Հայկ Վարդան

Հայկ Վարդան;
Ծննդավայր	Զուիցերիա
Ազգութիւն	Հայ
Մասնագիտութիւն	երաժշտահան
Գործունէութիւն	ստեղծագործութիւններ յօրինող

Հայկ Վարդան ծնած է Զուիցերիա, Զուիցերիահայ համբաւաւոր երաժշտահան Հայկ Վարդանի ծնողքի արմատները Կարս, Անի քաղաքէն են:^[1]

Մասնագիտութիւն

Փիլիսոփայութեան եւ պատմութեան հանդէպ դիւրագրգիռ Հայկ Վարդանը սորված է երաժշտահանութիւն եւ դաշնամուր Պազելի, Պուտափեշտի, Փարիզի, Սոֆիայի եւ Վենետիկի մէջ:

Հայկական ծագումով զուիցերիացի երգահան Հայկ Վարդան ժամանակէն յօրինած է մօտաւորապէս երեսուն տարուան ժամանակակից կտորները, որոնք ոգեշնչուած են երաժշտական մեծ աւանդոյթի ազդեցութիւններէն ինչպիսիք են Եւրոպական եւ Արեւելեան մշակոյթները:

Այդ երկու աշխարհներու խաչմերուկին վրայ, երաժշտահան Հայկ Վարդան կը համատեղէ արեւմտեան բանականութիւնն ու արեւելեան խորհրդաւորութիւնը արձակելով հոգեւոր ուժ, որ բնորոշ է իր բոլոր ստեղծագործութիւններուն:^[2]

Ստեղծագործութիւններու ընտրանին

Պրոմեթէիւս XII (Prometheus XII) Թատերախաղ երաժշտութիւն, օփերա երկու գործողութեամբ, որ ներկայացուած է իբրեւ համաշխարհային առաջին ներկայացում 1994-ին Վենետիկի (Teatro Goldoni) Թէաթրօ Կոլտինիի մէջ եւ արձանագրուած նոյն տարին: 1995-ին մրցանակ ստացաւ ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի կողմէ եւ հռչակը տարածուեցաւ Փարիզի եւ այնուհետեւ կատարուեցաւ Երեւանի երաժշտանոցի մէջ:

Լա Ֆէնիս (La Fenice) – Դաշնամուրի սոնաթ, որ գրուած է 1997-ին եւ քանի մը անգամ կատարած է Սպանացի արուեստագէտ (Brenno Ambrosini) Պրեննօ Ամպրոզինիի կողմէ:
Սելլեսսիմօ -1999 (Cellissimo-1999) բնօրինակ երգագրութիւն, որ նախատեսուած է յատկապէս չորս թաւ ջութակի համար նոյն անունով ամբողջը եւ առաջին ներկայացումը տեղի ունեցաւ Քրոնպերկի (Kronberg Music Festival) երաժշտական փառատօնին:
Հոգեհանգիստի Պատարագ ռեքուիէմ (Requiem), որ յօրինուած է 1996-ին եւ ելոյթ ունեցած է 2001-ին Ժընեւի եւ Զիւրիխի մէջ Փրակայի ֆիլհարմոնիք նուագախումբի (orchestra Prague Philharmonic) եւ Չեխական ձայնասփիւռի երգչախումբի (Czech Radio Choir) կողմէ:
Օրաթորիօ Լ՛ինֆինիթօ (Oratorio L’Infinito) խորագրուած Կ. Լէոփարտիի (G. Leopardi) բանաստեղծութիւնը: Ձայնագրուած 2008-ին «Օէմմ Էտիցիոն»ի (Oemme edizioni)ի մէջ, Վենետիկ:
Լե Շանթ Կրենաց - րիթուրնէ քոնթրը լա կուէրր (Les Chants Grenats- ritournelles contre la guerre) յօրինուած 2005-ին:
I. Սիմֆոնի Թէնեպրէ (Symphonia Tenebrae) խորագրուած Փօլ Սելանի (Paul Celan) բանաստեղծութիւնը: Ձայնագրուած՝ 2012-ին Վենետիկ.
Մսթըր Մանի Օթերա պուֆֆա (Mister Money - Opera buffa), երգաթատերագիրք՝ Կ. Շէվրոլէթ (G. Chevrolet), ոգեշնչուած՝ Յակոբ Պարոնեանի «Մեծապատիւ Մուրացկաններ» վէպէն:
Էփիթաֆ (EpitaphE), յօրինուած 2010-ին սենեկային նուագախումբի համար.
II. Սիմֆոնիա Քոնսերթանթէ (Symphonia Concertante), որ յօրինուած է 2012-ին ջութակի, թաւջութակի եւ նուագախմբի համար:
III. Սիմֆոնիա Ռեքուիսաթ (Requiescat), որ յօրինուած է 2014-ին սոփրանօ, պարիթոն եւ նուագախումբի համար:
IV. Սիմֆոնիա Շէյքսփիրիըն (Symphonia Shakespearean), յօրինուած՝ 2015-ին:
Կոմիտաս Քառեակ (Gomidas Quartet), յօրինուած՝ 2015-ին:
V. Symphonia King Lear, յօրինուած՝ 2017-ին:
VI. Symphonia Hungarahay, յօրինուած՝ 2018-ին:

