Ուիքիփետիա

Ռամսիս Բ.

Ռամսիս Բ.[1][2] (մօտ Ք.Ա. 1303 - Յուլիս կամ Օգոստոս, Ք.Ա. 1213) Հին Եգիպտոսի 19 արքայական տոհմի 3-րդ Փարաւոն, կառավարած է մոտաւորապէս Ք.Ա. 1279-1213 թուականներուն։ Յաճախ կը յիշատակուի իբրեւ Հին Եգիպտոսի մեծագոյն, ամենահզօր եւ առաւել նշանաւոր փարաւոն[3]:

Ռամսիս Բ.

Թագաւորութեան սկիզբ

Խմբագրել
 
Ռամսիս Բ.-ը մանուկ ժամանակ

Գահ բարձրանալը

Խմբագրել

Ռամսիս Բ. գահ բարձրացաւ 14 տարեկան հասակին[4], շեմուի (երաշտ) եղանակի 3-րդ ամսուան 27-րդ օրը եւ թագաւորեց Ք.Ա. 1279 - 1213 թուականներուն։

Հակառակ արձանագրութիւններու եւ փաստաթուղթերու ահռելի քանակութեան, որոնք իրենց մէջ ունին Ռամսիս Բ. անունը, իր աւելի քան 66-ամեայ թագաւորութիւնը պատմական աղբիւրներուն մէջ բաւական անհամապատասխան լուսաբանուած է։ Թագաւորութեան սկզբնական շրջանին կառուցել կու տայ՝ տաճարներ, քաղաքներ եի յուշարձաններ:

Թուագրուած փաստաթուղթերը առկայ են իր թագաւորութեան իւրաքանչիւր տարուան համար, բայց այդ բոլորը ամբողջովին տարբեր են՝ կրօնական ծիսակարգերու համար նախատեսուած արձանագրութիւններէն:

Յաղթանակ նուպիացիներուն եւ լիպիացիներուն նկատմամբ

Խմբագրել
 
Ռամսիս Բ.-ը Նուպիայի դէմ պայքարի ընթացքին

Ռամսիս Բ.-ի կառավարման առաջին ամիսներէն պահպանուած են քանանացիներու գերիվարման պատկերները։ Փարաւոնը անձամբ մասնակցած է Նուպիայի ապստամբութիւնը ճնշելու համար մղուող պայքարին։ Այս արշաւանքի ընթացքին, ընդամէնը մէկ, նոսր բնակեցուած շրջանի մը մէջ 7000 մարդ զոհուած է։

Պահպանուած են նաեւ արեւմտեան հարեւաններու՝ լիպիացիներու դէմ տարած յաղթանակի պատկերներ[5]:

Պայքար Շերտանի ծովահեններուն դէմ (ծովահէն)

Խմբագրել

Աւելի ուշ, կառավարման 2-րդ տարիին, Ռամսիս Բ. կը յաղթէ Շերտանի ծովահէններուն, որոնք Եգիպտոսի նաւերուն բեռները կը կողոպտէին՝ Եգիպտոսի երկայնքով Միջերկրական ծովու ափին[6](իբրեւ արդիւնք անոնք բնակութիւն կը հաստատեն Սարտինիայի մէջ[7])։

Շերտանի գերիներով կը համալրեն եգիպտական զօրքերու շարքերը, որոնք յետագային փարաւոնին ծառայելով, կը մարտնչեն Սուրիոյ եւ Պաղեստինի դէմ մղուող մարտերու առաջին շարքերուն։

Շինարարական գործունէութիւնը

Խմբագրել
 
Ռամսիսի մեծ եւ փոքր տաճարները

Խեթական պատերազմէն եըք Ռամսիս Բ. եւս 45 տարի կը կառավարէ Եգիպտոսը։ Ստորին Եգիպտոսի մէջ, Տելթայի արեւելքը ան հսկայական շինարարութիւն կը ծաւալէ[8]: Այստեղ կը հիմնուին ջրանցքներ, կը կառուցուին քաղաքներ, ինչպէս նաեւ մայրաքաղաք Պեթ-Ռամսիսը (Ռամսիսի տուն)[9]: Շինարարական աշխատանքներէն ետք Նեղոսի ողջ արեւելեան տելթան կը կոչուի Ռամսիսի երկիր։ Յայտնի են նաեւ փարաւոնի մեծածաւալ շինարարական աշխատանքները Նուպիայի, Թեպէի, Քառնաքի եւ Ապիտոսի մէջ:

