Մարթին Լուտըր Քինկ
Մարթին Լուտըր Քինկ, (15 Յունուար 1929, Ատլանտա, Ճորճիա – 4 Ապրիլ 1968 Մեմֆիս, Թենըսի), ամերիկացի սեւամորթ ճարտասան քարոզիչ, որ առաջնորդած է ԱՄ Նահանգներու մէջ քաղաքացիական իրաւունքներու զանգուածային շարժումը, 1950-ականներէն սկսեալ։ 1964-ին արժանացած է Նոպէլեան Մրցանակին (խաղաղութեան բնագաւառին մէջ), ոչ բռնի դիմադրութեան ձեւերով ցեղային հաւասարութիւն հաստատելու իր սկզբունքներուն համար։
Կենսագրութիւն
ԽմբագրելՄ.Լ. Քինկը իր կրթութիւնը ստացած է Ատլանտայի Մորհաուս քոլէճին մէջ եւ զայն աւարտած 1948 թուականին, ապա (1951-ին) աստուածաբանութեան մէջ աստիճան ստացած է Փենսիլվանիոյ Չեսթըր քաղաքի Քրոզեր կրթօճախէն։ 1955-ին ստացած է փիլիսոփայութեան դոկտորի աստիճան Պոստոնի համալսարանէն։ 1954 ան դարձաւ Ալապամայի Մոնթկոմերի քաղաքի հոգեւորական, ուր ան գլխաւորեց ցեղային խտրականութեամբ ղեկավարուող հանրային փոխադրամիջոցներու զանգուածային պոյքոթը։ Մ.Լ. Քինգը համաամերիկեան հռչակ ձեռք բերաւ՝ կազմակերպելով եւ ղեկավարելով «Քրիստոնէական ղեկավարման հարաւային խորհրդաժողովը», խրախուսելով քաղաքական գործունէութեան ոչ բռնի ռազմավարութիւն, ինչպիսին էր 1963. «Դէպի Ուաշինկթըն Երթը»՝ սեւամորթներուն քաղաքացիական իրաւունքներ շնորհելու պահանջով։ 1965-էն սկսած Մ.Լ. Քինկի փորձերը՝ քաղաքական պայքարին մէջ ներառելու բոլոր ցեղերու ներկայացուցիչներուն ձախողեցան, եւ ան սպաննուեցաւ (ենթադրաբար՝ ծայրահեղականներու կողմէ) 1968 ապրիլի 4-ին, Մեմֆիսի մէջ։
Մարթին Լուտըր Քինկի Հռչակաւոր Ճառը՝ «Ես երազանք մը ունիմ»
Խմբագրել«Ես երազանք մը ունիմ» (անգլերէն՝ I have a dream) Մարթին Լուտըր Քինկի ամենայայտնի ճառին անուանումը, ուր ան ցոյց տուած է ապագայի մասին իր պատկերացումները, ուր սեւամորթներն ու սպիտակամորթները կրնան հաւասար իրաւունքներով ապրիլ։
Պատմութիւն
ԽմբագրելՄարթին Լուտըր Քինկը այս ճառով ելոյթ ունեցած է 28 Օգոստոս 1963-ին, Ապրահամ Լինքոլնի յուշահամալիրի աստիճաններէն, աշխատանքային հաւասար առիթներու եւ ազատութեան համար կատարուող Ուաշինկթընի քայլարշաւին ընթացքին։ Այդ մէկը 1955-1968 թուականներուն քաղաքացիական իրաւունքներու համար Ամերիկայի մէջ կատարուող շարժումներուն կարեւորագոյն պահն էր։ Ելոյթի ժամանակ բեմին վրայ կը գտնուէր նաեւ երգչուհի Մախալիա Ճեքսընը, ելոյթի ժամանակ ան անդրադառնալով Քինկին ըսաւ. «Պատմէ՛ անոնց երազանքին մասին, Մա՛րթին»։ Քինկի ելոյթը լաւագոյններէն մէկը կը համարուի պատմութեան մէջ եւ ամերիկեան հասարակութեան կողմէն ճանչուած է հռետորական արուեստի ու 20-րդ լաւագոյն գործը։
Եւ հակառակ անոր, որ մենք խոչընդոտներու հանդիպինք այսօր եւ պիտի հանդիպինք անոնց նաեւ վաղը, ես, միեւնոյնն է, երազանք մը ունիմ։ Այդ երազանքը խորապէս կապուած է ամերիկեան երազանքին հետ։ Ես կ'երազեմ, որ օր մը այս ազգը կ'ապրի իր սկզբունքի իսկական իմաստով. «Մենք ամենապարզ ու որոշ կերպով համոզուած ենք, որ բոլոր մարդիկ հաւասար ստեղծուած են: Ես կ'երազեմ, որ օր մը Ճորճիայի կարմիր բլուրներուն նախկին ստրուկներու որդիները եւ նախկին ստրկատէրերու որդիները պիտի կարենան միասին նստիլ եղբայրական սեղանին շուրջ։ Ես կ'երազեմ, որ կու գայ օր մը եւ նոյնիսկ Միսիսիփփի նահանգը, որ կը կիզուի տապէն եւ ճնշումէն, կը վերածուի ազատութեան եւ արդարութեան ովասիսի։ Ես կ'երազեմ, որ կու գայ օր մը, երբ իմ չորս երեխաներս կ'ապրին երկիրի մը մէջ, ուր անոնք նկատի կ'առնուին ոչ թէ իրենց մաշկի գոյնով, այլ իրենց անհատական յատկանիշներուն համապատասխանութեամբ։ Ես այսօր կ'երազեմ, որ օր մը Ալապամայի մէջ, փոքրիկ սեւ տղաները եւ աղջիկները սպիտակ տղաներու ու աղջիկներու հետ որպէս քոյր եւ եղբայր իրարու ձեռք կը բռնեն»։
Աղբիւրներ
Խմբագրել- Encyclopaedia Britannica, Micropaedia, 15-th edition, Vol. V, Page 817
Արտաքին յղումներ
Խմբագրել- Ճառի բնաբանը Archived 2008-02-13 at the Wayback Machine.(անգլերէն)
- Ճառին բնաբանը(անգլերէն)
- Ճառին բնաբանը(ռուս.)
- ձայնագրութիւն Archived 2003-08-04 at the Wayback Machine.(անգլերէն)
- ձայնագրութիւն Archived 2011-10-27 at the Wayback Machine.(անգլերէն)
- ↑ Нитобург Э. Л. Кинг Мартин Лютер // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 12 : Кварнер — Конгур. — С. 114–115.
- ↑ BlackPast.org — 2004.
- ↑ https://www.musik-sammler.de/artist/martin-luther-king