Զապէլ Եսայեանի Յուշարձան

Զապէլ Եսայեանի Յուշարձան
	'
Կը Գտնուի	Հայաստան Կոտայքի մարզ, Պռոշեան
Շինութեան ձեւ	Արձան
Ներկայ վիճակ	Կանգուն

Զապէլ Եսայեանի յուշարձան, յուշարձան նուիրուած հայ նշանաւոր գրող, արձակագիր, թարգմանիչ, հրապարակախօս, գրականագէտ Զապէլ Եսայեանին։ Կը գտնուի Հայաստանի Հանրապետութեան Կոտայքի մարզի Պռոշեան գիւղի, Զապել Եսայեան Ակրոպիզնես կեդրոնի տարածքին մէջ (ZYAC)՝ 5-րդ փողոց 12-րդ նրբանցք 1։

Նախագիծը իրականացուցած է Armenian Artists Project բարեգործական առցանց պատկերասրահը՝ սփիւռքահայեր Վիքթոր Զարուգեանի եւ Ճուտի Սարեանի նախաձեռնութեամբ եւ հովանաւորութեամբ։

Պատմութիւն

2021-ին պոսթընահայ բարերարներ Վիքթոր Զարուգեանը եւ տիկին Ճուտի Սարեանը պատուիրած են հայ արձակագիր, հրապարակախօս եւ քաղաքական գործիչ Զապէլ Եսայեանին նուիրուած ինքնատիպ յուշարձանը^[1]։

Յուշարձանի բացման արարողութիւնը տեղի ունեցած է 9 Հոկտեմբեր 2022-ին՝ Զապէլ Եսայեան ակրոպիզնեսի կեդրոնի այգիին մէջ։ Բացման խօսքով հանդէս եկած է Ճուտի Սարեանը, որ ներկայացուցած է Եսայեանի կենսագրութեան կարեւոր դրուագներ՝ շեշտադրելով անոր ունեցած մեծ ներդրումը հայ ժողովուրդի, յատկապէս հայ կանանց իրաւունքներու պաշտպանութեան ոլորտին մէջ^[2]։

Բացման արարողութեան ելոյթ ունեցած է Նայիրեան վոկալ անսամբը, որու գեղարուեստական ղեկավար Նայիրա Մուղդուսեանը նախ ներկայացուցած է Զապէլ Եսայեանի նամակը իր դստեր։ Մուղդուսեանը իր խօսքը ուղեկցած է ժեստերու լեզուով^[2]։

Սա պատմական առիթ է։ Որոշ տարիներ առաջ մի խումբ հայ կանայք` Հայաստանից, ԱՄՆ-ից, Քանատայից եւ այլ երկրներից, գիտակցեցին, որ Հայաստանում չկայ կնոջ որեւէ արձան, որը կոնկրետ անուն կունենայ, կանանց բոլոր արձանները խորհրդանշական էին։ Այս բացը լրացնելու համար մենք պէտք է կին ընտրէինք, որը նշանակալի դերակատարում է ունեցել թէ՛ Արեւմտեան, թէ՛ Արեւելեան Հայաստանում։ Այդ կինը Զապէլ Եսայեանն է^[2]։

Եսայեանի կերպարն ինձ շատ ոգեւորեց, ես նրա ինքնակենսագրականը կարդացի, որը շատ տպաւորիչ էր։ Շատ մեծ նուիրումով եմ մօտեցել գործին^[2]։

Նկարագրութիւն

Զապէլ Եսայեանի քանդակը տեղադրուած է կամուրջի վրայ՝ աջ ձեռքին բռնած գիրք, որ կը խորհրդանշէ անորմտաւոր բնաւորութիւնը եւ սէրը գրականութեան հանդէպ։ Ձախ ձեռքը բռունցք է՝ խորհրդանշելով Եսայեանի մարտական ոգին ու անհնազանդ բնաւորութիւնը։ Արձանի կամուրջ-պատուանդանը կը խորհրդանշէ Արեւմտեան եւ Արեւելեան Հայաստանները, որու վրայ որպէս կապող օղակ կանգնած է Եսայեանի կերպարը։

Արձանը պրոնզաձոյլ է, ունի 1 մեթր 80 սմ բարձրութիւն։ Կամուրջի հետ բարձրութիւնը կը կազմէ 2 մեթր 50 սմ։