Ուիքիփետիա

Նահանջ Տարի

(Վերայղուած է Նահանջ տարի-էն)

Նահանջ տարի, այն տարին է, որ կը պարունակէ լրացուցիչ օր (կամ այլ օրացուցային կամ ժամային միաւոր) օրացուցային տարին պահպանելու համար։ Այսպէս, նահանջ տարիի Փետրուար ամիսն ունի 29 օր, եւ ոչ՝ 28, ինչպէս սովորական տարիներուն: Այդպիսի տարիները կը կրկնուին չորս տարին անգամ մը։

Անուան Ստուգաբանութիւն

Խմբագրել

Հայերէնի մէջ անունը սերած է նահանջել (ընկրկել, ետ քաշուիլ)[1] բայէն: Ռոմանական լեզուները կը բնորոշէն լատիներէն bis sextus-էն (երկրորդ վեցերորդ): Այսպէս, ֆրանսերէն (նաեւ անգլերէն՝ bissextile, իտալ.՝ bisestile, սպաներէն՝ bisiesto, փորթուկալերէն՝ bissexto: Նոյն ծագումն ունի նաեւ ռուս.՝ високосный (վիսոքոսնի) ձեւը:

Պատմութիւն

Խմբագրել

Գրիգորեան օրացոյցին մէջ, որն ընդունուած է ամբաղջ աշխարհին վրայ, նահանջ են 4-ին վրայ բաժնուող տարիներու մեծ մասը: Նահանջ տարուայ Փետրուարն ունի 29 օր սովորականի 28-ի փոխարէն: Չորս տարին մեկ մեկ օրուան աւելացումը կը հատուցէ այն իրողութիւնը, որ 365 օրերու պարբերութիւնը արեւադարձային տարիէն կարճ է մօտաւորապէս 6 ժամով[2]։ Սա հիմնական կանոնէն որոշ բացառութիւններ պայմանաւորուած են այն հանգամանքով, որ արեւադարծային տարուայ ճշգրիտ տեւողութիւնը 365.25 օրերէ պակաս է: Գրիգորեան օրացոյցը հետեւեալ կերպ ձեւափոխած է Յուլիոսեան օրացոյցի նահանջ տարուայ կարգը՝

Չորսի բաժնուող իւրաքանչիւր տարին նահանջ տարի է, բացառութեամբ ճշդօրէն 100-ի բաժնուող այն տարիներէն, որոնք 400-ի չեն բաժնուեր: Զորօրինակ, 1700, 1800 եւ 1900 թուականները նահանջ չէին, սակայն 1600-ը եւ 2000-ը նահանջ էին:[3]

Իւրաքանչիւր չորս հարիւրամեակներուն, չորս տարին մեկ նահանջ օրուայ աւելացումէն կուտակուած սխալը կը պարունակէ երեք լրացուցիչ օր: Գրիգորեան օրացոյցը, հետեւաբար, կ'աւելցնէ երեք նահանջ օրեր 400 տարուան մեկ: Ասիկա կ'ըրուէ Փետրուար 29-ը հանելով դարագլխի թուականներէն (100-ի բաժնուող), որոնք 400-ի չեն բաժնուեր[4][5] 1600, 2000 եւ 2400 թուականները նահանջ են, երբ 1700, 1800, 1900, 2100, 2200 եւ 2300 թուականները սովորական են Սա կանոնով, տարուան մէջ աւելացուող օրերու քանակն է 365 + Կաղապար:Frac − Կաղապար:Frac + Կաղապար:Frac = 365.2425.[6]։ Կանոնը կրնայ կիրառուել Գրիգորեան բարեփոխումներէն առաջուայ թուականներուն համար[7]։ Ըստ Գրիգորեան օրացոյցի նահանջ տարիներու տեւողութիւնը կը կրճատէր այնպէս, որ անիկա դառնայ 365.2425 օր (յուլիոսեան տարիէն 10.8 վայրկեանով պակաս պակաս), որը կը համապատասխաներ տարուայ իրական տեւողութեանը, այնպէս որ արդէն հազարամեակներու ընթացքին որեւէ փոփոխութեան կարիք չըլլար։ Ատիկա իրականացնելու համար առաջարկուեցաւ ամեն 400 տարուան մէջ ունենալ ոչ թէ 100, այլ՝ 97 նահանջ տարի։ Այսպիսով, 1700, 1800 եւ 1900 թուականները նահանջ տարիներ չէին, իսկ 1600-ը եւ 2000-ը նահանջ էին։ Նահանջ տարիներ պիտի չըլլան նաեւ 2100, 2200 եւ 2300 թուականները:

Ժողովրդական Աւանդոյթներ

Խմբագրել

Իռլանտայի եւ Բրիտանիոյ մէջ կայ աւանդոյթ, ըստ որու կինը կրնայ ամուսնութեան առաջարկ ընել միայն նահանջ տարիներուն[8]։ Ենթադրաբար, Սկովտիոյ թագուհի Մարկրեթի 1288 օրենքով առաջարկը մերժող տղամարդու փոխհատուցումը կը կազմէ մեկ զոյգ ձեռնոց, մեկ հատիկ վարդ եւ մեկ համբոյր[9]։

Ֆինլանտային մէջ, եթէ նահանջ տարուան տղամարդը մերժէ կնոջ առաջարկը, ան պարտաւոր է գնել զգեստի կտոր:[10]

Յունաստանին մէջ նահանջ տարուան ամուսնութիւնը կը համարուի անյաջող:

Ծանօթագրութիւններ

Խմբագրել
  1. ↑ Հր. Աճառեան, Հայերէն Արմատական Բառարան, Ե. 1926 Նահանջ
  2. ↑ Lerner Ed. K. Lee, Lerner Brenda W. (2004)։ «Calendar»։ The Gale Encyclopedia of Science։ Detroit, MI: Gale 
  3. ↑ Introduction to Calendars Archived 2019-06-13 at the Wayback Machine.. (15 May 2013). United States Naval Observatory
  4. ↑ United States Naval Observatory (June 14, 2011), Leap Years, արխիվացված օրիգինալից October 15, 2007-ին, https://web.archive.org/web/20071015174504/http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/leap_years.php, վերցված է April 25, 2018 
  5. ↑ Lerner, Lerner, էջ 681
  6. ↑ Richards, E. G. (2013), «Calendars», in Urban, S. E.; Seidelmann, P. K., Explanatory Supplement to the Astronomical Almanac (3rd տպ.), Mill Valley CA: University Science Books, p. 598, ISBN 9781891389856 
  7. ↑ Doggett, L.E. (1992), «Calendars», in Seidelmann, P. K., Explanatory Supplement to the Astronomical Almanac (2nd տպ.), Sausalito, CA: University Science Books, pp. 580–1 
  8. ↑ Mikkelson, B.; Mikkelson, D.P. (2010), The Privilege of Ladies, snopes.com, http://www.snopes.com/oldwives/february29.asp 
  9. ↑ Virtually no laws of Margaret survive. Indeed, none concerning her subjects are recorded in the twelve volume Acts of the Parliaments of Scotland (1814–75) covering the period 1124–1707 (two laws concerning young Margaret herself are recorded on pages 424 & 441–2 of volume I).
  10. ↑ Hallett, S. (February 29, 2012), Leap Year Proposal: What's The Story Behind It?, http://www.huffingtonpost.com/2012/02/27/leap-year-proposal-tradition_n_1305525.html, վերցված է December 21, 2015 
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Նահանջ_Տարի&oldid=216219» էջէն