«Ծարիր» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ removed: (արեւմտահայերէն) (5) using AWB |
Չ clean up, replaced: {{Լեզու la → {{lang-la (2) using AWB |
||
Տող 1.
'''Ծարիր'''<ref>http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=7&dt=HY_HY&query=%D5%AE%D5%A1%D6%80%D5%AB%D6%80</ref>, քիմիական տարր, նշանակումը՝ <big>'''Sb'''</big> ({{
== Պատմություն ==
Ծարիրը յայտնի է տակաւին հնագոյն ժամանակներէն։ Արեւելքի երկիրներուն մէջ ան կիրառուած է մօտ 5000 տարի առաջ՝ անօթներ եւ սպասքներ պատրաստելու համար։ Ք.ա. 19<sup>րդ</sup> դարուն [[Հին Եգիպտոս]]ին մէջ ծարիրափայլի փոշին (բնական Sb<sub>2</sub>S<sub>3</sub>), օգտագործած են հոները սեւցնելու համար։ [[Հին Յունաստան]]ին մէջ ծարիրը յայտնի էր եղած որպէս stimi եւ stibi, հոստեղէն ալ՝ {{
== Քիմիական Յատկութիւններ ==
Երկրակեղեւին ծարիրի պարունակութիւնը 5•10<sup>−5</sup>% է (ըստ զանգուածի)։ Ամէնատարածուած միներալը ծարիրափայլն է՝ Sb<sub>2</sub>S<sub>3</sub>։ Ծարիրը յայտնի է քանի մը ալոտրոպ ձեւափոխութիւններով։ Սովորական գորշ ծարիրը ճերմակ֊արծաթափայլ մետաղ մըն է, խտութիւնը՝ 6690 քկ/մ³, հալման ջերմաստիճանը՝ 630, 5 °C, եռմանը՝ 1635-1645 °C։ Միացութիւններուն մէջ կը ցուցաբերէ +5, + 3 եւ -3 արժէքականութիւն։ Սովորական ջերմաստիճանին օդին մէջ ծարիրը չօքսիդանար, հալման ջերմաստիճանէն բարձր տաքացնելիս կ'այրուէ՝ յառաջացնելով Sb<sub>2</sub>O<sub>3</sub> օքսիտը (ճերմակ ծուխ)։
| |||