«Աստղադիտարան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎top: removed: {{ԱՀ}} using AWB
Չ removed: (արեւմտահայերէն) (14) using AWB
Տող 5.
 
== Բիւրականի աստղադիտարան ==
[[1946]]-ին, [[Արագած (արեւմտահայերէն)|Արագածի]]ի Հարաւային լանջին, Աշտարակ շրջանի Բիւրական գիւղի մօտ,ծովի մակերեսէն շուրջ 1500 մ բարձրութեան վրայ հիմնադրուեցաւ [[Բիւրական]]ի աստղադիտարանը: Անոր հիմնադիրն է գիտնական [[Վիթթօ Համբարձումեան]]ը:
[[1956]]-ին, շինարարութեան առաջին հերթը աւարտելէն ետք,տեղի ունեցաւ անոր պաշտօնական բացումը ,որմէ ետք աստղադիտարանը յայտնի անուն դարձաւ գիտական աշխարհին մէջ:
Շնորհիւ գիտնականներու փնտռտուքներուն , աստղագիտութիւնը զարգացաւ եւ [[1967]]-ին աստղադիտարանը արժանացաւ շքանշանի:
 
== Պատմութիւն ==
Աստղադիտարանները շատ հին պատմութիւն ունեցող գիտական հիմնարկներէն են, որոնց ստեղծումը պայմանաւորուած է մարդու գործնական պահանջներով՝ որոշուած է ժամանակը, մշակուած են ծովու կողմնորոշնելու եղանակները եւ այլն։ Հին ժամանակին աստղադիտարանները գոյութիւն ունեցած են [[Բաբելոն (արեւմտահայերէն)|Բաբելոնի]]ի, [[Չինաստան (արեւմտահայերէն)|Չինաստանի]]ի, [[Եգիպտոս (արեւմտահայերէն)|Եգիպտոսի]]ի, [[Հնդկաստան (արեւմտահայերէն)|Հնդկաստանի]]ի, [[Մեքսիքօ]], եւ [[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստանի]]ի մէջ։ Հնագոյն յայտնի աստղադիտարաններու ցանկը<ref name = "Micheau-992-3" />.
* Քարահունջ, Հայաստան
* Սթոունհենջ, Մեծ Պրիթանիա
Տող 27.
Հնագոյն աստղադիտարանները, որոնց գործունէուեյան ուղղութիւնները յայտնի են <ref name = "Micheau-992-3">{{Cite journal|last=Միշու|first=Ֆրանսուա|contribution=Նախնադարյան գիտական հաստատությունները|pages=992–3|ref=harv|postscript=<!--None-->}}, in {{Cite book |last1=Ռաշիդ |first1=Ռոշդի |last2=Մորելոն |first2=Ռեգիս |year=1996 |title=Արաբական գիտության պատմության հանրագիտարան |publisher=Ռութլեջ |isbn=0-415-12410-7 |pages=985–1007}}</ref><ref name=Barrett>Պետեր Բերնետ (2004), ''Գիտությունը և աստվածաբանությունը Կոպերնիկոսից հետո. Գիտելիքների որոնումները'', էջ. 18, Քոնթինուում Ինթերնեյշնլ Փաբլիշինգ Գրուպ, ISBN 0-567-08969-X</ref><ref name=Kennedy-1962>{{Cite journal |last=Քենեդի |first=Էդվարդ Ս. |year=1962 |title=Ակնարկ. ''Աստղադիտարանը Իսլամում և նրա տեղը ընդհանուր աստղադիտարանի պատմության մեջ''. Այդին Սայիլի |journal=Իսիս ամսագիր |volume=53 |issue=2 |pages=237–239 |doi=10.1086/349558}}</ref>.
* մօտ 150 Մ.թ.ա. Ռոտեսի աստղադիտարան, Հունաստան<ref>"[http://www.britannica.com/facts/5/147663/Hipparchus-as-discussed-in-astronomical-observatory Փաստեր Հիպարքուսի մասին. աստղագիտական աստղադիտարան]". Էնսայքլոպեդիա Բրիտանիկա։</ref>
* [[825]]. Ալ-Շամիսիյահ աստղադիտարան, [[Պաղտատ]],[[Իրան (արեւմտահայերէն)|Իրան]]
* [[869]]. Սանկարանարայանա, Գերալա, [[Հնդկաստան (արեւմտահայերէն)|Հնդկաստան]]
* [[1259]]. Մարաղայի աստղադիտարան, [[Իրան (արեւմտահայերէն)|Իրան]]
* [[1276]]. Գաոչենգ աստղադիտարան, [[Չինաստան (արեւմտահայերէն)|Չինաստան]]
* [[1420]].Ուլուգբեկի աստղադիտարան, Ուզպեգիստան
* [[1442]]. Բեգինի հին աստղադիտարան, Չինաստան
* [[1577]]. Տաքի ալ-Դին աստղադիտարան, [[Թուրքիա (արեւմտահայերէն)|Թուրքիա]]
* [[1580]].Ուրանիբորգ, Դանիա
* [[1581]]. Ստյերնբորգ, Դանիա
* [[1642]]. Բանզանո աստղադիտարան[[Իտալիա (արեւմտահայերէն)|Իտալիա]]
* [[1642]]. Ռունդետարն, Դանիա
* [[1633]]. Լեյդենի աստղադիտարան, Հոլանտա
* [[1667]]. Փաիրզի աստղադիտարան, Ֆրանսա
* [[1675]].Գրինվիչի թագավորական աստղադիտարան, [[Անգլիա (արեւմտահայերէն)|Անգլիա]]
* [[1695]].Սուխարեւի աշտարակ, Ռուսիա
* [[1711]].Պեռլինի աստղադիտարան, [[Գերմանիա (արեւմտահայերէն)|Գերմանիա]]
* [[1724]]. Յանդրա Մանդրա, Հնդկաստան
* [[1753]].[Ստոգհոլմի աստղադիտարան,[[Շուետ]]