Սեւանի իշխան (լատ.՝ Salmo ischchan), լոսդի նմաններու ընտանիքի ձուկ, բնիկ (Endemic) տեսակ։ Բացառապէս տարածուած է Սեւանայ լիճի աւազանին մէջ։ Մկանուտ, շարժուն ձուկեր են, որոնք բազմացման շրջանին ծովերն կ՝ անցնին դէպի գետեր, ածելու համար։

Սեւանի Իշխան

Անուանում

Խմբագրել

Ձուկը ունի տարբեր անուններ. բախտակ, բոջակ, գեղարքունի, Սեւանի իշխան[1]։

Հայ ժողովուրդը այդ ձուկին տուած է «իշխան» հնչեղ անունը. իր վայելուչ արտաքին տեսքով, գրեթէ անփուշ, համեղ միսով եւ կենսապայմաններու նկատմամբ ունեցած բծախնդրութեամբ իշխանը կ՝ արդարացնէ իր ազնիւ տեսակը։

Արտաքին Կառուցուածք

Խմբագրել

Միջին մեծութեան ձուկ է: Իշխանը սաղմոնաձուկերու ընտանիքի միջին մեծութեան ձուկ է: Մարմինը գլանաձեւ է կամ իլիկաձեւ՝ ամբողջ երկարութեամբ արծաթափայլ թեփուկներով պատուած, խոշոր, սեւ՝ երբեմն ալ նարնջագոյն կամ բաց վարդագոյն պուտերով:

Գեղարքունի սեռին բնորոշ է սուր դունչ եւ իլիկաձեւ մարմին: 3-5 տարեկան ձկան միջին երկարութիւնը կը կազմէ մօտ 40 սմ, եւ քաշը՝ 400-600 կրամ: Գեղարքունիի եւ բախտակի առաւելագոյն չափը կրնայ հասնիլ մինչեւ 90 սմ, քաշը՝ 16 քկ, իսկ պոջակի եւ ալապալախի՝ մինչեւ 35 սմ: Հիմնական իրենց սնունդն են խեցգետնազգիներու որոշ տեսակները, օրինակ՝ Amphipoda:

Ենթատեսակներ

Խմբագրել
Պատկեր:Սեւան ազգային պարկ0070.JPG
Սեւանայ լիճը, ուր կ՛ապրի Իշխանը

Իշխան տեսակը ընդունուած է բաժնել 4 ցեղերու.

  • ձմեռնային բախտակ՝ (Salmo danilewskii),
  • ամառնային բախտակ՝ (Salmo ischchan aestivalis),
  • գեղարքունի՝ (Salmo ischchan gegarkuni)
  • բոջակ՝ (Salmo ischchan danilewskii)

որոնք միմիայն իրարմէ կը տարբերին ձուադրման տեղերով ու ժամկէտերով:

Երբեմն ատոր կ'աւելցնեն 5րդ սեռը՝

  • ալաբալախ՝ գետայինը:

Ձմեռնային բախտակն ու բոջակը լիճի ձուկեր են, իսկ միւսները՝ անցողիկ:

Պատկեր:Իշխան.png
Սեւանայ լճի իշխանը
Պատկեր:Ամառնային բախտակ.png
Սեւանայ լճի ամառնային բախտակը

Ծանօթագրութիւններ

Խմբագրել
  1. Решетников Ю. С., Котляр А. Н., Расс Т. С., Шатуновский М. И. Пятиязычный словарь названий животных. Рыбы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский. / под общей редакцией акад. В. Е. Соколова. — М.: Рус. яз., 1989. — С. 69. — 12 500 экз. — ISBN 5-200-00237-0.

Արտաքին Յղումներ

Խմբագրել