հիգիենային միջավայր եւ կը ծառայէ որպէս վայելչանքի միջոց։

Կը տարբերի հագուստի մի քանի տեսակներ՝ վերնազգեստ (վերնաշապիկ, տաբատ, պիջակ, թիկնոց, վերարկու, շրջազգեստ, կիսաշրջազգեստ, մուշտակ եւ այլն), ներքնազգեստ (շապիկ, կրծկալ, կիսավարտիկ, վարտիկ եւ այլն):

Հագուստի ուրոյն տեսակ են նաեւ գլխարկը, կօշիկը, ձեռնոցը, գուլպան, կիսագուլպան եւ այլն։

Հագուստի Օգտագործման Պատմութիւնը Խմբագրել

Հագուստի առաջին տարրե թզի տերեւնէ, որով Ադամն ու Եւան ծածկուած են իրենց մերկութիւնը։ Աւելի ուշ օգտագործուած են ծառի կեղեւը, կենդանական մորթին, ձկան կաշին եւ այլն։

Ուշ քարի դարի յուշաձանները յայտնաբերուած է քարէ ամրակներ եւ ոսկրէ ասեղներ, որոնցմով մշակած եւ կարած են մորթին։ Նոր քարի դարին մանածագործութեան գիւտը յեղաշրջեց մարդու կենցաղը. հագուստի համար մարդն սկսած է օգտագործել բամպակէ, վուշէ, բրդէ եւ այլն թելեր։ Կարուած հագուստի առաջին նմուշները եղած են մորթէ թիկնոցները, աշդրակալները, տերեւները եւ այլն։ Հասարակութեան զարգացման զուգընթաց կը տարբերին տղամարդու եւ կնոջ, աղջիկների ու տշանների հագուստները, ստեղծոպած են առօրեայ, տօնական, հարսանեկան, սուգի հանդերձներ։ Մարզանքի զարգացման զուգընթաց՝ մարզիկները սկսած են կրել տարբեր մարզահագուստներ։ Աշխատանքի բաժանման հետեւանքով ստեղծուած են նաեւ մասնագիտական հագուստներու զանազան ձեւեր՝ բանւորական, հրշէջի, ոստիկանի, կրօնաւորի եւ այլն։

Զարգացած երկիրներու հագուստները ոճն ու ձնուածքը քիչ կը տարբերին միմեանցից։ Ան մասամբ պայմանաւորուած էտեխնոլոգեաներու՝ աշխարհում տեղի ունեցող փոխանակութեամբ։ Բացի այդ, խոշոր արդիւնաբերողները, թեն հագուստի արտադրական ձեռնարկութիւններ ունին տարբեր երկիրներու, սակայն կ'արտադրուին նոյն ոճի հագուստներ։

Մոտելներ (նմուշօրինակներ) Խմբագրել

Ժամանակակից հագուստը վաղուց արդէն դադարած է զուտ զգեստ լինելու. այսօր այն դարձած է նորաձեւութեան միտլը շարժող յատուկ ոլորտ, որով կը զբաղի մոտելագործներ։ Ան որոշում է, թէ ինչպիսի պէտք է լինի այս կամ այն կարգի հագուստը, եւ ինչպէս յարմար այն արտադրելը։ Ընտրելը նկատի կ'առնուի նոյնիսկ կտորեղենի խտութիւնը (այն շատ ծանր չպէտք լինի), տեղի եղանակային պայմանների (լրիւ, թէ մասնակի է այն ծածկելու մարմինը) եւ այլն։

Մոտելագործի գլխաւոր խնդիրը նմուշի ստեղծումն է, ըստ պէտք է պատրաստուին հարիւրաւոր կամ հազարաւոր նմանօրինակ զգեստներ։

Մոտելագործը կը պատրաստուի ձնուածքը եւ այն փորձում մանեկենի վրայ։ Ձնվածքին համապատասխան կտորին կը կտրեն (Ելեկտրական կամ լազերային մկրատներով) զգեստի առանձնամասերը։ Մեր օրերուն հագուստի ոճի մշակմանն կ'օգնեն նաեւ համակարգիչները, որոնց միջոցով կարելի է որոշել, թէ ինչպիսի պէտք է լինի նմուշօրինակ, եւ այն փորձարկել համակարգիչի ցուցասարքի վրայ։

Խոշոր Ֆապրիկաներ, ուր ամէն օր կը կարեն հարիւրաւոր զգեստներ, աշխատանքի հիմնական փուլերը մեքենայացուած են։ Մեքենաներն կը ձնուի կտորը, կը կարեն, ապա կը մշակէ կարերը։ Համակարգչային կառավարմամբ հաստոցները կարող են նախածրագրաւորել ոճերի յաճախակի փոփոխութիւնները։ Երբ հագուստի բոլոր մասերն արդէն կարուած են, այն մանրակրկիտ կ'արդունակուի։ Վաճառքի ուղարկուելով առաջ հագոստը մէկ անգամ եւս վերստուգում, վերանայւում է։

Ազգային Հագուստ (Տարազ) Խմբագրել

Բոլոր ժողովուրդները յատուկ է ազգային հագուստը, որ կը կոչուի ազգային տարազ։

Պատմական տարբեր դարաշրջաններու տարազը զանազան երկիրներու, ժողովուրդներու, էթնիական (տոհմային, ցեղային, հետագային՝ ազգային) եւ տարածքային խմբերու, բնակչութեան տարբեր շերտեր հագուստն է, որ ունի ձնուածքի, գոյնի, նիւթի տեսակի, արտաքին յարդարանքի (զարդեր, սանրուածք, բեղեր, մօրուք, դաջուածք, ներկուածք եւ այլն) առանձնայատկութիւններ։ Իւրաքանչիւր ժողովողի տարազ պայմանաւորուած է տեղանքի բնակլիմայական պայմաններով, մարդկանց կենցաղով, երկրի բնական արտադրանքով եւ այլն։ Մ. Թ. Ա. 9-6-րդ դարերու յուշարձաններու պահպամուած է բնակչութեան տարբեր շերտերի տարազների պատկերներ։ 20-րդ դարու սկիզբը հայկական տարազները հիմնական դուրս մղուած են կիրառութիւնից եւ այժմ օգտագործում են իբրեւ բեմական զգեստ (երգի-պարի անսամբլներու, ազգագրական խմբերու եւ այլն)

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մասը վերցուած է Հայկական համառօտ հանրագիտարանէն, որու նիւթերը թողարկուած են` Քրիեյթիւ Քոմմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի մէջ։