Ուիքիփետիա

«Վիքթոր Հիւկօ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
No edit summary
Տող 36.
=== Մանկութիւն ===
Վիքթոր Հիւկօ եղած է երեք եղբայրներէն կրտսերը (մեծ եղբայրները՝ Աբել ([[1798]]-[[1865]]) եւ Եւկենի ([[1800]]-[[1837]]))։ Գրողին հայրը՝ Ժոզէֆ Լէօպոլտ Սիկիսպըր Հիւկօ ([[1773]]-[[1828]]), [[Նափոլէոն |Նափոլէոն ]]եան բանակի հրամանատար էր, իսկ մայրը՝ [[Սոֆի Թղէպյուշէն]] ([[1772-1821]]), դաշնակահարուհի էր։
Հիւկոյի մանկութիւնը անցած է [[Մարսէյ]]ի, [[Քորսիքա]]յի, [[Իտալիա|Իտալիոյ]] ([[1807]]) եւ [[Մատրիտ]]ի ([[1811]]) մէջ, ուր ընտանիքը կը տեղափոխուէր հօրը աշխատանքին բերումով եւ կրկին կը վերադառնար Փարիզ<ref>Հյուգո, հոդված Գրական հանրագիտարանից [[1929]]-[[1939]] (հեղինակ՝ Ի.Նուսինով)</ref>։ Ճանապարհորդութիւնները խոր տպաւորութիւններ ձգած են գրողին հոգիին մէջ, որոնք կ'արտայայտուին իր ստեղծագործութիւններուն մէջ։
[[1813]] -ին, Հիւկոյի մայրը՝ Սոֆի Թղէպյուշէն, սիրային կապ ունենալով հրամանատար Լակորիին հետ, կ'ամուսնալուծուի եւ զաւկին հետ կը հաստատուի Փարիզ։
=== Պատանեկութիւնը եւ գրական գործունէութեան սկիզբը ===
Տող 46.
[[Պատկեր:Sophie Trébuchet.jpg|մինի|ձախից|Հիւկոյի Մայրը]]
[[1814]]-[[1818]] Հիւկօ կ'ուսանի [[Լիւտովիկոս Մեծ]] վարժարանին մէջ։ 14 տարեկանին ան կը սկսի իր գրական գործունէութիւնը։Կըգործունէութիւնը։ Կը գրէ իր չտպագրուած ողբերգութիւնները՝ «Athelie ou les scandinaves» եւ մօրը նուիրուած «Yrtatine» ողբերգութիւնները, եւ «Louis de Castro» թատերախաղը։ 15 տարեկանին Ակադեմիայի մրցոյթին կ'արժանանայ պատուաւոր մեկնաբանութեան «Les avantages des études» բանաստեղծութեան համար, իսկ [[1819]] -ին «Jeux Floraux» մրցոյթին «Vierges de Verdun» ևեւ «Rétablissement de la statue de Henri III» բանաստեղծութիւններուն համար կը ստանայ երկու մրցանակ։
[[1822]] Հոկտեմբերին Հիւկօ կ'ամուսնանայ [[Ատել Ֆուսէ]]հետ ([[1803]] - [[1868]])։ Անոնք կ'ունենան հինգ զաւակ՝
* Լէոպոլտ (1823-1823)
* Լեոպոլտինա (1824-1843)
* Շառլ (1826-1871) Ֆրանսուա-Վիտկոր (1828-1873)
* Ատել (1830-1915)▼
Ֆրանսուա-Վիտկոր (1828-1873)
▲Ատել (1830-1915)
[[Պատկեր:Adele Hugo by Louis Boulanger.jpg|մինի|Ատել Հիւկօ, Հիւկոյին կինը]]
 
[[1823]] -ին կը տպագրուի «Իսլանտացի Հանը» (Han d’Islande) վէպը։ [[Շառլ Նոտյէ]]ի հիմնաւորուած քննադատութիւնները հիմք հանդիսացան Հիւկոյի եւ Նոտյէի հետագայ ընկերութեան համար, որ շարունակուեցաւ մինչեւ 1827-1830 ։ Այս ժամանակահատուածին մէջ Հիւկօ կը վերսկսի իր յարաբերութիւնները հօրը հետ եւ կը գրէ «Գովք հօրսՀօրս» (Odes à mon père, 1823), «Երկու կղզիԿղզի» (1825) եւ «Պայքարէն ետքԵտք» (Après la bataille) բանաստեղծութիւնները։ Հիւկոյի հայրը կը մահանայ [[1828]]-ին։
Հիւկոյի «Քրոմուել» (Cromwell) կտորը, որ գրուած է [[ֆրանսական յեղափոխութիւնՖրանսական Յեղափոխութիւն|ֆրանսական յեղափոխութեան ]] հռչակաւոր դերասան [[Ֆրանսուա-ժոզէֆ Տալմա]]Տալմայի համար, տպագրուած է 1827 -ին։ Սակայն ստեղծագործութիւնը մեծ վէճեր կը յառաջացնէ: Թատերախաղին նախերգանքին մէջ հեղինակը կը հերքէ [[դասականութեան]] պայմանականութիւնները՝ յատկապէս տեղի եւ ժամանակի միասնութիւնը՝ ներմուծելով վիպական թատերախաղի նշոյլներ։
[[1829]]-ին լոյս կը տեսնեն «Մահուան դատապարտուածիԴատապարտուածի վերջինՎերջին օրըՕրը» (Dernier Jour d’un condamné), իսկ 1834-ին «Քլոտ ԿյօՔլոտԿէօ» (Claude Gueux) ստեղծագործութիւնները։ Այս երկու կարճ վէպերուն մէջ Հյիւկօ կը ներկայացնէ իր բացասական վերաբերմունքը մահապատիժի[[Մահապատիժ (արեւմտահայերէն)|մահապատիժ]]<nowiki/>ի նկատմամբ։
 