Ստեղծագործութիւններ

Հայկ Վարդան յօրինած է բազմաթիւ Ստեղծագործութիւններ ներառեալ սիմֆոնիաներ եւ օփերաներ:

2018: VI. Symphonia Hungarahay^[3]
2017: V. Symphonia King Lear^[4]
2015: Gomidas Quartet
2015: IV. Symphonia Shakespearean^[5]
2013-2014: III. Symphonia Requiescat 1915^[6] - soprano, baryton and orchestra
2012-2013: II. Symphonia Concertante^[7] - violin, cello and orchestra
2010: EpitaphE^[8] - for orchestra
2008: Phantasia - piano 4 hands
2007: Perpertuum Mobile Streichquartett III
2006: Symphonia Tenebrae - after the poem by Paul Celan
2005: Les Chants Grenats^[9] - anti-war rituals, musical show, poem by Gérald Chevrolet
2000-2004: Mister Money - opera buffa, text by Gérald Chevrolet. Inspired of «Honorable Beggars» (1887) the satirical novel of Hagop Baronian
2003: Aram - cello, solo
2001: 3 Lieder - for the theatre « L’oint d’Algérie »
2000: Symphonia Tenebrae - Teil I, Cadenza, Accordéon, voix, cello, 2 percussions
1999: Liebesträume - harp and percussion
1999: Cellissimo-Suite - 4 cellos
1998: L’Infinito – Oratorio chœur et orchestre after the poem of Giacomo Leopardi
1997: La Fenice^[10] - sonata for piano
1995-1996: Requiem^[11]^[12] - choir and orchestra
1992: 2 Bagatellen - clarinet and piano
1991: Bewegungen - synthesizer
1990-1994: Prométhée XII^[13] - dramma per musica, opera
1988-1989: Modus - mezzo-soprano and ordinateur
1987: Elegia - violin solo
1986: 8 Variationen, soprano solo
1985: Sonate - violin solo
1984: Momente - piano and violin
1982: Fini, c’est fini - chanteur and orchestra
1981: Unser Weg - quatuor à cordes, percussion, piano
1981: Sonata für “M” - piano
1980: Streichquartett II “Lamento”
1980: Kyrie eleison und Sanctus - chœur a capella
1979: 7 Kinderstücke und Postlüd - piano
1978, 1982, 1993: 3 Lieder - soprano and piano
1978: Elegia - cello solo
1978: Streichquartett I
1975: 3 Miniatüren - piano

