Ռամիրօ Ա. (Աստուրիայի թագաւոր)

;
Ծնած է	մօտ. 790
Ծննդավայր	Օվիեդո, Սպանիա
Մահացած է	1 Փետրուար 850
Մահուան վայր	Օվիետօ, Աստուրիա, Սպանիա
Քաղաքացիութիւն	Աստուրիայի թագաւորութիւն
Կրօնք	կաթողիկէ
Մասնագիտութիւն	king of Asturias
Վարած պաշտօններ	Monarch of the Kingdom of Asturias?
Ամուսին	Paterna? եւ Urraca?
Ծնողներ	Հայրը՝ Bermudo I of Asturias
Երեխաներ	Ordoño I of Asturias, Rodrigo of Castile եւ Gatón de Bierzo

Ռամիրօ Ա. (սպ.՝ Ramiro I, մօտ. 790, Օվիետօ, Աստուրիա, Սպանիա - 1 Փետրուար 850, Օվիետօ, Աստուրիա, Սպանիա), Աստուրիայի թագաւորութեան թագաւոր, կառաւարած է 842-էն։

Ռամիրօն թագաւոր Պերմուտօ Ա.-ի որդին էր^[1]։

Ալֆոնսօ Բ.-ի մահէն ետք, բաւականին դժուարութեամբ ան գահը ժառանգելու իրաւունք ստացաւ, քանի որ արքան ժառանգ չունէր։

Ռամիրօ Ա.-ը Օմայյան խալիֆայութեան Քորտոպայի ամիրայութեան Ապտ-ալ Ռահման Բ.-ի հասակակիցն էր։ Իր կառավարման ընթացքին ան ստիպուած եղած է ետ մղել թէ՛ Վիկինգներուն, թէ՛ Մաւրերուն։ Անոր իշխանութեան ժամանակ բազմաթիւ կարեւոր շինութիւններ կառուցուած են, ինչպիսին են Ռոմանական ճարտարապետութեան ոճով կառուցուած իր Սանտա Մարիա տէլ Նարանքօ հանգիստի առանձնատունը։

Մուտքը գահ

Ըստ Ալֆոնսօ Գ.-ի Ռամիրօն ընտրուած է թագաւոր Ալֆոնսօ Բ.-ի որոշմամբ, որպէս իր իրաւայաջորդ, քանի որ ան իր սեփական երեխաները չունէր։ Սակայն արքայի մահուան ժամանակ ան ամուսնութեան նատակով կը գտնուէր Աստուրիայէն հեռու, Պարտուլիի մէջ, որ յետագային պատկանեցաւ Քասթիլիայի միապետերուն։ Նեպոտիանը ՝ թագաւորի որդեգրուած տղան օգտուելուվ Ռամիրոյի բացակայութիւնէն իրեն արքայ կը կարգէ, որուն կ՛աջակցին արքայի հաւատարիմ մարդիկ։ Ռամիրօն կը շտապէ Կալիսիա, կը հաւաքագրէ հզօր բանակ եւ կը շարժի դէպի Ասուրիայի մայրաքաղաք Օվիետօ^[2]։ Նեպոտիանը իր զօրքով կը սպասէր անոր Քորնելանի մէջ, Նարսիայ գետի ափին։ Ռամիրոյի բանակը պարտութեան կը մատնէ հակառակորդին քաղաքային կամրջի վրայ^[3], իսկ Նեպոտիան կը փորձէ փախչիլ։ Սակայն կը բռնեն անոր, կը հարցաքննեն, այնուհետեւ կ՛ուղարկեն մենաստան։ Յաղթանակէն ետք Ռամիրօն կը վերականգնէ իր ոտնահարուած իրաւունքները։

Աստուրիայի թագաւորութեան դրօշ, Ռամիրօ Ա.