«Փարիզի Աստուածամօր տաճարըՏաճարը» վէպը տպագրուած է [[1831]]-ին։
== Հիւկոյի՝ թատրոնի նուիրած տարիները ==
 
[[Պատկեր:Hugo Deveria.jpg|մինի|Երիտասարդ Հիւկօն]]
[[1830]]-[[1843]] Վիքթոր Հիւկօ կ'աշխատի գրեթէ միայն թատրոնի[[Թատրոն (արեւմտահայերէն)|թատրոն]]<nowiki/>ի համար, այնուամենայնիւ ան կը տպագր էտպագրէ քանի մը բանաստեղծական ժողավածուներ՝ «Աշնանային տերեւներըՏերեւները» (Les Feuilles d’automne, 1831), «Մթնշաղի երգերըԵրգերը» (Les Chants du crépuscule, 1835 ), «Ներքին ձայներՁայներ» ( Les Voix intérieures, 1837 ), «Շողեր եւԵւ ստուերներՍտուերներ» (Les Rayons et les Ombres, 1840 )։
Արդէն [[1828]] -ին ան կը բեմադրէ իր առաջին թատերախաղերէն մէկը՝ «Էմի Ղոպսաղը» (Amy Robsart)։ [[1829]] -ին կը ստեղծուի «Էղնանի» (Hernani) թատերախաղը (առաջին բեմադրութիւնը 1830-ին), որ հին եւ նոր արուեստի ներկայացուցիչերուն միջեւ գրական վէճերու առիթ կը դառնայ։ Նոր արուեստի հաւատարիմ պաշտպանը կը դառնայ Թէոֆիլ ԿոտյէնԿոթյէն, որ ներշնչուած ընդունած էր այս ստեղծագործութիւնը։ Այս վէճերը գրականութեան պատմութեան մէջ յայտնի են «ճակատամարտ «Էղնանիի» համար» անուան տակ։
[[1841]]-ին, Հիւկօ կ'ընդունուի Ֆրանսական ակադեմիա, իսկ [[1845]]-ին կը ստանայ աւագ իշխանի պաշտօն (pair de France)։ [[1848]]-ին ընտրուած է Ազգային ժողովին մէջ։ Հիւկօ [[1851]]-ին պետական յեղաշրջման հակառակորդ էր։ Երբ Նափոլէոն Երրորդ իշխանության գլուխը կ' անցնի, Հիւկօ կ'արտաքսուի։ [[1870]]-ին կը վերադառնայ Ֆրանսա, իսկ [[1876]]-ին կ'ընտրուի սենաթոր։
=== Կեանքին վերջին տարիները ===
[[Պատկեր:Tombeau de Victor Hugo au Panthéon, Paris, France.jpg|մինի|Հիւկոյի Դամբարանը]]
Հյիւկօ մահացած է թոքերու[[Թոքերի բորբոքում|թոքեր]]<nowiki/>ու բորբոքումէ՝ 22 Մայիս, 1885-ին, 83 տարեկանին։ Թաղման արարողութիւնը տևեւած է 10 օր։ Մասնակցած է շուրջ մէկ միլիոն մարդ։ Թաղուած է Պանթէոնին մէջ։
== Ստեղծագործութիւններ ==
 