Համերգներ

22 Փետրուար 2015-ին, Զուիցերիահայ երաժշտահան Հայկ Վարդանի երեք սիմֆոնիաները Փրակայի Սուրբ Սիմոնի եւ Յուդայի (Աստուածաշունչին մէջ Ս. Թադէոս առաքեալը նաեւ կը կոչուի Ղեբէոս եւ Յուդա) եկեղեցւոյ մէջ` Զլինի Պոհուսլաւ Մարթինուի ֆիլհարմոնիք նուագախումբի եւ խմբավար Տաւիտ շուեցի ղեկավարութեամբ: Կատարուեցան նուագախումբի համար Էպիթաֆը, Երկրորդ սիմֆոնիան ջութակի, թաւջութակի եւ նուագախումբի համար եւ Հայոց ցեղասպանութեանը նուիրուած «Երրորդ սիմֆոնիա ռեքուիէմ 1915»-ը: Համերգին ելոյթ ունեցան սոփրանօ Ճանա Սիպերան եւ պարիթոն Ճիրի Պրուքլերը:^[14]

Մրցանակ

1995-ին, Փարիզի մէջ, ան արժանացեր է ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի մրցանակին իր «Պրոմեթեւս 12» (Prométhée XII – Dramma) օփերայի համար, որ ներկայացուած է 1994-ին (Teatro Goldoni) «Կոլտոնի Թատրոն»ի մէջ, Վենետիկ:

1999-ին, իր CELLISSIMO համաշխարհային ստեղծագործութիւնը բարձր գնահատուեցաւ Ֆրանքֆուրթր Ալլկէմայն Ցայթունկի (Frankfurter Allgemeine Zeitung) կողմէ, իբրեւ «ստեղծագործութիւն մը որ կիրականացնէ մեր բոլոր ցանկութիւնները»: (անգ."a creation that fulfilled all our desires".)

Իր REQUIEM- ը, 2001-ին ստեղծուած կոթողային 90 վայրկեաննոց հոգեհանգիստի պատարագը, որ կատարուեցաւ Ժընեւի եւ Զիւրիխի մէջ, զինք արժանացուց շատ մեծ դրական մեկնաբանութեան Մայէսթրօ Ֆրաքասոյի կողմէն. «Այս է՛ գործը, որ բնութագրուած է շատ արտայայտիչ, կառուցուածքային եւ բներգական համադրութեամբ »: (Ֆրանսերէն՝ « C’est une œuvre qui se caractérise par sa grande cohésion expressive, structurale et thématique ».)

Ծանօթագրութիւններ

↑ Հայ երաժշտահանի ստեղծագործութիւնները՝ Փրակայի մէջ
↑ *Աշխարհահռչակ Համբաւաւոր Երաժշտահան՝ Հայկ Վարդան - հայերէնի թարգմանեց՝ Շաքէ Մանկասարեան Archived 2020-06-14 at the Wayback Machine.
↑ VI. Symphonia Hungarahay of Haig Vartan, performed by Souvenirs ensemble in 2018 at the Benczur Zeneszalon in Budapest, Hungary: https://www.youtube.com/watch?v=dIoO_cPJzMU
↑ V. Symphonia King Lear of Haig Vartan, performed in 2017 at Teatro Olimpico di Vicenza, Italy: https://www.youtube.com/watch?v=21D1fjj9Y7U
↑ IV. Symphonia Shakespearean of Haig Vartan, performed by Philharmonic Bohemia in 2015 at The Salvator Church in Prague, Czech Republic: https://www.youtube.com/watch?v=10gf54FX7TE
↑ III. Symphonia Requiescat 1915 of Haig Vartan, performed by Bohuslav Martinů Philharmonic Orchestra in 2015 at Church of Saints Simon and Jude in Prague, Czech Republic: https://www.azatutyun.am/a/26864351.html
↑ II. Symphonia Concertante of Haig Vartan, performed by Bohuslav Martinů Philharmonic Orchestra in 2015 at Church of Saints Simon and Jude in Prague, Czech Republic: https://www.youtube.com/watch?v=HVAelFFrQz0
↑ EpitaphE of Haig Vartan, performed in 2010 at Minoritenkirche in Linz, Austria: https://www.youtube.com/watch?v=KmXwpAOsx5I&t=6s
↑ Les Chants Grenats of Haig Vartan, performed in 2017 at Studio d'Agostini in Geneva, Switzerland: https://www.youtube.com/watch?v=HWiesvIBtYg
↑ La Fenice, Sonata of Haig Vartan, piano by Brenno Ambrosini: https://www.youtube.com/watch?v=pLTcZfV1jSY
↑ Requiem of Haig Vartan, performed by Czech Radio Choir in 2001 at St. Peter's Cathedral in Geneva, Switzerland: https://www.youtube.com/watch?v=iDFj0S9Cw0Y
↑ Sykes, Julian (26 April 2001) "A travers son «Requiem», Haig Vartan dialogue avec Mozart à Genève". LeTemps
↑ Prométhée XII of Haig Vartan, performed by the orchestra and the choir of Komitas State Conservatory of Yerevan in 1995 at Opera Studio of YSC in Yerevan, Armenia: https://www.youtube.com/watch?v=p62mj_QTgl8
↑ Հայկ Վարդանի Ստեղծագործութիւններու Առաջին Ներկայացումը Փրակայի մէջ. Հայոց Ցեղասպանութեան 100-Ամեակի Միջոցառումներու Մեկնարկը Չեխիոյ մէջ