Պայքար Վիկինգներու դէմ

Թագադրումէն կարճ ժամանակ անց Ռամիրօն հաղորդագրութիւն մը կը ստանայ, ուր նշուած էր, որ վիինգներու նաւերը ծովահենութեան դուրս եկած էին Ֆրանսայի ափերը ՝ Պիսքայան ծոցը, որոնք մտադրութիւն ունէին հասնիլ Աստուրիայի թագաւորութիւն։ Սովորաբար վիկինգները իրենց արշաւանքներու համար կ՛ընտրէին նաւարկելի գետէրն ու խոշոր քաղաքները, սակայն Աստուրիայի թագաւորութեան մէջ ոչ մէկը կար, ոչ միւսը։ Այնուամենայնիւ միջնադարեան տարեգրութիւններուն մէջ կը նշուին Սպանիոյ հիւսիսային տարածքներ վիկինգներու յարձակումներու մասին, որ կը թուագրուի 844-ով^[1]։ Իմանալով այդ մասին, Ռամիրօն արքայական ջոկատ մը կ՛ուղարկէ ափ, որոնք անոնց հետ կը դարձնեն^[2]։ Չհաշտուելով պարտութեան մտքին, վիկինգները կը շարժին սպանական ափերով վեր, ուր արշաւանքերը աւելի յաջող կ՛ըլլան։ Անոնք կը թալանեն Լիզպոնը, Քատիսը, Սեւիլեան եւ նոյնիսկ կը փորձեն գրաւել Քորթոպա քաղաքը, սակայն խալիֆ Ալ-Անտալուս Ապտ ալ-Ռահման Բ.-ը մեծ բանակ կը հաւաքէ եւ անոնց դուրս կը քշէ այդ տարածքներէն, իր հսկողութեան տակ վերցնելով նաեւ Քատիսն ու Սեւիլեան։

Ռամիրօ Ա. Աստուրիայի թագաւոր

Լեգենտ Քլավիխոյի ճակատամարտի մասին

Լեգենտի համաձայն, 834-ին Քլավիխոյի ճակատաարտում Ռամիրօն պարտութեան կը մատնէ մաւրերուն։ Յետագային տարեթիւը կը շտկուի (844), քանի որ 834-ին Ռամիրօն դեռ թագաւոր չէր։ Ոչ արաբական, եւ ոչ ալ աստուրիական տարեգրութիւններու մէջ ճակատամարտի մասին ոչինչ կայ յիշատակուած։ Առաջին անգամ այդ իրադարձութեան մասին գրած է Տոլետոյի արքեպիսկոպոս Ռոտրիկօ Հիմէնէս տէ Ռատան «Սպանիոյ հարցեր» (De rebus Hispaniae) տարեգիրքին մէջ^[4]։

Հնարաւոր է, որ Քլավիխոյի ճակատամարտի նկարագրութիւնը միֆ է, ստեղծուած Ալպելտայի երկրորդ ճակատամարտի իրական տպաւորութեան տակ, որ աւելի ուշ տեղի ունեցած է 859-ին։ Այս ճակատամարտին Ռամիրոյի որդին եւ արքայագահի իր իրաւայաջորդ Օրտոնէօ Ա.-ը ջախջախեց Պանու Քասիի զինուորական ուժերուն^[5]^[6]։

Ըստ լեգենտի, պատերազմի ժամանակ երկնքին մէջ կը յայտնուի Յակոբոս առաքեալը սպիտակ հենարանով ճերմակ ձիու վրայ նստած եւ կ՛օգնէ աստուրիացիներուն յաղթել մաւրերուն, որմէ ետք Յակոբոս առաքեալը կը դառնայ Աստուրիայի բնակիչներու ամենապաշտելի սուրբը^[7]։ ճակատամարտէն ետք, որպէս երախտիքի նշան, Ռամիրօն յատուկ եկամտահարկ կը նշանակէ ի շահ եկեղեցւոյ, որ վերջնականապէս կը վերացուի 1812-ին։ Որոշ պատմաբաններ կը նշեն, որ հարկը ներդրուած է 10-րդ դարուն, թագաւոր Ռամիրօ Բ.-ի կողմէն^[8], կամ աւելի ուշ՝ 12-րդ դարուն^[9]։

Լեոն վերակենդանացնելու փորձ

Թերակղզիի վրայ մահմետական թագաւորութիւններու հետ Ռամիրոյի համար այնքան ալ յաջողակ չէր: Ապտ ալ-Ռահման Բ.-ը նոյնպէս ստիպուած եղած է կռուիլ եւ արտաքին (վիկինգներ), եւ ներքին թշնամիներուն հետ։ Ռամիրօն օգտուելով Ապտ ալ-Ռահման Բ.-ի ժամանակաւոր դժուարութիւններէն, կը փորձէ ետ վերադարձնել Լեոն քաղաքը։ Սակայն այս փորձը անյաջող կը ստացուի։ Վիկինգներու եւ այլ ապստամբներու դէմ դուրս գալով Ապտ ալ-Ռահման Բ.- ը 846-ին իր որդիին ՝ Մուհամատ Ա.-ին զօրքով կ՛ուղարկէ Լեոն։ Անոր քաղաք վերադառնալուն անմիջապէս ետք քրիստոնեաները ստիպուած նորէն կը լքէին քաղաքը, որ անոր հրամանով այրեցին։

