Կրիաներ

Կրիաներ (լատիներեն՝ Testudines) սողուններու դասին պատկանող զրահաւոր ցամաքային եւ ջրային կենդանիներ են։ Տարածված են մոտաւորապէս ամբողջ երկրագունդով մէկ։ Հայտնի է, որ կրիաները գոյութիւն ունեցերեն 220 միլիոն տարի առաջ[1] եւ կը հանդիսանան սողուններու դասի ամենահին խումբը, ավելի հին, քան մողեսներու, օձերու կամ կոկորդիլոսներու խումբերը։ Կրիաները կը սիրեն ցամաքային հնագոյն, անհետացած սողուններու մէկ ճիւղեն՝ կատիլոզավրերից։ Դարավոր զարգացման ընթացքին անոնցմէ շատերն աստիճանաբար հարմարվեր են անուշահամ ջրերուն ու ծովերուն ապրելու պայմաններուն։ այժմ հայտնի է կրիանեու 210 տեսակ, որոնցմէ երեքը՝ միջերկրածովեան, կասպիական եւ ճահճային կրիաները՝ կը հանդիպին Հայաստանի տարածքին: Կրիաները երկարակյաց կենդանիներ են։ Առանձին տեսակնեու կյանքի տևողութիւնը կը հասկնա մինչեւ 120 տարի։ Ամենաերկարակյացները գալապագոսեան կրիաներն են, որոնք անազատութեան մէջ կրնան ապրիլ մինչեւ

170 տարի։