Աղբիւրներ

[1] Հայ երաժշտահանի ստեղծագործութիւնները՝ Փրակայի մէջ

[2] *Աշխարհահռչակ Համբաւաւոր Երաժշտահան՝ Հայկ Վարդան - հայերէնի թարգմանեց՝ Շաքէ Մանկասարեան Archived 2020-06-14 at the Wayback Machine.

[3] VI. Symphonia Hungarahay of Haig Vartan, performed by Souvenirs ensemble in 2018 at the Benczur Zeneszalon in Budapest, Hungary: https://www.youtube.com/watch?v=dIoO_cPJzMU

[4] V. Symphonia King Lear of Haig Vartan, performed in 2017 at Teatro Olimpico di Vicenza, Italy: https://www.youtube.com/watch?v=21D1fjj9Y7U

[5] IV. Symphonia Shakespearean of Haig Vartan, performed by Philharmonic Bohemia in 2015 at The Salvator Church in Prague, Czech Republic: https://www.youtube.com/watch?v=10gf54FX7TE

[6] III. Symphonia Requiescat 1915 of Haig Vartan, performed by Bohuslav Martinů Philharmonic Orchestra in 2015 at Church of Saints Simon and Jude in Prague, Czech Republic: https://www.azatutyun.am/a/26864351.html

[7] II. Symphonia Concertante of Haig Vartan, performed by Bohuslav Martinů Philharmonic Orchestra in 2015 at Church of Saints Simon and Jude in Prague, Czech Republic: https://www.youtube.com/watch?v=HVAelFFrQz0

[8] EpitaphE of Haig Vartan, performed in 2010 at Minoritenkirche in Linz, Austria: https://www.youtube.com/watch?v=KmXwpAOsx5I&t=6s

[9] Les Chants Grenats of Haig Vartan, performed in 2017 at Studio d'Agostini in Geneva, Switzerland: https://www.youtube.com/watch?v=HWiesvIBtYg

[10] La Fenice, Sonata of Haig Vartan, piano by Brenno Ambrosini: https://www.youtube.com/watch?v=pLTcZfV1jSY

[11] Requiem of Haig Vartan, performed by Czech Radio Choir in 2001 at St. Peter's Cathedral in Geneva, Switzerland: https://www.youtube.com/watch?v=iDFj0S9Cw0Y

[12] Sykes, Julian (26 April 2001) "A travers son «Requiem», Haig Vartan dialogue avec Mozart à Genève". LeTemps

[13] Prométhée XII of Haig Vartan, performed by the orchestra and the choir of Komitas State Conservatory of Yerevan in 1995 at Opera Studio of YSC in Yerevan, Armenia: https://www.youtube.com/watch?v=p62mj_QTgl8

[14] Հայկ Վարդանի Ստեղծագործութիւններու Առաջին Ներկայացումը Փրակայի մէջ. Հայոց Ցեղասպանութեան 100-Ամեակի Միջոցառումներու Մեկնարկը Չեխիոյ մէջ

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]