Հիւկոյի առաջին ստեղծագործութիւնները իրեն յաջողութիւն եւ յայտնութիւն կը բերեն իր կեանքի առաջին տարիներուն։ Իր առաջին բանաստեղծական ժողովածուն՝ «Գովքեր եւ զանազան բանաստեղծութիւններ» (Odes et poésies diverses), տպագրուած է 1822-ին, երբ Հիւկօ 20 տարեկան էր։ Լիւտովիկոս ժը. թագաւորը գրողին տարեկան գումար մը կը տրամադրէր։ 1826-ին լոյս կը տեսնէ «Գովքեր եւԵւ պալլատներՊալլատներ» ժողովածուն։
Վիքթոր Հիւկոյի առաջին հասուն ստեղծագործութիւնը «Մահապատիժի դատապարտեալինԴատապարտեալին վերջինՎերջին օրըՕրը» ( Le Dernier Jour d'un condamné) երկն է, որ գրուած է 1829-ին։ Այս ստեղծագործութիւնը մեծ ազդեցություն ձգած է Չարլզ Տիքընզի եւ Տոսդոեվսկիի վրա։յվրայ: «Քլոտ ԿյօԿէօ» (Claude Gueux)-ն կարճ, իրական հիմք ունեցող վաուերագրական պատմութիւն է մարդասպանի մը մասին, որ Ֆրանսայի[[Ֆրանսա]]<nowiki/>յի մէջ մահապատիժի ենթարկուած է։ Անիկա լոյս տեսած է [[1834]]-ին։ Սակայն Հիւկոյի առաջին լիարժէք վէպը կը համարուի «Փարիզի Աստուածամօր տաճարըՏաճարը» (Notre-Dame de Paris), որ տպագրուած է 1831-ին եւ թարգամանուած է շարք մը լեզուներու։
== Բանաստեղծութիւններ ==
Տող 134 ⟶ 133՝
*Կան Իսլանտացի (Han d’Islande, 1823).
*Պիւկ-Ժարկալ (Bug-Jargal, 1826)
*Մահապատիժի դատապարտեալինԴատապարտեալին վերջինՎերջին օրըՕրը (Le Dernier jour d’un condamné, 1829).
*Փարիզի Աստուածամօր տաճարըՏաճարը (Notre-Dame de Paris, 1831, հայերէնի թարգմանուած է<ref>Փարիզի աստվածամոր տաճարը / Վ. Հյուգո ; Ֆրանս. թարգմ.՝ Վ. Միքայելյան; Խմբ.՝ Ս. Պայազատ. - Երևան : Հայպետհրատ, [[1953]]. - 544 էջ։</ref> )).
*Քլոտ Կէօ (Claude Gueux, 1834).
*Թշուառները (Les Misérables, 1862. հայերէնի թարգմանուած է<ref>Թշվառներ : Վեպ / Վ. Հյուգո; Թարգմ. ֆրանս.՝ Վ. Միքայելյան. - Երևան : Սովետական գրող, 1987. - Մաս 1-5 (3 գիրք) ; 22 սմ. - Մաս 1 (1987, 318 էջ) : Խմբ.՝ Գ.Գ. Հովսեփյան Ֆանտին - Մաս 2, 3 (1987, 534 էջ) : Խմբ.՝ Ա.Ս. Հովսեփյան, Ե.Ս. Զարեհյան Կոզետ ; Մարիուս - Մաս 4, 5 (1987, 668 էջ) : Խմբ.՝ Է.Ռ. Մասումյան, Գ.Գ. Խաչատրյան Պլյումե փողոցի հովվերգությունը և Սեն-Դընի փողոցի դյուցազներգությունը ;Ժան Վալժան Միքայելյան, Վահե Միքայելի, 1900-1967 թարգմ. Հովսեփյան, Գ.Գ. խմբ. Հովսեփյան, Ա.Ս. խմբ. Զարեհյան, Ե.Ս. խմբ. Մասումյան, Է.Ռ. խմբ. Խաչատրյան, Գ.Գ. խմբ.</ref>։).
*Ծովու մշակներըՄշակները (Les Travailleurs de la Mer, 1866).
*Մարդը որՈր կըԿը խնդայԽնդայ (L’Homme qui rit, 1869).
*Իննսուներեքը (Quatrevingt-treize, 1874,հայերէնի թարգմանուած է<ref>Իննսուներեքը : Վեպ : Դպրոցական միջին և բարձր տարիքի համար / Վ. Հյուգո; Թարգմ.՝ Հ. Հարությունյան; Առաջաբ.՝ Ն. Սլավյատինսկի; Խմբ.՝ Մ. Բերբերյան. - Երևան : Սովետական գրող, [[1984]]. - 327 էջ։</ref>).
Տող 148 ⟶ 147՝
*Հերնանի (Hernani, 1830).
*Միարիոն Տելորմ (Marion Delorme, 1831).
*Արքան կըԿը զուարճանայԶուարճանայ (Le Roi s’amuse, 1832.հայերէնի թարգմանուած է [11]).
*Լուքրեսիա Պորճիա (Lucrèce Borgia, 1833,հայերէնի թարգմանուած է [12]).
*Մարիա ԹյուտէօրԹիւտոր (Marie Tudor, 1833).
*Անճելօ, Փատուայի բռնակալըԲռնակալը (Angelo, tyran de Padoue, 1835).
*Ռուի Պլաս (Ruy Blas, 1838).
*ՊիւրկրավներըՊիւրկրաւները (Les Burgraves, 1843).
*Թորքուէմատա (Torquemada, 1882).
*Ազատ թատրոն. մանր թատերգութիւններ եւ պատառիկներ (Théâtre en liberté, 1886).
Տող 167 ⟶ 166՝
== Երաժշտական կատակերգութիւններ ==
*Թշուառները (Les Misérables), 1980
*Փարիզի Աստուածամօր տաճարըՏաճարը (Notre-Dame de Paris), 1999
== Երգեր ==
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Վիքթոր_Հիւկօ» էջէն