Լեոնի վերջնական ազատագրումը տեղի ունեցած է 856-ին, Օրտոնէօ Ա. թագաւորի օրօք։

Ներքին կոնֆլիկտներ Եթէ Ռամիրօ Ա.-ի կառավարման ժամանակ Աստուրիայի մէջ համեմատաբար հանգիստ էր, ապա վերջին ժամանակաշրջանի ընթացքին միաւորուած շրջաններուն մէջ անկարգութիւններ կը տիրէր։ Տարեգրութեան մէջ կը յիշատակուի երկու յատուկ դէպք, որտեղ Ռամիրօն ուժ կը գործադրէ ներքին թշնամիներուն իր ճանապարհէն հեռացնելու համար։ Անոնցմէ մէկը ապստամբութեան առաջնորդ Փինոլիոն էր, որուն կը հրամայէ գլխատել (եօթ որդիներուն նոյնպէս), իսկ միւսը ՝ Ալտրոյտօն, որ կը զրկուի տեսողութենէ։

Տարեգիրը Ռամիրոյին կը բնութագրէ որպէս «Արդարութեան գագաթ» (Uirga iustitiae)։

Սանթա Մարիա

Ընտանիք

Ռամիրօ Ա.-ը երկու անգամ ամուսնացած է։ Առաջին կնոջ մասին գրեթէ ոչինչ յայտնի է, իսկ այդ ամուսնութիւնէն ծնած երեխաներէն մէկը Օրտոնէօ Ա.-ը եղած է Աստուրիայի թագաւոր, իսկ միւսը՝ Գատօնը եղած է Էլ-Պիերսոյի եւ Աստորկայի առաջին կոմսը։

Երկրորդ անգամ Ռամիրօ Ա.-ը ամուսնացած է 842-ին Պատերենա անունով աղջկայ մը հետ։ Տարեգիրները նշած են, որ երբ Ռամիրօն մեկնած է Օվիետոյէն ուրիշ քաղաք ամուսնական արարողութեան նպատակով, այդ ժամանակ մահացած է անոր հայրը Ալֆոնսօ Բ.-ը։ Հարսանիքը տեղի ունեցած Քասթիլիայի քաղաքներէն մէկուն մէջ, այդ իսկ պատճառով ել կ՛ենթադրուի, որ Պատերնան տեղի ազնուական ընտանիքներէն մէկու ժառանգ եղած է։

Ռամիրոյի միւս երեխաներուն մասին, բացի Օրտոնէօ Ա.-էն, ոչ մէկ ստոյգ տեղեկութիւն կայ։ Կ՛ենթադրուի, որ Քասթիլիայի առաջին կոմս Ռոտրիկոն (մահացած է 873-ին) Ռամիրոյի եւ Պատերնայի որդին է։ Միջնադարեան տարեգիր Justo Pérez de Urbel-ը նշած է, որ Ռոտրիկոն դարձած է Քասթիլիայի կոմս, քանի որ կապ ունէր Աստուրիայի թագաւորական ընտանիքին հետ։ Ան միայն Պատերնայի որդին էր, որու հայըը Ռամիրոն չէր։

Գատօնի մասին որպէս Ռամիրոյի որդի նշումներ չկան, սակայն տարեգրութիւններէն մէկուն մէջ կը նշուի, որ ան Օրտոնէօ Ա.-ի եղբայրն է^[10]։

Մահ եւ յուղարկաւորութիւն

Ռամիրոյ I-ը մահացած է 1 Փետրուար 850-ին Օվիետօ քաղաքին կից Նարանքօ լեռան վրայ գտնուող իր Սանթա Մարիա պալատին մէջ։ Թաղուած է Օվիետոյի Սան Սալվատոր Մայր տաճարին մէջ, Աստուրիայի թագաւորներու պանթէոնը, իր երկրորդ կնոջ ՝ Փատերնայի կողքին^[11]։

Գրականութիւն

Աստուրիայի թագաւոր
Նախորդ Ալֆոնսօ Բ.	Աստուրիայի թագաւորներ; 842 — 850	Յաջորդը Օրդոնեան Ա.

