«Հրաբուխ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎Հետաքրքիր փաստեր: clean up, replaced: [[Կատեգորիա: → [[Ստորոգութիւն: using AWB
Չ clean up, replaced: Եթե → եթէ (2) using AWB
Տող 6.
Հրաբուխները կը ժայթքին Երկիրի ընդերքէն, երբ [[ապար]]ները հոն խիստ կը տաքանան եւ կը փոխակերպուին կազերով հագեցած մեծ ճնշման հրահեղուկ զանգուածի՝ [[մակմա]]յի։ Մակման երկիրի խորքէն մեծ ուժով գործադրում կը ճնշէ երկրակեղեւի վրայ եւ, համեմատաբար անկայուն տեղամասերուն մէջ զայն ճեղքելով կ՛արտահոսի մակերեւոյթ։ Դուրս ժայթքած մակման կը սառի, կը կազազրկուի եւ կը վերածուի լաւայի։ Այն ուղին, որով կը բարձրանայ մակման, կը կոչուի հրաբուխի մղանցք, որ կ՛աւարտուի ձագարաձեւ տեղամասով՝ խառնարանով։ Հրաբուխին խառնարանէն դուրս կը մղուին նաեւ հրաբուխային փոշի, մոխիր, քարեր, կազեր, որոնց կուտակումը կը ձեւաւորէ հրաբուխային լեռը։
 
Եթեեթէ հրաբուխալեռը նախքան ժայթքիլը պատուած ըլլայ ձիւնով եւ սառոյցով, ապա շիկացած լաւան ատոնք կը հալեցնէ եւ ջուրը խառնուիլով մոխիրին, կ՛առաջանան հզոր ցեխահոսքեր, որ մեծ արագութեամբ կը տարածուին լանջն ի վար։ Քոլումպիային մէջ [[1985]] թ. ժայթքման հետեւանքով ցեխահոսքը հաշուած վայրկեաններու մէջ ոչնչացուցած է քանի մը բնակավայրեր, զոհուած է աւելի քան 25 հազար մարդ։ [[79]] թ. Վեզուվ հրաբուխին ժայթքման հետեւանքով կործանուած են հին հռոմէական երեք քաղաքներ՝ Փոմփեյը, Հերքուլեանումը և Ստաբիանը, ինչպէս նաեւ բազմաթիւ գիւղեր։ [[1883]] թ. Ինտոնեզիոյ մէջ Քրաքաթաու հրաբուխին ժայթքման հետեւանքով կղզին հանկարծ պայթեցան, անոր մեծ մասը վերածուեցաւ քարաբեկորներու ու փոշու։ Կազափոշու ամպերը հասած են 80 մ բարձրութեան։ Հրաբուխի հետեւանքով զոհուած է 36 հազար մարդ։
 
== Բազմազանութիւն ==
Տող 32.
 
== Հետաքրքիր փաստեր ==
* Որոշ հրաբուխներ կը ծնին բառացիօրէն մարդոց աչքի առաջ։ Այդպէս առաջացաւ, օրինակ, [[Պարիկուտեն]] հրաբուխը Մեքսիքայի մէջ։ [[1943]] թուականի [[փետրուարի 20]]-ին [[եգիպտացորեն]]ի դաշտին մէջ գիւղացիները տեսան ծուխի թանձր քուլաներ, որ կը բարձրանային 7 սմ տրամագիծով անցքէն։ Օրուան վերջին սկսեցան պայթիւնները, որոնք գրեթեգրեթէ առանց ընդհատումների շարունակուեցան քանի մը ամիսներ։ Միայն առաջին 3 օրուան ժամանակ հրաբուխային մոխիրէն եւ բեկորներէն առաջացաւ 160 մ բարձրութեան քոնաձեւ սար, որ 1 տարի անց հասաւ 430 մ-ի։ Պարիկուտենը վերջնականապէս մարաւ[[1952]] թուականին, երբ իր բարձրութիւնը հասաւ 2800 մ-ի։
{{Արտաքին յղումներ}}
{{ՀՀՀ}}
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Հրաբուխ» էջէն