Ուիքիփետիա

«Ճափոն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
Չ →‎Պատմութիւն: clean up, replaced: 7ի → 7-ի using AWB
Չ clean up, replaced: {{Լեզու ja → {{lang-ja (7) using AWB
Տող 119.
== Պատմութիւն ==
Ճափոնը ունի շատ իւրօրինակ պատմութիւն, որ կը սկսի հնագոյն ժամանակներէն։ Ճափոնի պատմութեան վրայ մեծապէս ազդած է անոր աշխարհագրական մեկուսացուածութիւնը։ Միեւնոյն ժամանակ ճափոնական մշակոյթի եւ գիրերու վրայ մեծ ազդեցութիւն ունեցած է քորէական եւ չինական մշակոյթը։
Ճափոնցիներու մասին առաջին գրաւոր յիշատակումը եղած է Ք․Ե․ 1-ին դարու չինական ժամանակագրութեան մէջ։ Երկար ժամանակ այլ ազգերէն մեկուսացուածութիւնը իր ազդեցութիւնը ձգած է Ճափոնի պատմութեան եւ մշակոյթի վրայ։ <br />Մ.թ.ա. 500 թիւէն ներկայիս Ճափոնի տարածքին մէջ, կը սկսի Եայոյ ({{Լեզու lang-ja|弥生時代}} [եայօյ ճիտայ]) ժամանակաշրջանը, որ կը համապատասխանէ [[Եւրոպա]]յի [[Պրոնզի դար|պրոնզի]] եւ [[Երկաթի դար|երկաթի]] դարերուն եւ որ տեւեցաւ մինչեւ Ք․Ե. 250 թուականը։ Եայոյ ժամանակաշրջանին, կը սկսի ոռոգման եղանակով [[բրինձ]]ի մշակումը, բրուտագործութիւնը, մանածագործութիւնը, [[մետաղ]]ներու ([[պղինձ]]ի, [[երկաթ]]ի եւ [[պրոնզ]]ի) մշակումը եւ պաշտպանուած քաղաքային բնակավայրերու կառուցումը։ Այդ նորոյթները իրենց հետ կը բերէին [[Չինաստան]]էն եւ [[Քորէա]]յէն վերաբնակվածները։
[[Պատկեր:Castle Himeji sakura01 adjusted.jpg|մինի|ձախից|240px|Սամուրայներու միջնադարեան դղեակ]]
[[Պատկեր:Meiji tenno1.jpg|մինի|ձախից|240px|[[Մէյճի]] կայսրը (1868–1912)]]
Տող 266.
 
====== Փրեֆեկտուրները ======
Ճափոնը պաշտօնապէս բաժանուած է 47 բարձր աստիճանի վարչական միաւորներու։ Ատոնք միաորուած են ''տոդոֆուկեն'' ({{Լեզու lang-ja|都道府県}}) համակարգի մէջ։ Այդ կարգով պետութիւնը կազմուած է մէկ մայրաքաղաքէն ''թօ'' ({{Լեզու lang-ja|都}})` [[Տոկիո]], մէկ շրջանէն ''տօ'' ({{Լեզու lang-ja|道}})` [[Հոքքայտօ]], երկու քաղաքէն ''ֆու'' ({{Լեզու lang-ja|府}}), որոնք փրեֆեկտուրի կարգավիճակ ունին՝ [[Քեոթօ]] եւ [[Օսաքա]] եւ 43 փրեֆեկտուրներէն ''քէն'' ({{Լեզու lang-ja|県}})։ Յարմարութեան համար արեւմտեան ճափոնագէտները թուարկած միաւոները կ'անուանեն փրեֆեկտուր, կամ ոստիկանապետութիւն։
 
Պրեֆեկտուրաները կը բաժնուին աւելի փոքր միաւորներու։ Ատոնք [[Հոքքայտօ]]յի օքրուկներն են, յատուկ քաղաքներ եւ գաւառներ։ Օքրուկները կան միայն [[Հոքքայտօ]]յին մէջ՝ 14 հատ։ Մնացած պրեֆեկտուրաները կը բաժնուին ոչ թե օքրուկներու, այլ գաւառներու։ Յատուկ քաղաքներուն կը վերաբերուին անոնք, որոնց բնակչութիւնը աւելի է 500 հազարէն։ Այդ քաղաքները՝ [[Քոպէ]] ([[1956]]), Քեոթօ ([[1956]]), [[Նակոյա]] ([[1956]]), [[Օսաքա]] ([[1956]]), [[Եոքոհամա]] ([[1956]]), [[Քիթաքիւշու]] ([[1963]]), [[Ֆուքուոքա]] ([[1972]]), [[Քաւասաքի]] ([[1972]]), [[Սափփորօ]] ([[1972]]), [[Հիրոշիմա]] ([[1980]]), [[Սենտայ]] ([[1989]]), [[Թիպա]] ([[1992]]), [[Սայթամա]] ([[2003]]), [[Սիճուոքա]] ([[2005]]) եւ [[Սակաի]] ([[2006]]). [[Նիիկաթա]] եւ [[Համամացու]] քաղաքները մտցրած եղած են ցանկի մէջ [[2007]] թուականին։ Իսկ մայրաքաղաք [[Թոքիօ]]ն այդ քաղաքներու ցանկ չի մտներ, որովհետեւ այդ քաղաքային քոնկլոմերաթ է, ոչ թէ քաղաք։
[[Պատկեր:Kobe Mosaic06s4s3200.jpg|մինի|աջից|320px|Քոպէ քաղաքէն տեսարան]]
Ճափոնի ժամանակակէն վարչական բաժանման համակարգ արմատաւորուած եղած է 1871 թուականին [[Մեյճի ժամանակաշրջան]]ին մէջ, որուն արդիւնքով վերացման ենթարկուած են [[հան]] աւատները եւ ստեղծուած են պրեֆեկտուրաներ։ Այդ դէպքը կը կրէ ''հայհան թիքեն'' ({{Լեզու lang-ja|廃藩置県}} ) անուանումը։ Սկզբը՝ պրեֆեկտուրաներու եւ հաներու թիւը կը համապատասխանէր մէկը մէկուն՝ աւելի քան 300 հատ։ Ժամանակի հետ անոնց թիւը կրճատած էին մինչեւ 72, իսկ [[1888]]-ին՝ մինչեւ 47։ Տեղի ինքնավարութեան օրէնքը տուած էր պրեֆեկտուրաներուն աւելի շատ տիրական լիազորութիւններ։ Ի վերջոյ, հաշուի առնելով Ճափոնի բուռն ուրպանիզացոմը, կառավարութիւնը կը քննարկէ պրեֆեկտուրաներու ռեֆորմի նախագիծը 10 մեծ վարչական միաւորներու։
 
Բացի պրեֆեկտուրաներու եւ գաւառներու Ճափոնի մէջ գոյութիւն ունին մունիցիպալ աստիճանի վարչական միաւորներ, որոնք ունին լայն ինքնավարութիւն։ Ատոնք պրեֆեկտուրաներու կեդրոնային քաղաքներն են՝ յատուկ քաղաքները, սովորական քաղաքները, Թոքիօյի 23 յատուկ շրջանները եւ գիւղեր։
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Ճափոն» էջէն