Մոլեռանդութիւն
Մոլեռանդութիւն (յունարէն.՝ Φανατισμός, լատիներէն՝ fanatismus — լատիներէն՝ fanaticus-էն, «մոլեռանդ» — լատիներէն՝ fanum-էն «տաճար»[1]) կոյր, համոզումի ծայրայեղութիւն, յատկապէս կրօնա-փիլիսոփայական շրջանին, ազգային եւ քաղաքական ոլորտներուն մէջ: Ծայրայեղութեան հասած կապուածութիւն որոշ գաղափարներու, հաւատալիքներու կամ տեսակէտներու, սովորաբար կը համադրուին օտար հայեացքներու եւ համոզումներու անհանդուրժողականութեան հետ։ Անձնական համոզումներու ընկալման քննադատութեան բացակայութիւն։ Մոլեռանդ մարդ (ուղիղ եւ փոխաբերական իմաստներով)։
Մոլեռանդութեան Ընկալումները
ԽմբագրելՄոլեռանդութիւնը, ինչպէս յուզական արտայայտութիւնը, կը բնութագրուի չափէն դուրս մղումով, ոգեւորութեամբ, մոլեգնութեամբ, իր (աւելի յաճախ ծայրահեղ կրօնական կամ քաղաքական) համոզումներու կոյր հաւատքով, անձնական պաշտամունքի եւ իր հետեւորդներուն, «յանձինս իրեն», առաւելութեամբ եւ բացառիկութեամբ։
Ըստ ամերիկացի փիլիսոփայ Ճորճ Սանթայանայի՝ «Մոլեռանդութեան էութիւնը կը կայանայ ջանքերու կրկնապատկման մէջ, երբ մոռցուած է նպատակը»[2]. ըստ Ուինսթըն Չըրչիլի՝ «Մոլեռանդը ան է, որ ի վիճակի չէ փոխել իր որոշումը եւ երբեք չի փոխեր թեման»։ Այս երկու բնորոշումներն ալ կը նախատեսեն ծայրայեղ խիստ պահանջներու ներկայացման եւ անհանդուրժողականութիւն որեւէ շեղումներու հանդէպ։
Մոլեռանդին եւ երկրպագուին տարբերութիւնը այն է, որ մոլեռանդին վարքը կը դիտարկուի որպէս ընդունուած ընկերային վիճակներու խախտում այն պարագային, երբ երկրպագուն այդ վիճակները չի խախտեր (հակառակ անոր, որ վարքը կարելի է տարօրինակ թուիլ)[3]։ Երկրպագուները եւ մոլեռանդները կը միաւորէ զիրենք կլանող ցանկութիւնը, սէրը այս կամ այն գործունէութեան ոլորտին, զբաղումին, հակուածութեան, ինչպէս նաեւ մարդու նկատմամբ։
Այսպէս կոչուած տարօրինակ մարդիկ մոլեռանդներէն կը տարբերին գաղափարներով, որոնց իրենք կը դաւանին ինչպէս նաեւ զբաղումներով, որոնցմով իրենք կը զբաղին, սովորաբար անվնաս են, բայց խիստ կը տարբերին համընդհանուր պատկերացումներէն կամ շրջապատող մարդոց կենսակերպին սովորական կեցուածքէն։ Իսկ այն ինչ կը վերաբերի մոլեռանդներուն, ապա իրենց երկրպագութեան առարկան կամ հետաքրքրութիւնները իրենք իրենցմով կրնան դիտարկուիլ որպէս «բնական», եւ միայն մոլեռանդութեան աստիճանը շրջապատողներուն կը թուի չափէն աւելի կամ «անբնական»։
Մոլեռանդութեան Դասակարգում
ԽմբագրելՄոլեռանդութեան միասնական դասակարգումը կը բացակայի։ Գոյութիւն ունեցող դասակարգումներուն մէջ ալ կ'օգտագործուին համակարգման տարբեր սկզբունքներ եւ անոնցմէ իւրաքանչիւրը կը գործածուի հետազօտութեան նպատակէն մեկնելով։
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ Օտար լեզուներու բառարան, 18-րդ հրատ., — Մ։ Русский язык, 1989. — էջ՝ 531
- ↑ Santayana, George. Life of Reason: Reason in Common Sense. (New York: Charles Scribner’s Sons)
- ↑ Thorne Scott, Bruner Gordon C. (2006)։ «An exploratory investigation of the characteristics of consumer fanaticism»։ Qualitative Market Research: An International Journal 9 (1): 51–72։ ISSN 1352-2752։ doi:10.1108/13522750610640558[permanent dead link]