Սալամանքա
Սալամանքա (սպ․ Salamanca)․ Սպանիոյ հին քաղաքներէն։ Մաս կը կազմէ Քասթիյա եւ Լէոն (սպ․Castilla y León) կիսանկախ համայնքին։ Կը գտնուի արեւմտեան Սպանիա եւ համանուն նահանգին մայրաքաղաքն է։ Հին քաղաքը 1988-ին յայտարարուած է Համաշխարհային Ժառանգութեան Յուշարձան (Եունեսքօ):
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Սալամանքա | |||||
| սպ.՝ Salamanca | |||||
| |||||
 Սալամանքա․ մայր եկեղեցին եւ Թորմես գետը | |||||
| Երկիր |
 Սպանիա | ||||
| Ներքին բաժանում | Պարիօ Կարիտօ, Պուէյնոս Այրես, Պարիօ տել Ոյսթէ, Պարիօ տէ Փիծարալես, Պարիօ տէ Սան Պերնարտօ եւ Թեխարես | ||||
| Սալամանքայի քաղաքապետ | Քարլոս Մանուէլ Կարսիա Քարպայիօ | ||||
| Տարածութիւն | 39,56 քմ² | ||||
| ԲԾՄ | 798 մեթր | ||||
| Բնակչութիւն | 143 954 մարդ (2023)[1] | ||||
| Կը գտնուի ափին | Թորմես | ||||
| Ժամային գօտի | UTC+1 | ||||
| Հեռախօսային ցուցանիշ | 923 | ||||
| Փոստային ցուցանիշ | 37001–37009 | ||||
| Շրջագայութեան պետ-համարագիր | SA | ||||
| Պարգեւներ | Համաշխարհային Ժառանգութեան Յուշարձան (Եունեսքօ) | ||||
| Սուրբ բարեխօս | Սան Խուան տէ Սահակուն | ||||
| Պաշտօնական կայքէջ | salamanca.es | ||||
Տեղեկութիւններ
ԽմբագրելՍալամանքա Սպանիոյ կարեւոր համալսարանական քաղաքներէն մէկն է եւ սպանախօս աշխարհին կը հայթայթէ սպաներէն լեզուի ուսուցիչներուն 16%։ Աշխարհի չորս ծագերէն հազարաւոր ուսանողներ կը ներգրաւէ։ 30 000 ուսանողներն ու քաղաքը այցելող հազարաւոր զբօսաշրջիկները Սալամանքայի գլխաւոր եկամուտն են։
Հակիրճ պատմական ակնարկ
Խմբագրել.jpg)
Սալամանքան հիմնուած է վաղ հռոմէական շրջանին։ Ք․Ա․ 3-րդ դարուն Հանիբալ քաղաքը կը պաշարէ։ Երբ Կարթագենցիները Հռոմէացիներէն կը պարտուին, Սալամանքան կը զարգանայ եւ հետզհետէ կարեւոր առեւտրական կեդրոն կը դառնայ։
712-ին մահմետական ուժերուն կը յանձնուի։ Յաջորդող դարերուն ընթացքին Սալամանքա կը գտնուի հարաւի իսլամներուն եւ հիւսիսի քրիստոնեաններուն երկարատեւ պայքարներուն միջեւ, մինչեւ ԺԲ․ դար, երբ սպանական ուժերը վերջնականապէս քաղաքը կը վերագրաւեն։
1218-ին Ալֆոնսօ Թ․ կը հիմնէ Եւրոպայի կարեւորագոյն ակադեմական կեդրոններէն մէկը՝ Սալամանքայի համալսարանը։
22 Յունիս 1812-ին տեղի կ՛ունենայ Սալամանքայի ճակատամարտը Սպանիոյ, Փորթուկալի եւ Մեծն Բրիտանիոյ ուժերուն եւ ֆրանսական ուժերուն միջեւ։
Սպանիոյ ազգամիջեան պատերազմին ընթացքին (1936–1939) ազգայնականները կը գերիշխեն։
1988-ին Եունեսքօ Սալամանքան Համաշխարհային Ժառանգութեան Յուշարձան կը յայտարարէ։ Իսկ 1998-ին քաղաքը կը յայտարարուի Եւրոպայի Մշակոյթի մայրաքաղաք 2002 թուականի համար։ 14 եւ 15 Հոկտեմբեր 2005-ին Սալամանքա հիւրասիրած է 15-րդ Իպերիա-Ամերիկեան երկիրներու ղեկավարներու ժողովը։
1996-էն Սալամանքա ընտրուած է որպէս Սպանական Ազգամիջեան Պատերազմին արխիւներուն հաւաքատեղի։
Աշխարհագրական դիրքը
