Հիւլէ
Հիւլէն կամ աթոմը (հին յունարէն ἄτομος — անտրոհելի) ելեկտրոնապէս չէզոք նիւթի մասնիկ է, որ կազմուած է դրական լիցք ունեցող միջուկէ եւ բացասական ելեկտրոնային ամպրոնային ամպէ։ Քիմիական տարրի նուազագոյն մասնիկն է՝ կը հանդիսանայ իր քիմիական յատկութիւնները կրողը։ Ելեկտրոնային ամպը միջուկի շուրջ կը պահուի ելեկտրամագնիսական ուժերու հաշուով։ Տարբեր տեսակի եւ թիւով հիւլէները կապուելով միջհիւլէական կապերով, կը կազմեն մասնիկ (մոլեքիւլ)։
Հիւլէի միջուկը կազմուած է դրական լիցքով պրոտոններէ եւ նեւտրոններէ (միակ բացառութիւնն է ջրածինի հիւլէն, որ նեւտրոններ չպարունակող միակ կայուն միջուկն է)։ Եթէ պրոտոններու քանակը միջուկին մէջ կը համապատասխանէ ելեկտրոններու քանակին, ապա հիւլէն ելեկտրոնապէս չէզոք է։ Հակառակ պարագային, հիւլէն ունի որոշակի դրական կամ բացասական լիցք եւ կը կոչուի իոն։ Հիւլէները կը դասակարգուին ըստ միջուկին պրոտոններու եւ նեւտրոններու թիւին։ Պրոտոններու թիւով կ’որոշուի քիմիական տարրին հիւլէի պատկանելիութիւնը, իսկ նեւտրոններու թիւով, քիմիական տարրի զուգաթիւին (իզոթոփ)[1]։ Ժամանակակից հիւլէի ձեւը՝ նկարագրած է Էրնեսթ Ռեզերֆորտը։
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ Leigh, G. J., խմբգր․ (1990)։ International Union of Pure and Applied Chemistry, Commission on the Nomenclature of Inorganic Chemistry, Nomenclature of Organic Chemistry - Recommendations 1990։ Oxford: Blackwell Scientific Publications։ էջ 35։ ISBN 0-08-022369-9։ «An atom is the smallest unit quantity of an element that is capable of existence whether alone or in chemical combination with other atoms of the same or other elements.»