|
| չափ =
| նկարագրութիւն =
| ծնած է = [[15 Մայիս]] [[1812]]
| ծննդավայր = [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիս]]
| վախճանած է = [[27 Ապրիլ]] [[1879]]
| վախճանի վայրը = [[Մոսկուա]]
| քաղաքացիութիւն =
| հպատակութիւն =
| ստորագրութիւն =
}}
'''Ստեփանոս Նազարեան''' ([[15 Մայիս]] [[1812 արեւմտահայերէն|1812]], Թիֆլիս- [[27 ապրիլԱպրիլ]] [[1879 արեւմտահայերէն|1879]], Մոսկուա, (թաղուած է տեշիտեղի հայկական գերեզմանատանըգերեզմանատան մէջ)), յայտնի հայ խմբագիր, լուսաւորիչ, արեւելագէտ, փիլիսոսայական գիտութիւններու թեկնածու։
== Կենսագրութիւն ==
Ծնածէ 1812 թուականին Թիֆլիսի մէջ։ ՍովուածՍորված է Թիֆլիսի Ներսիսեան դպրոցին մէջ, որուն աւարտած է [[1827 արեւմտահայերէն|1827]] թուականին։ Ուսումնառութեան ընթացքին Նազարեան ոգեշնչուած է դպրոցի տեսուչ, ականաւոր գրող եւ մանկավարժ Հարութիւն[[Յարութիւն ԱլամդարեանիԱլամդարեան]]ի գաղափարներով։ Դպրոցի տարիներու կ՛ընկերանայ [[Խաչատուր ԱբովեանիԱբովեան]]ի հետ, որուն հետ ընկերական կապը կը պահպանէ մինչեւ վերջ։
Որոշ ժամանակ աշխատած է Ներսիսեան դպրոցին մէջ, իբրեւ պատմութեան եւ աշխարհագրութեան ուսուցիչ։ [[1832 արեւմտահայերէն|1832]] թուականին կը մեկնի Դորպատ (այժմեան Տարտուի համալսարանի հին անուանումն է), որտեղուր կը սորուի նախ պետական գիմնազիանգիմնազիոնը, եւ ապա համալսարանին մէջ։ Ապրելով դրամական նեղ պայմաններու՝ այնուամեայնիւ կ՝ աւարտէկ՝աւարտէ ուսումը 1840 թուականին եւ կ՝կը ըստանայստանայ փիլիսոփայական գիտութիւններու թեկնածուի կոչում։
Անկէ ետք ան տեղափոխուած է Փեթերսպուրկ, զբաղած է արեւելեան լեզուներու ուսումնասիրութեամբ։ [[1842]] թուականին Կազանի համալսարանին մէջ աշխատանքի կ՝ անցնիկ՝անցնի որպէս հայոց լեզուի ամպիոնի վարիչ։
ՆազարեանըՆազարեան [[1849 ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆ|1849]] թուականին կը պաշտպանէ դոկտորական աւարտաճառը, որուն թեման էր ՖիրդուսուՖիրդուսիի «Շահնամէ»ն։ Այնուհետեւ Նազարեան կը մեկնի Մոսկուա եւ Լազարեան ճեմարանի արեւելագիտական բաժննէնբաժինէն ներս կը պաշտօնաւորէ որպէս լատիներենիլատիներէնի, արաբերենիարաբերէնի եւ պարսկերենիպարսկերէնի դասախօս։ [[1869 ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆ|1869]] թուականին ան կու գայ Անդրկովկաս եւ աւելի մօտիկէն կը ծանօթանայ հայերու կեանքին ու ապրելակերպին։ Որոշ ժամանակ կը մնայ Թիֆլիսի մէջ, 1870 թուականին կը վերադառնայ [[Մոսկուա ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆ|Մոսկուա]], ուր կ՛ապրի մինչեւ իր կեանքի վերջը։
== Հասարակական եւ լուսաւորական գործունեութիւնըգործունէութիւն ==
Նազարեան եռանդագինգործօն պայքար մղած է գրականութեան մեջ աշխարհաբար լեզուի արմատաւորման համար։ Ան հսկայական դեր հատկացուցածյատկացուցած է հայոց նոր լեզուին ժողովուրդի լուսաւորութեան գործէն ներս։
Նազարեանի լուսաւորական գործունեութիւնըգործունէութիւնը լայնօրէն ծաւալուած է յատկապէս անոր խմբագրած «Հիւսիսափայլ» ամսագրի ժամանակ (1858-1964), որուն շուրջ համախմբուած են շարք մը լուսամիտ, առաջադեմյառաջադէմ հայ մտաւորականներ ու գործիչներ։ ԱմսագրինԱմսագիրին մէջ լոյս կը տեսնեն աշխարհաբար գրուած եւ աշխարհիկ բովանդակութիւն ունեցող գեղարուեստական երկեր, ինչպէս նաեւ գրաքննադատական ու գիտական բնոյթի հոդուածներ։յօդուածներ։
«Հիւսիսափայլ»-ը հսկայական դեր տակարածկատարած է լուսաւորական գաղափարներու տարածման գործէն ներս։ Ան համարձակօէնհամարձակօրէն կը հաւաքէ կղերաֆեոդալական հոսանքի ներկայացուցինչներուն եւ ցոյց կու տայ անոնց բացասական դերը հայ հասարակական կեանքէն։
== Ստեղծագործութիւնները ==
* Թ. Գ. Ջուհարյան «Հայ Գրականություն», 1990 թ., «Լույս» հրատարակչություն
==Արտաքին հղումներյղումներ==
*[http://www.religions.am/index.php?option=com_content&view=article&id=10:08-sahakyan1-runi&catid=1:2009-02-27-03-45-54&directory=6 «Ստեփանոս Նազարյանը կրոնական հանդուրժողականության և խղճի ազատության մասին», հոդվածյօդուած]
{{DEFAULTSORT:Նազարեան, Ստեփանոս}}
[[Կատեգորիա:Ռուսաստանի հայերը]]
[[Կատեգորիա:Հայ գրողներ ]]
[[Կատեգորիա:Հայ արուելագէտներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ խմբագիրներ ]]
[[Կատեգորիա:Հայ պատմաբաններ ]]
[[Կատեգորիա:Գիտութիւններու թեկնածուներ]] [[]] [[812]], - [[]] [[]], Մոսկուա
[[Կատեգորիա:1812 ծնունդներ ]]
[[Կատեգորիա:15 Մայիսի ծնածներ]]
[[Կատեգորիա:Թիֆլիս ծնածներ]]
[[Կատեգորիա:1879 մահեր]]
[[Կատեգորիա:27 Ապրիլի մահացածներ]]
| 