Ալեքսանդր Քէմուրճեան
Ալեքսանդր Քէմուրճեան (4 Հոկտեմբեր 1921, Վլադիկավկազ, Խորհրդային Ռուսաստան - 24 Փետրուար 2003 կամ 25 Փետրուար 2003, Սեն Փեթերսպուրկ, Ռուսիա), հայ ականաւոր գիտնական, գիւտարար, աշխարհի մէջ առաջին լուսնագնաց եւ մարսագնաց սարքերու ստեղծող ճարտարագէտ[1]: Քէմուրճեանի ստեղծած է աշխարհի առաջին լուսնագնացներն ու մոլորակագնացները:
| Ալեքսանդր Քէմուրճեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 4 Հոկտեմբեր 1921 |
| Ծննդավայր | Վլադիկավկազ, Խորհրդային Ռուսաստան |
| Մահացած է | 24 Փետրուար 2003 (81 տարեկանին) կամ 25 Փետրուար 2003 (81 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Սեն Փեթերսպուրկ, Ռուսիա |
| Քաղաքացիութիւն |
 Խորհրդային Միութիւն Ռուսիա |
| Ուսումնավայր | Մոսկվայի Ն. Բաումանի անվան պետական տեխնիկական համալսարան? |
| Մասնագիտութիւն | military flight engineer, ակադեմիկոս, գիւտարար |
| Աշխատավայր | Mobile Vehicle Engineering Institute? |
Կենսագրական գիծեր
ԽմբագրելԾնած է Ռուսաստանի Վլատիքաւքաս քաղաքը: Անոր հայրը Տրապիզոնէն գացած հայ ընտանիքէ մը կը սերէր: Ապագայ գիտնական Ալեքսանդր Քէմուրճեանը իր մանուկ եւ երիտասարդ տարիները անցուցած է Պաքու[2]:
1941 թուականին Մոսկուայի մէջ համալսարան ընդունուած է: Բ. Աշխարհամարտին ընթացքին ուսանողները կը տարհանուէին եւ համալսարանական դասընթացքները կը կազմակերպուէին Իժեւսք քաղաքին մէջ։ Այստեղ Ալեքսանդր Քէմուրճեան իբրեւ ուսանող կը ներգրաւուի հրասայլերու վերանորոգման ճարտարագիտական խումբին մէջ։
Մահացած է 2003 թուականին՝ Սեն Փեթերսպուրկ: Յուղարկաւորուած է այնտեղի հայկական գերեզմանատան մէջ:
Գործունէութիւն
Խմբագրել1942-ին, իբրեւ Խորհրդային բանակի կամաւորական, ան կը մեկնի Արեւելեան ռազմաճակատ եւ հերոսական մարտական ուղի մը կ՚ունենայ: Պատերազմի աւարտէն անմիջապէս ետք, ուսման վերադառնալով, Քէմուրճեան 1951-ին գերազանցութեամբ աւարտած է համալսարանը, ապա աշխատանքի անցած՝ Սեն Փեթերսպուրկի փոխադրամիջոցներու մեքենաշինութեան գիտահետազօտական հիմնարկին մէջ[2]:
Ան 1969-1991 թուականներուն նոյն հիմնարկին փոխ-տնօրէնն էր եւ գլխաւոր սարքաշինարարը, իսկ 1991 թուականին նշանակուած է այդ հիմնարկին գլխաւոր խորհրդականը։
Գիտնական Քէմուրճեանը
Խմբագրել20-րդ դարու երկրորդ կէսին, գիտնականը աշխատելով Խորհրդային Միութեան յառաջատար գիտական հաստատութիւններէն ներս, իր աննախադէպ գործունէութեան ընթացքին, հեղինակած է աւելի քան 200 գիտական հրապարակում եւ արտօնագրած յիսուն գիւտ։
Երկար տարիներ Ալեքսանդր Քէմուրճեանի եւ անոր գործունէութեան վերաբերեալ փաստաթուղթերը գաղտնի պահուած են, իսկ Քէմուրճեանի աշխատութիւնները հրապարակուած են Ալեքսանդրով, Լէոնովիչ, Ուկլեւ կեղծանուններով[3]։
Պարգեւներ
Խմբագրել1942-1945 թուականներու պատերազմին ընթացքին կատարած սխրանքներուն համար պարգեւատրուծ է․
- «Արիութեան» շքանշանով,
- «Կարմիր աստղի» շքանշանով (1944),
- «Հայրենական պատերազմի» շքանշանով (1945, 1995),
- «Պատուոյ նշանի» շքանշանով,
- «Մարտական վաստակի համար» մետալով։
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ MօESCS R. A.։ «From the Moon to Mars: “Kemurdzhian-100” Conference is held»։ RA MօESCS (անգլերէն)։ արտագրուած է՝ 2021-12-23
- ↑ 2,0 2,1 «The Creator Of The First Planet Rovers – Alexander Kemurdzhian»։ Art-A-Tsolum (անգլերէն)։ 2019-12-28։ արտագրուած է՝ 2021-12-23
- ↑ «ԼՈՒՍԻՆԷՆ ԴԷՊԻ ՀՐԱՏ»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2021-12-23