«Էգէական Ծով» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
HoMen (քննարկել | Ներդրումներ) No edit summary |
HoMen (քննարկել | Ներդրումներ) |
||
Տող 9.
}}
[[Պատկեր:Aegean Sea map bathymetry-fr.jpg|մինի|աջից|Էգէական Ծովը իր բազմաթիւ կղզիներով․ անկէ ծնունդ առաւ Արգիփելաղօ անունը- The Aegean Sea with its large number of islands is the origin of the term archipelago.]]
'''Էգէական Ծով'''<ref>{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=55}}</ref>, յուն․՝ ''Αιγαίο πέλαγος'' կիսափակ ծով [[Միջերկրական Ծով|Միջերկրական ծովուն]] աւազանին մէջ, [[Յունաստան]]<nowiki/>ի եւ Փոքր Ասիոյ միջեւ։ Հին ժամանակներուն կը կոչուէր նաեւ Արքիփելաղոս ''Αρχιπέλαγος''։ Կը ողողէ [[Յունաստան]]ի եւ [[Թուրքիա|Թուրքիոյ]] ափերը։ Տարտանելի եւ Վոսպորի նեղուցներուն միջոցաւ յաջորդաբար Մարմարայի եւ [[Սեւ Ծով]]երուն կը միանայ։ Տարածութիւնն է 240.000 քմ<sup>2</sup>, առաւելագոյն խորութիւնը 2561 մ (Կրետէ եւ Քիքլատես կզիներուն միջեւ)։ Կ՛ընդգրկէ հարիւրաւոր մեծ ու փոքր կղզիներ, ժայռակղզիներ <ref name=":0">[https://www.onalert.gr/ellinotourkika/aigaio-ola-osa-prepei-na-xeroume-gia-aoz-yfalokripida/109192/ Onalert ելեկտ․ թերթ․ յունարթքական վէճեր․ օրէնքի սահմանում]</ref>։ Գլխաւոր նաւահանգիստներն են Փիրէան, [[Սալոնիկ]]ը,
== Անուանում ==
Տող 30.
=== Նաւահանգիստներ ===
Գլխաւոր նաւահանգիստն է Փիրէան ''Piraeus'' (''կապուած յօդուածներ՝'' [[Յունաստան]], [[Աթէնք|Աթէնքի տարածքաշրջան]])։<ref>[https://www.insider.gr/eidiseis/oikonomia/93681/trito-megalytero-limani-tis-mesogeioy-o-peiraias Փիրէան Միջերկրականի երեք գլխաւոր նաւահանգիստներէն - Ելեկտ․ թերթ insider, թիւ 93681]</ref>
[[Պատկեր:Rhodos Agios Nikolaos Fortress R06.jpg|մինի|աջից|Ռոտոս կղզին․
==== Էգէական ծովուն ուրիշ մեծ նաւահանգիստներ <ref>https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CE%BB%CE%B9%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CF%89%CE%BD_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82#%CE%91%CE%B9%CE%B3%CE%B1%CE%AF%CE%BF_%CE%A0%CE%AD%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CF%82 Էգէական ծովուն գլխաւոր նաւահանգիստները, յունարէն</ref> ====
Յունաստանի մայր ցամաքամասին վրայ. Էլեֆսինա, Լավրիο, Վոլο, Սելանիկ, Ռաֆինա, Նաֆփլիο, Խալքիտա, Սդիլիտա, Քավալա, Փորդօ Լակο (Քսանթի), Ալեքսանտրուփոլի, Իվրիծէ (արեւելեան Թրակիա)։ (''յղում՝'' [[Յունաստան#Քաղաքներ|Յունաստան#Քաղաքներ)]]▼
▲* '''Յունաստանի մայր ցամաքամասին վրայ'''. Էլեֆսինա, Լավրիο, Վոլο, Սելանիկ, Ռաֆինա, Նաֆփլիο, Խալքիտա, Սդիլիտա, Քավալա, Փորդօ Լակο (Քսանթի), Ալեքսանտրուփոլի, Իվրիծէ (արեւելեան Թրակիա)։ (''յղում՝'' [[Յունաստան#Քաղաքներ|Յունաստան#Քաղաքներ)]]
* '''Կղզիներու'''․
* '''Փոքր Ասիոյ արեւմտեան
[[Պատկեր:Location map of AegeanIslands (Greece).svg|մինի|ձախից|Էգէական Ծովուն կղզիները․ հարաւը ամենամեծ կղզին, Կրետէն]]
