Սապահաթթին Ալի
Սապահաթթին Ալի (25 Փետրուար 1907[1][2][3][…], Ardino, Օսմանեան Կայսրութիւն - 2 Ապրիլ 1948[4][3][5][…], Կրկլարելի, Թուրքիա[4]) հեղինակ, ուսուցիչ եւ բանաստեղծ:
| Սապահաթթին Ալի թրք.՝ Sabahattin Ali | |
|---|---|
.JPG) | |
| Ծնած է | 25 Փետրուար 1907[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Ardino, Օսմանեան Կայսրութիւն |
| Մահացած է | 2 Ապրիլ 1948[4][3][5][…] (41 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Կրկլարելի, Թուրքիա[4] |
| Քաղաքացիութիւն |
 Թուրքիա.svg){kind=small} Օսմանեան Կայսրութիւն |
| Մայրենի լեզու | թրքերէն |
| Երկեր/Գլխաւոր գործ | Esirler (The Prisoners)?, Մադոննան մուշտակով?, Սատանան մեր ներսում է?, Յուսուֆը Կույուջակից? եւ ապակե պալատ? |
| Մասնագիտութիւն | գրագէտ, թարգմանիչ, լրագրող, բանաստեղծ, վիպասան |
| Երեխաներ | Ֆիլիզ Ալի? |
Ստորագրութիւն | |
Սոցիալ-ռեալիստական հարթակի վրայ դնելով իր գրական անձնաւորությունը, ան իր կեանքի փորձառութիւնն արտացոլացուցած է իր ընթերցողներուն եւ դարձած է գործիչ, որ ազդած է թրքական գրականութեան վրայ, հանրապետական շրջանին։ Թէեւ հիմնականին մէջ գրած է պատմուածքներ, սակայն ան յայտնի է իր վէպերով; Ան կը պաշտպանէր սիրոյ եւ սիրավէպի թեման, որուն ան անդրադարձած է իր վէպերուն մէջ երկար նկարագրութիւններով, պատմուածքներով, որոնք երբեմն կը վերաբերէին քաղաքական բանավէճերուն, երբեմն ալ կը քննադատէին սոցիալական խաթարումները: անոր «Kuyucaklı Yusuf» (1937), «Սատանան մեր մէջ» (1940) եւ «Մատոննան մուշտակով» (1943) վէպերը գրաված են Թուրքիոյ գրական շրջանակներու գնահատանքը եւ շարունակած են իրենց ազդեցությունը ինչպէս 20-րդ, այնպէս ալ 21-րդ դարերուն:
Կենսագրութիւն Խմբագրել
Սապահաթթին Ալիին արմատները կը հասնին Սեւ Ծովեան շրջաններ: Իր հօրը՝ Ալի Սէլահաթթին Պէյ Ա. Աշխարհամարտի ընթացքին Չանաքքալէ կը կանչուի եւ հոն իր ընտանիքով կ'ապրի չորս տարի: Ալի Սէլահաթթին Պէյը իր խնայած դրամով Զմիւռնիա կ'երթայ եւ հոն թատրոնի գործերով կը զբաղի, բայց իր գործերը Զմիւռնիոյ գրաւումով կը վատանան: Վերջապէս ընտանիքով Էտրէմիդ փոխադրուելով Սուհա անունով աղջիկ զաւակ մը կ'ունենան: Գրողը 1920ական թուականներուն Պալըքէսիր դառնալով, տեղւոյն Ուսուցչական Դպրոցը կ'արձանագրուի: Հօրը գրած բանաստեղծութիւններն ու հեքիաթները զինք կը մղեն գրելու: Թատրոն եւ շարժանկար դիտելու կ'երթայ եւ ասոնց հետեւանքով արուեստի հանդէպ հետաքրքրութիւնը կ'արթննայ: Սապահաթթին Ալին ուսուցչութեան վկայականը առնելէ ետք, 1928 թուականին կ'երթայ Գերմանիա: Հոն Իվան Դուրկէնէեւի,Մաքսիմ Կորքիի, Էտկար Ալան Բօէի եւ Թովմաս Մաննի պէս անուններուն աշխատանքներէն կը ներշնչուի: Գերմանիայէն դառնալէն ետք բանտ կը նետուի կոմունիստական քարոզչութիւն ընելուն համար մինչեւ 9 Սեպտեմբեր 1931: 1946-ին Ազիզ Նէսինին հետ Մարքօփաշա թերթը կը հրատարակէ: Այս թերթը քաղաքական առարկութիւններու պատճառ կ'ըլլայ: Թերթը կը դադրի եւ Սապահաթթին Ալին ալ բանտ կը մնայ մինչեւ 10 Սեպտեմբեր 1947: 1948-ին Պէրպէր Հասանն էր այն անձը, որ կ'օգնէ իրեն փախչիլ Եվրոպա, Սկիւտարի Փաշաքափիշի բանտէն։ Պէրպէր Հասանը Սապահաթթին Ալիին ծանօթացուցած է Ալի Էրտեքինի հետ, որ Սապահաթթին Ալիի ղեկավարն էր, նախկին սպայ էր եւ ազատուած էր բանակէն զէնք գողնալուն համար։
Գրողին մահուան մասին տարբեր տեսութիւններ գրուած են:
Աշխատանքները Եւ Ազդեցութիւնը Խմբագրել
Սապահաթթին Ալին թրքական գրականութեան կարեւոր դէմքերէն մէկը կը սեպուի: Իր «Քիւրք Մանդօլու Մատոննա» գիրքը 2015-ին Թուրքիոյ մէջ ամէնէն շատ կարդացուող գիրքն էր:
Վէպ Խմբագրել
• Քույուճաքլը Եուսուֆ (1937) • Իչիմիզտէքի Շէյդան (1940) • Քիւրք Մանդօլու Մատոննա (1943)
Հէքիաթ Խմբագրել
• Տէղիրմէն (1935) • Քաղնը (1936) • Սէս (1937) • Եէնի Տիւնեա (1943) • Սըրջա Քէօշք (1947)
Բանաստեղծութիւն Խմբագրել
• Տաղլար Վէ Րիւզկարլար (1934) • Քուրպաղանըն Սէրէնատը (1937) • Էօթէքի Շիիրլէր (1937)
Խաղ Խմբագրել
• Էսիրլեր (1936)
Աղբիւրներ Խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Library of Congress Authorities — Library of Congress. — ISBN 9789750826672
- ↑ 2,0 2,1 http://images.ykykultur.com.tr/upload/document/7a773bd4-7b34-425b-940c-aef55b06679a.pdf
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Сабахаттин Али / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