Տաճարներ կը կառուցէ Նուպիայի, Նեղոսի արեւմտեան ափին[10], Ասուան քաղաքէն 280 քմ. դէպի հարաւ։ Ժայռերու մէջ փորուած երկու տաճարներէն մեծը նուիրուած Է Ամոն, Փթահ եւ Հարախթի աստուածներուն ու իրեն՝ փարաւոնին, փոքրը՝ Հաթոր աստուածուհիին եւ փարաւոնի կնոջը՝ Նեֆերթիթիին։ Մեծ տաճարի շքամուտքի երկու կողմը քանդակուած են մօտ 20 մ բարձրութեամբ հսկայ արձաններ, բոլոր աստուածները կը պատկերէ իր կերպարով։ Փարաւոնի հայացքն ուղղուած է դէպի արեւելք, դէպի ծագող արեւու կողմը։

1979 թուականին այն դասուած է Միաւորուած Ազգերու Կրթութեան, Գիտութեան եւ Մշակոյթի Կազմակերպութեան համաշխարհային համաշխարհային ժառանգութեան ցանկի մէջ։

Մահը եւ ժառանգութիւնը

Խմբագրել

Մօտ 90 տարեկան հասակին տառապած է ատամնաբուժական ծանր խնդիրներով, արթրիթիով եւ զարկերակներու երկարատեւ հիւանդութիւնով[11]: Այսպիսով Եգիպտոսը հարստացուցած է նաեւ տարբեր բուժական պարագաներով, այդ բոլորը բերելոբ միւս կայսրութիւններէն։

Ունեցած է շատ կիներ եւ երեխաներ, կառուցած է բազմաթիւ յուշարձաններ, տաճարներ, արձաններ որոնցմէ նուիրած է եւ իր սիրելի թագուհիին:

Ռամսիս Բ.-ին կը փոխարինէ անոր 13-րդ որդին` Մեր-Նե-Փդահը։

Յետագային աւելի քան 9 փարաւոն ստացած են Ռամսիս անունը` ի պատիւ իրեն։

Պատկերասրահ

Խմբագրել

Գրականութիւն

Խմբագրել
  • В. В. Эрлихман, Древний Восток и античность. // Правители Мира. Хронологическо-генеалогические таблицы по всемирной истории в 4 тт.։
  • Сергей Шаповалов, «Сыновья Черной земли»։[12]
  • Balout, L., Roubet, C. and Desroches-Noblecourt, C., La Momie de Ramsès II: Contribution Scientifique à l'Égyptologie, 1985։
  • Capital of the Hyksos - Recent Excavations, «British Museum Press», 1995, ISBN 0-7141-0968-1։
  • Peter J., The Monuments of Seti I: Epigraphic, Historical and Art Historical Analysis, NV Leiden, «Brill», 2000, ISBN 90-04-11770-9։
  • Dyan Hilton, The Complete Royal Families of Ancient Egypt (Thames & Hudson), 2004, ISBN 0-500-05128-3։
  • Nicolas, Grima, A History of Ancient Egypt, Oxford, 1992, ISBN 0-631-17472-9։
  • Pharaoh Triumphant: The Life and Times of Ramesses II, King of Egypt, London, «Aris & Phillips», 1983, ISBN 0-85668-215-2։
  • RPO Editors, [{{{յղում}}} Percy Bysshe Shelley: Ozymandias] (խմբ. University of Toronto Department of English), «University of Toronto Libraries, University of Toronto Press», 2006։
  • Tyldesley, Joyce, Ramesses: Egypt's Greatest Pharaoh, London, «Viking/Penguin Books», 2000։

Արտաքին Յղումներ

Խմբագրել

Ծանօթագրութիւններ

Խմբագրել
  1. ↑ «Rameses»։ Webster's New World College Dictionary։ Wiley Publishing։ 2004 
  2. ↑ «Ramses»։ Webster's New World College Dictionary։ Wiley Publishing։ 2004 
  3. ↑ Putnam (1990)
  4. ↑ Rice (1999), p. 165.
  5. ↑ R. Gabriel, The Great Armies of Antiquity, 6.
  6. ↑ Grimal (1992), pp. 250–253.
  7. ↑ Tyldesley (2000), pp. 53.
  8. ↑ Amelia Ann Blandford Edwards։ «Chapter XV: Rameses the Great»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2008-05-13-ին։ արտագրուած է՝ 2008-04-23 
  9. ↑ Kitchen (1982), p. 119.
  10. ↑ Kitchen (1982), pp. 64–65.
  11. ↑ «La momie de Ramsès II. Contribution scientifique à l'égyptologie.»։ արտագրուած է՝ 27 February 2015 
  12. ↑ «Сыновья Черной Земли»։ Magru։ արտագրուած է՝ 2016-04-13 
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռամսիս_Բ.&oldid=216441» էջէն