«Սողոմոն Թեհլիրեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎top: clean up, replaced: վախճանի → մահուան using AWB
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Անձ
| անուն ազգանուն = Սողոմոն Թեհլիրեան
| բնագիր ԱԱՀ =
| պատկեր = Soghomon Tehlirian 1921.jpg
| չափ =
| նկարագրութիւն =
| ծնած է = [[2 Ապրիլ]] 1897
| ծննդավայր = Թագառիճ
| վախճանած է = [[23 Մայիս]] 1960
| մահուան վայրը = Ֆրեզնօ, ԱՄՆ
| քաղաքացիութիւն =
| հպատակութիւն =
| ազգութիւն = Հայ
| ալմա մատեր =
| կրօնք = Քրիստոնեայ
| ազդուած է =
| ազդած է =
| գրքեր =
| աշխատանք = Կամաւորական շարժման անդամ
| կարողութիւն =
| մասնագիտութիւն =
| ամուսին =
| ծնողներ =
| երեխաներ =
| պարգեւներ և մրցանակներ =
| կայքէջք =
| ստորագրութիւն =
}}
 
'''Սողոմոն Թեհլիրեան''' ([[2 Ապրիլ]] [[1897]] - [[23 Մայիս]] [[1960]]{{ԱԾ}}), Հայոց ցեղասպանութեան վերապրող եւ ազգային հերոս, որ գնդակահարած է երիտթուրքերու ներքին գործոց նախարար եւ [[Հայոց Ցեղասպանութիւն|Հայոց ցեղասպանութեան]] գլխաւոր կազմակերպիչ՝ Թալէաթ Փաշան։
 
== Կենսագրութիւն ==
 
Սողոմոն Թեհլիրեան ծնած է 1896-ին ''[[Բագառիճ]]'', որ կը գտնուի Արեւմտեան Հայաստանի Երզնկա գաւառին մէջ, ուր ստացած է իր նախնական կրթութիւնը։ Ապա ուսումը շարունակած է ''[[Երզնկա]]''յի Կեդրոնական ուսումնարանը եւ աւարտած է [[1912]]-ին, որմէ ետք փոխադրուած է ''[[Սերպիա]]'' 1913-ին։
1914-ին պայթած Առաջին Աշխարհամարտը լրիւ կը փոխէ 18-ամեայ Սողոմոնի կեանքի ուղին։ 1914-ի աշնան, ծնողքէն գաղտնի, կ'անցնի Սոֆիա (Պուլկարիա), ուր կը հաւաքագրուէին Կովկաս կամաւոր երթալու պատրաստ Պալքանեան թերակղզիի պանդուխտ թէ ուսանող հայ երիտասարդները։ Սկիզբը ընթացք չի տրուիր Սողոմոնի կամաւոր արձանագրուելու դիմումին, բայց ան կը յաջողի, հօրը քանի մը նամակներ ղրկելէ ետք, ստանալ ծնողին գրաւոր թոյլտուութիւնը՝ ի խնդիր իր կամաւոր արձանագրուելուն։
Տող 54 ⟶ 29՝
[[Շահան Նաթալի]] կը վկայէ, որ Սողոմոն Թեհլիրեանի յանձնարարած էր ահաբեկումէն ետք փախուստ չտալ եւ յանձնուիլ գերմանական իշխանութեանց, որպէսզի աշխարհով մէկ դատուէր եւ իր հետ դատավարութեան ենթարկէր Թուրքիոյ ցեղասպանական ոճիրը։
 