ԽմբագրելՍալամանքա կը գտնուի Սպանիոյ մայրաքաղաք Մատրիտէն 200քլ․ արեւմուտք եւ Փորթուկալ-Սպանիա սահմաններէն 80քլ․ արեւելք։ Երկու կողմէն շրջապատուած է Թորմես գետէն։ Մաս կը կազմէ Վիա տէ լա Փլաթային․ արեւմտեան Սպանիային հարաւ-հիւսիս ուղղութեամբ հին ժամանակէն մինչեւ այսօր գործածուող ուխտագնացութեան ճամբայ, որ մաս կը կազմէ Սանթիակոյի ճամբուն (Camino de Santiago)։
Կլիմա
ԽմբագրելԾովի մակերեսէն 800 մեթր բարձրութեան վրայ կը գտնուի։ Կլիման Միջերկրականեան է, պարբերաբար կիսաչոր կլիմայի ազդեցութեամբ։
Սալամանքայի համալսարան
ԽմբագրելՀամալսարանը հիմնուած է 1218-ին եւ Սպանիոյ հնագոյն համալսարանն է եւ արեւմտեան աշխարհի՝ երրորդ հնագոյնը։ ԺԶ․ դարուն քաղաքին բնակչութեան ¼ -ը ուսանող էր․ 24 000 բնակչութեան թիւէն 6 500 ուսանող։
Բնակչութիւն
ԽմբագրելԲնակչութեան թիւն է 143 978, ըստ 2018-ի մարդահամարին։
Փոխադրական միջոցներ
ԽմբագրելՍալամանքա ունի երթեւեկութեան կարեւոր ցանց մը։ Հիւսիսի, հարաւի, արեւմուտքի եւ արեւելքի միջեւ խաչմերուկ մըն է։ Օդակայանը կը գտնուի քաղաքէն 14քլ․ արեւելք։
Մշակոյթ
Խմբագրել1988-ին Եունեսքօ Սալամանքային հին քաղաքը Համաշխարհային Ժառանգութեան Յուշարձան կը յայտարարէ։ 2002-ին Եւրոպայի Մշակոյթի մայրաքաղաքին տիտղոսը կը բաժնուի Պելճիքայի Պրուզ քաղաքին հետ։ 2005-ին Սալամանքա կը տօնէ «Փլազա Մայոր» հրապարակին 250-ամեակը։
Փառատօներ
ԽմբագրելԳլխաւորներն են՝
«Աւագ շաբաթ»ը (Semana Santa) Սալամանքա քաղաքին ամենածանօթ տօնախմբութիւնն է։ Քաղաքը կ՛ողողեն հազարաւոր հաւատացեալներ եւ զբօսաշրջիկներ։ Անոնք կը հետեւին 10 000 «եղբայրներ»ու (cofrades, pasos) 24 թափօրներուն, որոնք կ՛ոգեկոչեն Յիսուսի չարչարանքները։ 2003-ին Սալամանքայի «Աւագ շաբաթ»ը կը յայտարարուի Մաս Միջազգային Զբօսաշրջիկութեան։
«Համալսարանական Նոր Տարի» (Nochevieja Universitaria)․ Դեկտեմբեր ամսուան դպրոցական վերջին օրը կը տօնուի։ Ուսանողները կը հաւաքուին Փլազա Մայոր հրապարակը եւ կը հետեւին զանազան ներկայացումներու, ինչպէս նաեւ մի քանիներուն իրենց մասնակցութիւնը կը բերեն։
Տօներուն կամ ոգեկոչումներուն մեծ մասը դարերու աւանդութիւն են։ Եղբայրակցութիւնները կը կրեն զանազան արուեստագէտներու գործեր, ինչպէս օրինակ՝ Լուի Սալվատոր Քարմոնա, Ալեխանտրօ Քարնիթերօ, Մարիանօ Պենյուրէ։
Մարզական
ԽմբագրելՈտնագնդակ
- Salamanca CF UDS
- Unionistas de Salamanca CF
Կողովագնդակ
- CB Avenida
հորնազօ
-Cerca01.JPG)
Լող
- Club Natación Acuático Salamanca
Խոհանոց
ԽմբագրելՏեղական պնակներէն ծանօթ են՝ չանֆայինա, քոթիտօ եւ հորնազօ։
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ Ազգային Վիճակագրութեան Հիմնարկ Իսպանիայի մունիցիպալ ռեգիստր 2023 — 2023.
- ↑ Սալամանքա․ սպանական քաղաք (սպան․)
- ↑ Սալամանքա քաղաքը․ Պատմութիւնը(սպան․)
- ↑ Սալամանքայի խոհանոց(սպան․)
- ↑ Սալամանքայի մարզական կեանքը(սպան․)
- ↑ Սալամանքա․ սպաներէն լեզուի կեդրոն(սպան․)
- ↑ Համալսարանական Նոր Տարի(անգլերէն)
- ↑ Սալամանքա․ ուխտագնացութեան ճամբան․ 2002-ի հրատ․(սպան․)
- ↑ Սալամանքա(սպան․)
- ↑ Զբօսաշրջիկութիւն Սալամանքա(անգլերէն)
- ↑ curlie Սալամանքա(անգլերէն)