Ուփսալայի Համալսարան

Ուփսալայի Համալսարան
	Կաղապար:Պատկերի ֆորմատավորում2
	File:Uppsala University logo.svg
Կարգախօս	Gratiae veritas naturae Կաղապար:Յղում la
Հիմնադրուած է	1477
Հիմնադրիր	Ստեն Ստուրե Ավագ? եւ Jakob Ulvsson?
Ռեկտոր	Փրոֆեսոր Էւա Օքեսըն Eva Åkesson
Ուսանողներ	43 591
Ընդհանուր անձնակազմ	2 347
Ակադեմական կազմ	4 718
Անդամակցութիւն	Համալսարանների մատարիկի ցանց?, Կոիմբրայի խումբ?, Եւրոպայի համալսարաններու միութիւն, Առցանց թուայնացած արխիւ, Guild of European Research-Intensive Universities?, Science for Life Laboratory?, Testbed Sweden Precision Health Cancer?, Health Data Sweden?, European Open Science Cloud Association?, Association of Swedish Higher Education Institutions? եւ ELIXIR Germany?
Տեղ	Ուփսալա
Գոյներ	; Մարուն, ճերմակ
Երկիր	Շուէտ Շուէտ
Հասցէ	Dag Hammarskjölds Väg 7, 752 37 Uppsala
Կայք	Կաղապար:Url
	Uppsala University Վիքիպահեստում

Ուփսալայի համալսարան (շուէտ.՝ Uppsala universitet)՝ Շուէտին մէջ տակաւին գործող հնագոյն համալսարան է, հիմնուած է 1477-ին^[8]: Դասակարգուած է աշխարհի 100 լաւագոյն համալսարաններու քանի մը ցանկերուն մէջ։ ARWU դասակարգումով աշխարհի 63^րդ համալսարանն է:^[9]^[10]

Պատմութիւն

Ուփսալայի համալսարանը

Համալսարանն իր զարգացումն ապրած է 16^րդ դարուն վերջին Շուէտի հզօրացման հետ միասին եւ հարաբերական ֆինանսական կայունութիւն ստացած է Կուսթաւ Ատոլֆ թագաւորի խոշոր դրամաշնորհի շնորհիվ: Ուփսալան նաեւ կարեւոր պատմական տեղ ունեցած է Շուէտի ազգային մշակոյթի, նոյնականացման եւ պետութեան կայացման մէջ։ Համալսարանն ունի 44 000 գրանցուած ուսանող եւ 2 300 տոքթորական ուսանողներ: Ունի դասախօսական կազմի 1 800 անդամ ընդհանուր 6 900 աշխատողներէն: 716 փրոֆեսորներուն քսանութ տոկոսը կանայք են: 2016-ի ծախսերը կազմած են 6.6 միլիար շուէտական քրուն՝ մօտաւորապէս $ 755 միլիոն:

Համալսարանին Հետ Կապ Ունեցած Նշանաւոր Անձինք

Կաղապար:Գլխաւոր Յօդուած

Մեծանուն բուսաբան Քարլ Լինէուսին (շուէտ.՝ Carl von Linné) գործունէութիւնը կապուած է Ուփսալայի հետ

Ուփսալայի համալսարանին անունը կապ ունի տասնմեկ Նոպէլեան Մրցանակի արժանացած անձերուն հետ^[11] եւ բազմաթիւ թագաւորականներու, աքատեմիքոսներու եւ հանրային մարդերուն հետ:
Քանի մը դարերուն Շուէտի գլխաւոր աքատեմիական հաստատութիւն ըլլալով, Ուփսալայի համալսարանը եղած է Շուէտի քաղաքական եւ գիտական յայտնի դէմքերու կրթութեան օրրանը: Անոնցմէ յայտնիներէն են Միաւորուած ազգերու գլխաւոր քարտուղար Տակ Համարխեոլտը (շուէտ.՝ Dag Hammarskjöld, 1905–1961), որ 1961-ին յետմահու Խաղաղութեան Նոպէլեան Մրցանակ ստացած է եւ շուէտ դիւանագէտ Հանս Պլիքսը (շուէտ.՝ Hans Blix, ծն.1928), որ եղած է Միջազգային աթոմային էնըրճիի գործակալութեան գլխաւորը 1981–1997-ին: Համարխեոլտը եւ Պլիքսը Ուփսալայի Իրաւագիտութեան ֆաքուլթիէն աստիճան ստացած են, անանկ, ինչպէս Շուէտի Արտաքին գործերու նախարար Աննա Լինտը (շուէտ.՝ Anna Lindh), որ սպաննուեցաւ 2003-ին:

