Կիրառական Արուեստի Թանգարան (Վիեննա)
Կիրառական Արուեստի Թանգարան (գերմ.՝ Museum für angewandte Kunst), գեղարուեստական եւ մշակութային թանգարան Վիեննայի մէջ[2]: Բացուած է 1864-ի սկիզբը, Պարահանդեսային տան («Balhaus»)՝ Վիեննայի Հոֆպուրկին մէջ, Ներքին քաղաքը: Բացի կիրառական արուեստի աւանդական ոլորտի հաւաքածոյէն, թանգարանը կը հաւաքէ եւ մշտապէս կը համալրէ ժամանակակից արուեստի եւ ճարտարապետութեան ստեղծագործութիւններու հաւաքածոն:
Կիրառական Արուեստի Թանգարան | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | Museum of Decorative Arts |
| Երկիր | Կաղապար:Դրօշաւորում/Աւստրիա Աւստրիա |
| Տեղագրութիւն | Ներքին Քաղաք |
| Տեսակ | Museum of Decorative Arts |
| Հասցէ | Stubenring 5[ |
| Հիմնադրուած է | 1867 |
| Հիմնադիր | Rudolf Eitelberger |
| Տնօրէն | Christoph Thun-Hohenstein?, Lilli Hollein?[1], Richard Ernst? եւ Ignaz Schlosser? |
| 48°12′28″N 16°22′53″E / 48.207669°N 16.381369°E | |
| Կայքէջ |
mak.at mak.at/en(անգլերէն) |
 | |
 | |
Պատմութիւն
Խմբագրել«Աւստրիական արուեստի ու արդիւնաբերութեան կայսերական եւ թագաւորական թանգարանը» հիմնադրուած է 7 Մարտ 1863-ին կայսր Ֆրանց Իոսիֆ Ա.-ի կողմէ: Անոր առաջին տնօրէնը դարձաւ Վիեննայի համալսարանի պատմութեան եւ արուեստի փրոֆեսոր Ռուտոլֆ ֆոն Այթելպերկըրը: Թանգարանի բացումը կայացաւ 12 Մայիս 1864-ին, սկիզբը ցուցադրութիւնը ժամանակաւորապէս տեղակայուեցաւ վիեննական Հոֆպուրկի Պարահանդէսային տան, որ ճարտարապետ Յենրիք ֆոն Ֆերստելի կողմէ յարմարեցուած էր իբրեւ ցուցասրահ: 15 Նոյեմբեր 1871-ին թանգարանը բացուեցաւ նոր (ներկայիս) շէնքին մէջ, որ կառուցուած էր Յենրիք ֆոն Ֆերշթելի նախագծով: Գեղարուեստական ձեւաւորումը իրականացուած է գեղանկարիչ Ֆերտինանտ Լաուֆպերկըրի կողմէ:
1865-1897 թուականներուն թանգարանը կը հրատարակէ իր ամսագիրը «Տեղեկութիւններ կայսերական եւ թագաւորական կիրառական արուեստի թանգարանէն» անուանումով, 1898-1921 թուականներուն ամսագիրը կը հրատարակուի «Արուեստ եւ կիրառական արուեստ» անուանումով: 1955-1986 թուականներուն թանգարանը կը հրատարակէ «Հին եւ ժամանակակից արուեստ» ամսագիրը:
1907-ին Կիրառական արուեստի թանգարանին կ՛անցնի Առեւտուրի թանգարանի հաւաքածոյի զգալի մասը: 1897-ին թանգարանի տնօրէն կը դառնայ Արթուր ֆոն Սքալան, որ մինչ այդ կը ղեկավարէր Արեւելեան թանգարանը: Անոր օրով Կիրառական արուեստի թանգարանի աշխատակիցներ կը դառնան այնպիսի վարպետներ, ինչպիսին են Օթթօ Վագները, Կոլոման Մոզերը, Ֆելիսյէն ֆոն Միրբախը, Ժոզզէֆ Հոֆմանը, Ալֆրետ Ռոլլերը եւ ուրիշներ: Աւստրիական հանրապետութեան ստեղծումէն ետք, 1919-ին թանգարանին կը փոխանցուին աւստրիական կայսրերու սեփականութիւնը համարուող գոյքի մէկ մասը, մասնաւորապէս արեւելեան գորգերու հաւաքածոն: 1936 եւ 1840 թուականներուն Գեղարուեստա-պատմական թանգարանի հետ քանդակագործական եւ անթիք հաւաքածոյի մէկ մասի փոխանակման դիմաց թանգարանը ստացաւ Ֆիկթորի հաւաքածոյի կիրառական արուեստի ստեղծագործութիւնները: 1938-ին թանգարանը վերանուանուեցաւ «Վիեննայի կիրառական արուեստի պետական թանգարան» (Staatliches Kunstgewerbemuseum in Wien): 1939-1945 թուականներու ընթացքին թանգարանի հաւաքածոն համալրուեցաւ նացիստներու կողմէ բռնագրաւուած արուեստի բազմաթիւ գործերով: Յետագային անոնց մէկ մասը վերադարձուեցաւ սեփականատէրերուն եւ ժառանգներուն: 1947-ին թանգարանը վերանուանուեցաւ` կոչուելով «Կիրառական Արուեստի Աւստրիական Թանգարան»: Ռազմական գործողութիւններու հետեւանքով հասցուած վնասները վերականգնելէն ետք 1949-նի թանգարանը նորէն վերաբացուեցաւ հանրութեան առջեւ:
1965-ին որպէս մասնաճիւղ թանգարանին միացուեցաւ Վիորնինկ-Շթրասէ 18 հասցէին վրայ գտնուող շէնքը: Անոր հետ մէկտեղ թանգարանի տնօրինութեան տակ անցան 1750-էն մինչեւ 19-րդ դարի երկրորդ կէսի Ֆրանց Սոպեքի հին ժամացոյցներու հաւաքածոն, ինչպէս նաեւ 1800-1840-ականներու կահոյքի առանձին կտորներ: 1994-ին վիեննական Արենպերկ պարկի աշտարակներուն մէջ հիմնադրուեցաւ թանգարանի երկրորդ արտաքին մասնաճիւղը, սակայն 2011-էն ետք այս մասնաճիւղը փակուեցաւ այցելութիւններու համար: 2000-ին թանգարանը ստացաւ գիտա-հետազօտական հաստատութեան կարգավիճակ:
2015-ին Վիեննայի Թանգարանի նախաձեռնութեամբ տեղի ունեցաւ արուեստի ճարտարապետութեան բնագաւառին մէջ առաջին բիենալէն: Սեպտեմբեր 2011-էն Կիրառական արուեստի Վիեննայի թանգարանը կը ղեկավարէ Քրիստոֆ Տուն-Խոէնշտէյնը: 2016-ին առաջիկայ հինգ տարիներուն համար ան հաստատուեցաւ, որպէս թանգարանի գլխաւոր տնօրէն եւ գիտական ղեկավար:
Պարգեւներ
Խմբագրել- Եւրախորհրդի մրցանակ, 1996