Թեհլիրեան կը ձերբակալուի եւ աղմկալից դատավարութեան կ'արժանանայ։ Գերմանական դատարանը կը հաստատէ, որ ահաբեկումի ենթարկուած «զոհը»՝ Թալէաթ իսկութեան մէջ զոհ չէր, այլ՝ դահիճ էր ու, աւելի՛ն, դահճապետ էր, որուն ուսերուն կը ծանրանար ամբողջ ժողովուրդ մը ցեղասպանութեան ենթարկած ըլլալու պետական յանցագործութեան ծանրագոյն պատասխանատուութիւնը։ 3 Յունիս, ''1921''-ին գերմանական դատարանը Սողոմոն Թեհլիրեանը կը ճանչնայ իբրեւ անպարտ։ Զինք կը պաշտպանէին երեք դատապաշտպաններ, որոնցմէ մէկը Դոկտ.''Թէոտոր Քըրթ Նայմէյըր''ն էր՝ օրէնսդրութեան Փրոֆ.՝''Քիլի'' համալսարանէն։ Փաստօրէն Սողոմոն Թեհլիրեան կրկնակիօրէն պատմութիւն խտացնող խորհրդանիշ կը դառնայ 15 Մարտ 1921-ի իր Արդարահատոյց Հարուածով եւ Ցեղասպան Թուրքը մարմնաւորող Թալէաթի ահաբեկումով.- Թեհլիրեան կը խորհրդանշէ նախ՝ հայոց Արդար Դատաստանին արձակած մահավճռի պատիժը գործադրող բազուկը, ապա՝ միջազգային ճանաչումն ու դատապարտումը հայ ժողովուրդին դէմ Թուրքիոյ գործադրած Ցեղասպանութեան։
3 Յունիս, ''1921''-ին գերմանական դատարանը Սողոմոն Թեհլիրեանը կը ճանչնայ իբրեւ անպարտ։ Զինք կը պաշտպանէին երեք դատապաշտպաններ, որոնցմէ մէկը Դոկտ.''Թէոտոր Քըրթ Նայմէյըր''ն էր՝ օրէնսդրութեան Փրոֆ.՝''Քիլի'' համալսարանէն։
Փաստօրէն Սողոմոն Թեհլիրեան կրկնակիօրէն պատմութիւն խտացնող խորհրդանիշ կը դառնայ 15 Մարտ 1921-ի իր Արդարահատոյց Հարուածով եւ Ցեղասպան Թուրքը մարմնաւորող Թալէաթի ահաբեկումով.- Թեհլիրեան կը խորհրդանշէ նախ՝ հայոց Արդար Դատաստանին արձակած մահավճռի պատիժը գործադրող բազուկը, ապա՝ միջազգային ճանաչումն ու դատապարտումը հայ ժողովուրդին դէմ Թուրքիոյ գործադրած Ցեղասպանութեան։
 
Այսօր արդէն հանրայայտ եւ հանրագիտական ճշմարտութիւն է, որ նոյնինքն [[Ցեղասպանութիւն]] բառը իր ժամանակակից իմաստով գործածութեան յանձնած [[Ռաֆայէլ Լեմքին]] կը ներշնչուի Թեհլիրեանի դատավարութենէն եւ կը հիմնուի այն մեծ հարցականին վրայ, թէ ինչո՞ւ մէկ մարդու ահաբեկման համար կը դատուէր Սողոմոն Թեհլիրեան անունով հայ երիտասարդը, մինչ անդին դատ ու դատաստանի չէր ենթարկուած մէկուկէս միլիոն անմեղ հայերու ցեղասպանութեան գլխաւոր պատասխանատու Թալէաթը…
Տող 85 ⟶ 58՝
 
{{DEFAULTSORT:Թեհլիրեան, Սողոմոն}}
 
[[Ստորոգութիւն:1897 ծնունդներ]]
[[Ստորոգութիւն:2 Ապրիլի ծնածներ]]
[[Ստորոգութիւն:1960 մահեր]]
[[Ստորոգութիւն:23 Մայիսի մահացածներ]]
[[Ստորոգութիւն:Հայոց Ցեղասպանութեան ականատեսներ]]
[[Ստորոգութիւն:Նեմեսիս գործողութեան մասնակիցներ]]
[[Ստորոգութիւն:Ֆրեզնօ մահացածներ]]