Միջնադար

Միջնադար (Միջին դարեր), պատմական ժամանակաշրջան, որ կը հաջորդէ Հին դարեշրջանին եւ կը նախորդէ Նոր ժամանակաշրջանին։ Միջնադարի սկիզբը կը համարոի Արեւմտեան Հռոմեական կայսրութեան անկումը հինգերորդ դարին (սովորաբար անկման տարեթիւը կը համարուի 476 թ-ի սեպտեմբեր 4-ին, երբ վերջին կայսրը՝ Հռումուլոս Ավգուստուլուսը գահազրկուեցաւ): Սակայն Միջնադարի աւարտի կան տարբեր վերաբերեալ կարծիքներ։ Այդ կարծիքներէն են՝ Կոստանդնուպոլիսի անկումը (1453 թ.), տպագրութեան հայտնագործումը (տասնհինգերորդ դարի կեսեր), Ամերիկայի հայտնաբերումը (1492 թ.), Անգլիական հեղափոխութեան (1640) սկիզբը, Երեսնամեայ պատերազմի սկիզբը ե այլն։

Աւատականական կարգերու հաստատումը

Միջին դարերու հիմնական առանձնահատկութիւնը համայնական եւ ստրկատիրական կարգերու փոփոխութիւնն է աւատականութեամբ։ Այդ կարգերու ժամանակ հիմնական թշնամական դասակարգերը, ոչ թէ ստրկատերերն ու ստրուկներն էին, այլ աւատականական ու կախեալ գյիւղացիները։ Տարբեր ժողովուրդներու մոտ աւատականական կարգերը հաստատուած են ոչ միաժամանակ։ Արեւմտեան Եւրոպայի մէջ անոնք առաջացան 5-րդ դարի վերջերը, այն շարժումէն ետք, երբ 476 թոականին ստրուկներու ու կոլոններո ապստամբութեան հետեանքով թուլացաւ ու «բարբարոսներու» ջախջախիչ հարուածներէն խորտակուեցաւ Արեւմտեան Հռոմեական կայսրութիւնը։

Կախեալ գիւղացիներ

Հողի օգտագործման դիմաց կախեալ գիւղացիները պետք է կատարէին պարհակներ, այսինքն ՝ հարկադիր պարտականութիւններ։ Գիւղացիները պետք է վարէին ու ցանեին տիրոջ դաշտը, իսկ այնուհետեւ հնձէին, տեղափոխէին ու կալսէին հաւաքուած հացահատիկը։ Անոնք աւանակականի տնտեսութեան կը կատարէին այլ աշխատանքներ՝ կը կառուցէին ու կը վերանորոգէին անոր տունը, շտեմարաններն ու կամուրջները, կը մաքրէին լճակները, կ՛ապահովէին աւանակականի պալատը բնամքերով։ Աւանակականի կառավարիչն ու ծառաները կ՛իրականացնէին հսկողութիւնը՝ բացառելու համար աշխատանքէն խուսափելու գիւղացիներուն ձգտումները։ Աւանակականի տնտեսութիւնում գիւղացիին կատարած բոլոր աշխատանքները կը կոչուէին կոռ։

Գիւղացիները աւանակականին պետք է տային նաեւ իրենց տնտեսութեան մթերքներուն մէկ մասը՝ հացահատիկ, անասուններ, թռչուններ, ձու եւ այլն։ Անոնք նաեւ պարտաւոր էին տալ իրենց արտադրանքի մէկ մասը՝ թաքան, մանուածք ու կաշի։ Մթերքներով ու իր տնտեսութեան մէջ պատրաստուած արտադրանքով գիւղացիին վճարումները ֆեոդալին կոչվում էր բահրա։

Կոռն ու բահրան կախյալ գյուղացիներուն գլխաւոր պարհակութիւններն էին։ Աւելի ուշ աւանականականները մտցուցին նաեւ նոր հարկեր։ Գիւղացիներուն կը ստիպէին իրենց հացահատիկն աղալ միայն աանականի ալրաղացէն, հաց թխել տիրոջ փուռին մէջ եւ անոնց դիմաց կամ հարկեր վճարել, կամ ալ տալ ստացուած բերքի մէկ մասը։

Նմանատիպ կարգեր կը գործէին նաեւ այն գիւղացիներուն համար, որոնք կ՛ապրէին եկեղեցապատկան հողատարածքներուն մէջ։ Անոնք պէտք է տային եկեղեցոյ տասանորդ՝ բերքի եւ անասուններու ծնաճի մէկ տասներորդը։