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 Albornoz, Claudio Sánchez (1985). "Chapter VI: Tras cuarenta años de paz interior". Orígenes de la nación española: el Reino de Asturias (in Spanish). Madrid: Sarpe. ISBN 978-84-7291-739-2.
↑ ^2,0 ^2,1 Collins, Roger (2012). "Ramiro I (842-850)". Caliphs and Kings: Spain, 796-1031. John Wiley & Sons. pp. 70–72. ISBN 978-1-118-27399-9. Retrieved 8 July 2012.
↑ Collins, Roger (2012). "Ramiro I (842-850)". Caliphs and Kings: Spain, 796-1031. John Wiley & Sons. pp. 70–72. ISBN 978-1-118-27399-9. Retrieved 8 July 2012
↑ Chronik Spaniens, также известна под названием Historia gothica o Crónica del toledano (История готская или Хроника толедская)
↑ Martínez Díez (2005:Tomo 1, p. 143)
↑ J.J. Sayas Abengochea y L.A. García Moreno, Historia de España dirigida por Manuel Tuñón de Lara II. Romanismo y Germanismo: el despertar de ls pueblos hispánicos (1981). Labor, Madrid.
↑ Granado Hijelmo, Ignacio (1 January 1995). Las Instituciones Nobiliarias Riojanas: Un Capítulo de la Historia Institucional de la Rioja y el Derecho Nobiliario Español. Ediciones Hidalguia. pp. 10-. ISBN 978-84-87204-76-0. Retrieved 18 July 2012.
↑ Herbers, Politik, S. 234
↑ El Voto de Santiago, ayuntamientodeclavijo.org (official web site of the city of Clavijo (La Rioja, Spain).
↑ Díez, Gonzalo Martínez (2005). El condado de Castilla, 711-1038 : la historia frente a la la leyenda (in Spanish). Valladolid: Marcial Pons. p. 139. ISBN 978-84-95379-94-8.
↑ (in Spanish) Ricardo del Arco y Garay, Sepulcros de la Casa Real de Castilla (1954), Madrid:Instituto Jerónimo Zurita. Consejo Superior de Investigaciones Científicas

[:0-1] 1,0 ^1,1 Albornoz, Claudio Sánchez (1985). "Chapter VI: Tras cuarenta años de paz interior". Orígenes de la nación española: el Reino de Asturias (in Spanish). Madrid: Sarpe. ISBN 978-84-7291-739-2.

[Collins,_Roger_2012_pp._70-2] 2,0 ^2,1 Collins, Roger (2012). "Ramiro I (842-850)". Caliphs and Kings: Spain, 796-1031. John Wiley & Sons. pp. 70–72. ISBN 978-1-118-27399-9. Retrieved 8 July 2012.

[3] Collins, Roger (2012). "Ramiro I (842-850)". Caliphs and Kings: Spain, 796-1031. John Wiley & Sons. pp. 70–72. ISBN 978-1-118-27399-9. Retrieved 8 July 2012

[4] Chronik Spaniens, также известна под названием Historia gothica o Crónica del toledano (История готская или Хроника толедская)

[5] Martínez Díez (2005:Tomo 1, p. 143)

[6] J.J. Sayas Abengochea y L.A. García Moreno, Historia de España dirigida por Manuel Tuñón de Lara II. Romanismo y Germanismo: el despertar de ls pueblos hispánicos (1981). Labor, Madrid.

[7] Granado Hijelmo, Ignacio (1 January 1995). Las Instituciones Nobiliarias Riojanas: Un Capítulo de la Historia Institucional de la Rioja y el Derecho Nobiliario Español. Ediciones Hidalguia. pp. 10-. ISBN 978-84-87204-76-0. Retrieved 18 July 2012.

[8] Herbers, Politik, S. 234

[9] El Voto de Santiago, ayuntamientodeclavijo.org (official web site of the city of Clavijo (La Rioja, Spain).

[10] Díez, Gonzalo Martínez (2005). El condado de Castilla, 711-1038 : la historia frente a la la leyenda (in Spanish). Valladolid: Marcial Pons. p. 139. ISBN 978-84-95379-94-8.

[11] (in Spanish) Ricardo del Arco y Garay, Sepulcros de la Casa Real de Castilla (1954), Madrid:Instituto Jerónimo Zurita. Consejo Superior de Investigaciones Científicas

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]