«Նեղոս գետ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 24.
[[Պատկեր:Nile watershed topo.png|մինի|ձախից|Նեղոսի աւազանը]]
Նեղոս գետի ակունքներուն աշխարհագրական դիրքին գտնուելու վայրը անյայտ էր հին ժամանակներէն մինչեւ Ժթ. դարը, երբ վերջապէս կը պարզուի, որ անիկա Վիքթորիա լիճն է։ Նեղոսի հովիտը երբեմն կ'որոշեն այդ լիճէն սկսեալ, հակառակ անոր որ անոր մէջ կը թափին բաւականին մեծ գետեր։ Նեղոսի ակունքը կը համարուի Ռուկարար գետը, որ Գահեր գետի վտակներէն է։ Իր հերթին Գահեր գետը կը թափի Վիքթորիա լիճ։ Դուրս գալով Վիքթորիա լիճի հիւսիսային ծայրամասէն՝ գետը, որ այս վայրերուն մէջ կը կոչուի Վիքթորիա-Նեղոս, կ'անցնի քարէ պատնէշներու մէջէն՝ բազմաթիւ խոտորումներ ու ջրվէժներ յառաջացնելով։ Այս ընթացքին անոր մակերեսը [[Վիքթորիա լիճ|Վիքթորիա լիճէն]] 670 մեթր ցած կ'ըլլայ։ Յետոյ, անցնելով Գոգօ լիճը, գետը համեմատաբար կարճ տարածութեան վրայ կ'ունենայ 400 մեթր իջեցումներ եւ կը թափի Մապուտօ-Սեսենեկօ լիճ։ Անկէ դուրս գալով՝ Նեղոս կ'ընդունի Ասվա գետը, որմէ ետք ալ անոր ջուրերը կ'անցնին [[Սուդան|Սուտան]]ի հարթավայրով։ Ջուպա քաղաքէն վար գետը շուրջ 900 Քմ. տարածքով կ'անցնի «Սետտ» ճահճային շրջանը։ Հոս կը կոչուի«Պահր ալ-ժապալ» (լեռնային ծովը)։ Հոս գետին հոսքը կը խաթարուի եղէգներու եւ ջրիմուռներու զանգուածներու պատճառով, եւ անիկա դժուարութեամբ կ'անցնի այս շրջանը՝ կորսցնելով իր ջուրերը 2/3-րդը գոլորշիացման, բուսական ծածկոյթի ոռոգման վրայ։ Միանալով Ալ-Գազալ վտակին՝ գետը կը ստանայ Սպիտակ Նեղոս անուանումը եւ դուրս կու գայ ճահճային շրջանէն։ Անոր կը միանայ նաեւ Սոպաթ գետը, որը գրեթէ կրկնակի կ'աւելցնէ անոր ջուրերը։ Յետոյ Նեղոս հանգիստ կը հոսի լայն կիսաանապատային հովիտով մինչեւ [[Խարթում]] քաղաքը։ Սետտ ճահճային շրջանէն մինչեւ Խարթում քաղաքին մօտ գետը կը ցածնայ եւ կը հասնի 80 մեթրի։ Խարթում քաղաքին քով Սպիտակ Նեղոսին մէջ կը թափի Կապոյտ Նեղոսը, որ սկիզբ կ'առնէ Տանա լիճէն<ref>[https://timesofindia.indiatimes.com/Whats-the-Blue-Nile-and-the-White-Nile/articleshow/4027990.cms Սպիտակ եւ Կապոյտ Նեղոսներ]</ref>։ Հոսկէ մինչեւ Միջերկրական ծով գետը կը կոչուի Նեղոս։ Անիկա Խարթումի եւ Ասուանի միջեւ կը կազմէ 290 մ.։ Նուպիական անապատին մօտերը Նեղոս գետը կ'ընդունի իր վերջին մեծ վտակը՝ Աթպարա գետը։
== Գետին հովիտը ==
Նեղոսի [[Ասուան]]էն մինչեւ [[Գահիրէ]] (900 Քմ.) թեքութիւնը շատ քիչ է, եւ գետը կը հոսի շատ լայն հովիտով (20-25 Քմ.)։ Գահիրէէն 20 Քմ. անդին կը սկսի Նեղոսի հովիտը (տարածութիւնը 22-24 000 Քմ.²՝ բազմաթիւ գետակներով եւ լճակներով։ Անիկա տարածուած է Միջերկրական ծովու ափին՝ [[Ալեքսանդրիա]]յէն մինչեւ [[Պոր-Սաիտ]] 260 Քմ. ընդհանուր երկարութեամբ)։ Նեղոսի հունը հոս կը բաժնուի 9 մեծ եւ բազմաթիւ փոքր գետերու։
Երկու հիմնական գետերը ՝ Դամյատը (արեւելեան) եւ Ռաշիտը/ արեւմտյան/ ունին շուրջ 200 Քմ. երկարութիւն իւրաքանչիւրը։ Իպրահիմ ջրանցքին եւ Եուսուֆ գետակին միջոցով Նեղոսին ջուրերուն մէկ մասը կը լեցուի Պիրկետ-Կարուն լիճը, որ իր հերթին կ'ոռոգէ Ֆայյում Ովասիսը։ Իսմաիլի ջրանցքով Նեղոսի քաղցրահամ ջուրերով կ'ոռոգուին [[Սուեսի ջրանցք]]ին շրջանը, իսկ Մահմուտիա ջրանցքով՝ [[Ալեքսանդրիա]] քաղաքը եւ անոր շրջակայքը։ Նեղոսի երկայնքը շուրջ 6700 Քմ. է (գիրքերու մէջ յաճախ կը գրուի 6671 Քմ. )։ Վիքթորիա լիճէն մինչեւ միջերկրական ծով 5600 Քմ. է։ Նեղոսի հովիտը աշխարհի ամենամեծ գետային հովիտներէն է։ Անիկա կազմաւորուած է մեծ ծովային խորշի մը մէջ՝ անընդհատ լեցուելով գետային ջուրերով եւ ունի ծաղիկի տեսք։
== Պատկերասրահ ==
| |||