Կարս[3] (նաեւ՝ Ղարս), քաղաք Թուրքիոյ արեւելեան մասին մէջ՝ պատմական Արեւմտեան Հայաստանի, Կարս նահանգին մայրաքաղաքը։

Քաղաք
Կարս
թրք.՝ Kars
Երկիր  Թուրքիա[1]
Նահանգ Կարս
Քաղաքապետ Նեւզաթ Պոզքուշ
ԲԾՄ 1768±1 մեթր
Բնակչութիւն 96 700 մարդ (2023)[2]
Խտութիւն 47,05 մարդ/քմ²
Փոստային ցուցանիշ 36000
Շրջագայութեան պետ-համարագիր 36
Պաշտօնական կայքէջ kars.bel.tr(թուրք.)

Հինէն ի վեր Վանանդի նշանաւոր նախարարական տան աթոռանիստն էր անիկա: Կարսի ապստամբ իշխանէն Բագրատունիները կը խլեն անոր տիրած շրջանները` ներառեալ աթոռանիստ Կարսը: Աշոտ Երկաթին (914-928) մահէն ետք, Աբաս թագաւորը (928-953), որ Կարսի կառավարիչն էր, չի տեղափոխուիր Շիրակաւան, այլ՝ մնալով Կարսի մէջ, զայն կը հռչակէ մայրաքաղաք: Թագաւորական պալատներն ու այլ շինութիւնները միջնաբերդին մէջ էին: Աբաս Կարսագետի ափին կը կառուցէ նաեւ Ս. Առաքելոց մայր եկեղեցին: Երբ Աշոտ Ողորմած արքան (953-977) մայրաքաղաքը 961-ին կը փոխադրէ Անի, անոր եղբայրը՝ Մուշեղ Բագրատունին, ինքզինք կը հռչակէ Կարսի թագաւոր: Թագաւորութեան անկումը նշուած է 1065-ին սելճուք-թուրքերու անընդհատ արշաւանքները Գագիկ Կարսեցի արքան կը հարկադրեն քաղաքը եւ շրջակայ տարածքները յանձնել Բիւզանդիոնին եւ տեղափոխուիլ Կապադովկիա:

Կարսը արհեստագործութեան եւ առեւտուրի մեծ կեդրոն էր, ունէր ամրակուռ բերդ, որ աւերուած է 1877-1878 թուականներուն ռուս-թրքական պատերազմի ատեն: 1828-ին ռուսերը կը գրաւեն Կարսը, սակայն 1921-ին զայն կրկին կը յանձնեն Թուրքիոյ։

Բնակչութիւն Խմբագրել

Տարի Բնակչութիւն
1985 69 293 մարդ
1990 78 455 մարդ
2000 78 473 մարդ
Տարի Բնակչութիւն
2007 76 992 մարդ
2010 73 826 մարդ
2015 81 742 մարդ
Տարի Բնակչութիւն
2018 86 349 մարդ
2019 88 183 մարդ
2020 90 523 մարդ
Տարի Բնակչութիւն
2023 96 700 մարդ [2]

Մօտ քաղաքներ Խմբագրել

Կարսի մօտ քաղաքներն են[4].

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

  1. archINFORM — 1994.
  2. 2,0 2,1 https://www.nufusune.com/merkez-ilce-nufusu-kars
  3. Յովհաննէս Բարսեղեան (2006)։ «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում»։ Տերմինաբանական եւ ուղղագրական տեղեկատու։ Երեւան: 9-րդ հրաշալիք։ էջ 51։ ISBN 99941-56-03-9 
  4. www.kars.bel.tr[permanent dead link] (թուրք.)