Վարագայ վանքի Ս․ Սոֆիա եկեղեցի

Կաղապար:Merge

Վարագայ վանքի Ս․ Սոֆիա եկեղեցին

Վարագայ Վանք, որ Արեւմտեան Հայաստանի կրօնական, կրթական եւ մշակութային նշանաւոր կեդրոններէն մէկն էր։ Վանի արքեպիսկոպոսի նստավայրն էր, սակայն ոչնչացած է Մեծ Եղեռնի ժամանակ: Կը գտնուէր Վան քաղաքի հարաւ-արեւելեան կողմը։ 981 թուականին, շինարարական արձանագրութիւններու համաձայն, Վասպուրականի Սենեքերիմ թագաւորին կինը եւ Գագիկ Բագրատունիի դուստրը՝ Խաշխուշ թագուհին, կառուցած են Վասպուրականի Ս․ Սոֆիա եկեղեցին։ Ուշ միջնադարուն եկեղեցին վերածուած է ամրոցի, այդ իսկ պատճառաւ կոչուած է Բերդաւոր։ 1857 թուականին Վարագայ վանքի վանահայր կարգուած է Մկրտիչ Խրիմեանը, որ մեծ ջանքերով կարողացած է վանքը հանել Վանի առաջնորդներու իրաւասութենէն եւ դարձուցած է անկախ։ 1896 թուականին, հայկական կոտորածներու ժամանակ, Վարագայ վանքը կողոպտուած է, իսկ 1915 թուականին ի սպառ լքուած եւ ամայացած է։

Կառուցուածք

Համալիրը բաղկացած է վեց եկեղեցիներէ, գաւիթէ, նախասրահէ եւ օժանդակ շինութիւններէ։ Վանական համալիրի հարաւային կողմը գտնուող Սուրբ Սոֆիա եկեղեցին (10-րդ դար) պահպանուած ամէնահին շէնքն է։ Անիկա կոչուած է նաեւ Բերդաւոր, որ ուշ միջնադարուն դարձած է ամրոց։ Եկեղեցին կառուցուած է սրբատաշ աւազաքարէ եւ ունի գմբէթաւոր դահլիճի յօրինուածք՝ մէկ զոյգ որմնամոյթերով եւ կիսաշրջաձև խորանով։ Բեմը կը լուսաւորուի արեւելեան կողմը տեղադրուած պատուհաններով։ Այժմ պահպանուած է շինութեան միայն արեւելեան հատուածը։ Հիւսիսային հատուածին մէջ տեղակայուած է Սուրբ Յովհաննէս կամ Քառասուն Աբեղաներու եկեղեցին (10-րդ դար), որ եռախորան է։ Պատերը կառուցուած են սրբատաշ քարէ, իսկ գմբէթը՝ աղիւսէ։ 11-րդ դարուն կառուցուած Սուրբ Աստուածածին եկեղեցին նոյնպէս կանգուն է, որ գլխաւորաբար Աւանի տաճարի յօրինուածքի կրկնութիւնն է՝ քառախորան, 3/4 շրջանի յատակագիծով խորշերով, անկիւնները՝ աւանդատուներով՝ ներառուած արտաքին պատերու ուղղանկիւն պարագիծի մէջ։ Սուրբ Աստուածածին եկեղեցին հիւսիսէն կից է Սուրբ Նշան եկեղեցւոյ (11-րդ դար), որ ունի գմբէթաւոր դահլիճի յօրինուածք, իսկ արեւմուտքէն՝ գաւիթին, որ ըստ արձանագրութեան կառուցուած է 1648 թուականին Տիրատուրա ճարտարապետին կողմէ։ Կառուցուած է սրբատաշ քարէ, ունի քառակուսի յատակագիծով, չորս սիւներով կեդրոնակազմ յօրինվածք։

Պատկերասրահ

Խմբագրել

Տե՛ս նաեւ

Խմբագրել