'''Մեծն Պետրոս''' (Ռուսերէն՝ Пётр Великий), Պետրոս Ա. (Ռուսերէն՝ Пётр I) կամ Պետրոս Ալեքսեեւիչ (Ռուսերէն՝ Пётр Алексе́евич) ծնած է [[9 Յունիս]] [[1672]], [[Մոսկուա]] – [[8 Փետրուար]] [[1725]], Ս. Փեթերսպուրկ). իշխած է [[Ցարական Ռուսիա|ցարական Ռուսիոյ]] եւ աւէլիաւելի ուշ [[Ռուսական կայսրութիւն]]ը 7 Մայիս 1682 էն մինչեւ իր մահը համատեղ իշխած է իր կէս եղբօրը հետ մինչեւ [[1696]]:
ՄիՔանի քանիմը հաջողյաջող պատերազմներէ ետք յաջողեցաւ ընդլայնել ցարական Ռուսիան աւելի մէծ ու հզօր կայսրութեան մը որ դարձաւ հիմնական [[Եւրոպա|եւրոպական]] ուժ։
Մշակութային յեղափոխութեան պատճառը եղաւ [[Ռուսիա|Ռուսիոյ]] մէջ որ փոխարինեց որոշ աւանդականութիւն եւ միջնադարեան հասարական եւ քաղաքական համակարգեր։
Այս նորերը, հիմնուած էին ժամանակակցութեան, գիտականութեան, արեւմտամետութեան, եւ լուսաւորութեան վրայ։ Պետրոսի բարեփոխումները կատարեցին տեւական ազդեցութիւն Ռուսիոյ մէջ եւ բազմաթիւ ռուսական կառավարութեան հաստատութիւնները նկատելի է, թէ իրենց ծագումը իր իշխանութենէն առնուած է։
Տող 12.
== Կենսագրութիւն ==
=== Մանկութիւն ===
Փոքր տարիքէն Պետրոսի կրթութիւնը (յանձնառու եղած է կամ յանձն առած է (ստանձնած է) Կայսր Ալեքսիս Ա). յանձնուած է մի քանի մը ուսուցիչներու ձեռքը յատկապէս Նիքիդիա զօդօւ Բադրիք Կօրտօն եւ Փոլ Մէնէսիըս . [[29 Յունուար|29 Յունուարին]] Ցար Ալեքսիս կը մահանայ լքելով կայսրութիւնը Պետրոսի կէս-եղբօրը հիւանդ եւ տկար Ֆէօտօր Գ ին։ Այս ժամանակին կառավարութիւնը հիմնականօրէն կառավարուած էր Արդամօն Մադվիիվ ի կողմէ, որ կայսր Ալեքսիսի ընկերներէն մէկն էր ան նաեւ քաղաքական ղեկավարն էր Նարիշիքին ընտանիքին եւ Պետրոսի ամենամէծ մանկութեան բարեկամներէն։ Այս պաշտօնը փոխուեցաւ երբ Ֆէօտօր Գ. մահացաւ 1682-ին։ Քանի որ Ֆէօտօր ժառանգորդ չունէր վէճ մը ծագեցաւ Նարիշիքի եւ Միլօվսլավսքի ընտանիքներուն միջեւ որոշելու համր ով պէտք էր ժառանքէ գահը. Պետրոսի հաջորդյաջորդ կէս եղբայրը Իվան Ե. էր յաջորդը գահ բարձրանալու, բայց ան գրոնիկ ու մտքի հիւանդութիւն ունէր. Հետեւաբար Պօեար Տուման (խորհուրդ Ռուսական ազնուականներու կողմէ) ընտրեց 10-ամեայ Պետրոս որ ցար դառնայ հետն ալ մայրը իբր խնամակալ։ Այս դասաւորումը ներկայացուեցաւ [[Մոսկուա|Մոսկուայի]] ժողովուրդին, որովհետեւ հին աւանդութիւն էր պահանջել, եւ վաւերացնել։ ՍօֆիաՍոֆիա Ալեքսէյէւնա, ցար Ալեքսիս ի զաւակը՝ իր առաջին ամուսնութենէն կազմակերպէցկազմակերպեց [[ապստամբութիւն]] Ռուսիոյ էլիտար ռազմական խումբին վրայ Ապրիլ 1682-ին. Հետաւաբար Պետրոսի հարազատները եւ ընկերները սպանուեցան. Մադվէէվ եւ Պետրոս ականատէս եղան որոշ քաղաքական դէպքերուն։ Սդրլդսի խումբը կրցաւ ՍօֆիանՍոֆիան, որ Միլօսլաւսքիս (Իվանի Գլանը) կը պատկանէր եւ անոր դաշնակիցները պնդեն թէ Պետրոս եւ ԻՎանԻվան հռչակուին համատեղ ցարեր Իվանն ալ աւագն ըլլայ։ ՍօֆիանՍոֆիան ծպտուեցաւ իբր իշխան ինքնավարութեան փոքրամասնութեան ժամանակ եւ իրականցուցած է այս ծպտումը բոլոր իշխանութեան վրայ։ Եօթը տարուայ համար իշխեց իբր ինքնակաըինքնակալ։
Պետրոս չէր մտահոգուած թէ ուրիշներ իր անունով իշխեցին։ ԱՆԱն կը զբաղուէր նաւաշինութեան եւ թիավարութեամբ։ ՊերտրոսիՊետրոսի մայրը տեսնելով իր այս վիճակը տեսնելով ստիպեց իրեն աւելի պայմանական մոտեցումմօտեցում եւ փորձեց զինքը ամուսնացնել Եվոքսիա Լօբուխինա իԼոբուխինաի հետ 1689-ին։ Ամուսնութիւնը անյաջող էր, տասը տարի ետք Պետրոս ստիպեց իր կնոջը դառնայ միանձնուհի եւ ազատեց ինքզինքը միութենէն։