▲Փոքր Ասիոյ արեւմտեան ափերուն՝ Այվալի (հին յունական անունով Քիտոնիէս), [[Իզմիր|Զմիւռնիա]], Ալիքարնասօ (Bodrum) եւ Քուսանտասի նաւահանգիստները։
=== Կղզիախումբեր կամ Կղզիներ <ref>Կրթութիւն, ելկտ․ դասագիրք (յունարէն), Էգէական Ծովուն կղզիները, http://eduoff-melbourne.world.sch.gr/files/yliko/Nhsia%20Aigaiou.pdf</ref> ===
[[Պատկեր:Milosview.JPG|մինի|աջից|Քիքլատես․ Միլոս կղզին, Μήλος]]
Էգէական Ծովուն կղզիները բոլորն ալ, ի բացառեալ երկուքէ (Իմվրոս եւ
#
#
#
#
#
#
#
Ասոնց կողքին,
[[Պատկեր:Meltemi.jpg|մինի|աջից|Մելդեմիա հովերը․ Etesians (meltemia)․ կը պատահին երբ միաժամանակ բարձր ճնշում կը կազմուի Պալքանեան թերակղզիին վրայ (H) եւ ցած ճնշում՝ Փոքր Ասիոյ վրայ (L)]]
Տող 60 ⟶ 61՝
=== Էգէական Ծովուն մէջ թափող գետեր ===
''{կապուած յօդուած՝ [[Յունաստան#Գետեր|Յունաստան#Գետեր}]]''
Ծովուն մէջ թափող գլխաւոր գետերն են՝ Ինահոս - Պեղոպոնեզի Արղոլիտա նահանգ ''Ίναχος (Αργολίδα)'', Սփերհիոս եւ Փինիոս - Թեսալիա ''Σπερχειός, Πηνειός (Θεσσαλία'', Ալիաքմոնաս, Լուտիաս, Աքսիոս եւ Սդրիմոնաս - Մակետոնիա ''Αλιάκμονας, Λουδίας, Αξιός, Στρυμόνας (Μακεδονία)'', Նեսդոս եւ Էվրոս Թրակիա ''Νέστος, Έβρος (Θράκη) === Բնակչութիւն ===
Տող 153 ⟶ 156՝
=== Յունաթրքական հակամարտութիւն ===
[[Յունաստան]] տանելէ ետք անկախութեան պատերազմներ, [[1830]] թուականին իր անկախութեան կը տիրանայ։ Նախ Պեղոպոնեզի շրջանով, ապա կամաց կամաց կը վերատիրանայ մնացեալ յունական ցամաքամասին եւ կղզիներուն։ 20-րդ դարուն սկիզբներուն կը հասնի մինչեւ Փոքր Ասիոյ ափերուն յունական հնադարեան քաղաքներուն եւ շրջաններուն։ Ի վերջոյ, [[1922]]-ի Լոզանի դաշնագրով, [[Թուրքիա|Թուրքիոյ]] կը յանձնէ Փոքր Ասիոյ արեւմտեան ափերը․ կ՛առաջանայ բնակչութեան աղետալի տեղափոխում, վերջ տալով երկու հազար տարիներէ աւելի հոն հաստատուած յոյն բնակութեան։ ''կապուած յօդուած''՝ [[Յունաստան#Նորագոյն շրջան]]
Այս թուականէն ետք, Թուրքիան հակառակ իր ստորագրած Լոզանի դաշնագրին, Էգէական Ծովը վէճի առարկայ կը դարձնէ իր եւ
== Տնտեսութիւն եւ քաղաքականութիւն ==
=== Կղզիներու պատկանելութիւն ===
[[Պատկեր:ImbrosTenedos 2.svg|մինի|ձախից|Իմվրոս եւ Թենետոս յունական կղզիները որ Լոզանի Դաշինքով Թուրքիոյ յանձնուեցան]]
Եգէականը բազմահազար կղզիներու ծով մըն է, ծովուն ջուրերը հարաւէն կը հասնին մինչեւ Կրետէ: Կղզիները կը պատկանին Յունաստանին, բացի երկուքէ, որոնք [[1922 թուական|1922]]-ի Լոզանի դաշինքով Թուրքիոյ յանձնուած են։ Ատոնք են Պոզճաատա ({{lang-tr|Bozcaada}}, {{lang-el|Τένεδος Թենետոս}}) եւ Կէոքչէատա ({{lang-tr|Gökçeada}}, {{lang-el|Ίμβρος Իմվրոս}}
=== Քարիւղատար Ոլորտը ===
Տող 185 ⟶ 188՝
* [https://en.wikipedia.org/wiki/Sounion Սունիոյի հրուանդակ]{{ref-en}}
* [https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8A%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%BF%CF%82 Իմվրոս] յունարէն
* [
[[Ստորոգութիւն:Ծովեր]]
| |||