Մշակոյթի Մէջ

Լունտի հետ միասին, Ուփսալան Շուէտի պատմական եւ աւանդական աքատեմիական կեանքի կեդրոն կը հանդիսանայ, դառնալով յիշատակուող առարկայ մը շուէտական գրականութեան, արուեստի եւ շարժագրութեան մէջ։ Յատկապէս, Ուփսալաի համալսարանը կարեւորաբար երեւցած է Սթիկ Լարսընի (շուէտ.՝ Stieg Larsson) Män som hatar kvinnor «Վիշապի դաջուածքով աղջիկը» (անգլերէն՝ The Girl with the Dragon Tattoo) ժապաւէնին մէջ:
Նորվեկացի փոփ երգչուհի Քիրսթի Սփարպոէն (նորվ.՝ Kirsti Sparboe) 1969-ին թողարկեցաւ Ուփսալայի համալսարանին նուիրուած երգ մը՝ «Ուփսալայի ուսանողուհին» (գերմաներէն՝ Ein Student aus Uppsala)^[12] անունով:

Ծանօթագրութիւններ

↑ University Management, Uppsala University, retrieved 16 January 2012
↑ https://eua.eu/about/member-directory.html
↑ Our Members / Tier 3
↑ https://www.the-guild.eu/members/
↑ https://eosc.eu/members/
↑ https://web.archive.org/web/20240513205453/https://suhf.se/om-suhf/medlemmar/
↑ (unspecified title)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18649284"></a>
↑ Ridder-Symoens, Hilde de. A History of the University in Europe. Cambridge University Press, 2003. Page 84.
↑ «Uppsala University in International Rankings»։ Uppsala University։ արտագրուած է՝ 2017-04-20
↑ «Archive copy»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2019-01-19-ին։ արտագրուած է՝ 2018-01-11
↑ «Eight Nobel laureates have been connected with the Uppsala University»։ արտագրուած է՝ 2010-06-12
↑ Youtube, "Ein Student aus Uppsala", by Kirsti Sparboe

[1] University Management, Uppsala University, retrieved 16 January 2012

[[https://eua.eu/about/member-directory.html_https://eua.eu/about/member-directory.html]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] ttps://eua.eu/about/member-directory.html

[[https://web.archive.org/web/20211129171645/https://arxiv.org/about/ourmembers_Our_Members_/_Tier_3]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-3] Our Members / Tier 3

[[https://www.the-guild.eu/members/_https://www.the-guild.eu/members/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-4] ttps://www.the-guild.eu/members/

[[https://eosc.eu/members/_https://eosc.eu/members/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] ttps://eosc.eu/members/

[[https://web.archive.org/web/20240513205453/https://suhf.se/om-suhf/medlemmar/_https://web.archive.org/web/20240513205453/https://suhf.se/om-suhf/medlemmar/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] ttps://web.archive.org/web/20240513205453/https://suhf.se/om-suhf/medlemmar/

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q2352616"_data-entity-id="Q18649284">''(unspecified_title)''<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18649284"></a></div>-7] (unspecified title)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18649284"></a>

[8] Ridder-Symoens, Hilde de. A History of the University in Europe. Cambridge University Press, 2003. Page 84.

[UU-rankings-9] «Uppsala University in International Rankings»։ Uppsala University։ արտագրուած է՝ 2017-04-20

[10] «Archive copy»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2019-01-19-ին։ արտագրուած է՝ 2018-01-11

[11] «Eight Nobel laureates have been connected with the Uppsala University»։ արտագրուած է՝ 2010-06-12

[12] Youtube, "Ein Student aus Uppsala", by Kirsti Sparboe

[8]

[9]

[10]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[11]

[12]