Վարդան Վարդանով

Վարդան Վարդանով;
Ծնած է	12 Յունուար 1853
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	26 Յունուար 1919 (66 տարեկանին)
Մահուան վայր	Սեն Փեթերսպուրկ, Խորհրդային Ռուսաստան
Ուսումնավայր	Ս. Մ. Կիրովի անվան ռազմական բժշկական ակադեմիա?
Մասնագիտութիւն	գիտնական
Աշխատավայր	Ս. Մ. Կիրովի անվան ռազմական բժշկական ակադեմիա?; Սանկտ Պետերբուրգի կանանց բժշկական ինստիտուտ?
Անդամութիւն	Pavlov Russian Physiological Society?

Վարդան Վարդանով (Վարդանեան, 12 Յունուար 1853(1853-01-12), Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն^[1] - 26 Յունուար 1919(1919-01-26)^[1], Սեն Փեթերսպուրկ, Խորհրդային Ռուսաստան), հայ բնախօս։ Իվան Պաւլովի առաջին հայ աշխատակիցը, Փեթերսպուրկի բժշկական բարձրագոյն դպրոցներու առաջին հայ փրոֆէսորը։

Կեանք եւ գործոինէութիւն

Ծնած է Թիֆլիս։ 1871-ին Ռուսական գիմնազիոնէն շրջանաւարտ ըլլալով, Ս. Փեթերպուրկի բժշկական-վիրաբուժական ակադեմիան մտած է։

1876-ին աւարտելէ ետք, մասնակցած է ռուս-թրքական պատերազմին (1877-1878), կռուելով պալքանեան ճակատին վրայ։

1892-ին, պաշտպանած է իր դոկտորականի աւարտաճառը՝ «Կալվանական երեւոյթներ գորտի մաշկին մէջ»։ Անոր գիտական աշխատութիւնները նուիրուած են որոշ ջիղերու փոխյարաբերութեան եւ մարմինի կազերու փոխանակութեան ու ջերմային կարգաւորման։

Վարդանով եղած է Ս. Փեթերպուրկի բժշկական դպրոցներու մէջ դասաւանդող առաջին հայ դասախօսը։ 1898-1919ին, բնախօսութիւն դասաւանդած է կնոջական բժշկական համալսարանին մէջ, ուր հիմնած է բնախօսութեան ամպիոնն ու տարրալուծարանը, դառնալով լիիրաւ դասախօս 1904ին։ Կեանքի վերջին տարիներուն, գիտական գծով փոխտեսուչն էր։

1890-ին, սկսած է աշխատիլ ռազմաբժշկական ակադեմիային մէջ, ուր դարձած է Փաւլովի օգնականը 1895ժին։

Բնախօսութիւն դասաւանդած է նաեւ ջղահոգեբուժութեան համալսարանին, մանկավարժական ակադեմիային եւ ուրիշ ուսումնական հաստատութիւններու մէջ։

1908-ին, Վարդանով ընտրուած է Ռուս Բժիշկներու Ընկերութեան իսկական անդամ, իսկ երեք տարի ետք՝ Փորձառական Մանկավարժութեան Ընկերութեան պատուաւոր անդամ։

Մարտ 1916 միացած է Փաւլովի եւ իր պաշտօնակիցներուն՝ Նիկոլայ Վետենսկիի եւ Նիկոլայ Լիխաչեւի, հիմնելով Ի. Մ. Սեչենովի անուան Ռուս Բնախօսներու Ընկերութիւնը։

1917-ի բոլշեւիկեան յեղափոխութենէն ետք, ամբողջ Ռուսաստանը խոր ընկերային ու տնտեսական ճգնաժամի մատնուեցաւ՝ իշխանութեան քայքայման հետեւանքով։ Ոճիրներու ալիք մը ընդգրկած է Փեթերսպուրկը, եւ Վարդանով անոր զոհերէն մէկը եղած է։

20 Յունուար 1919-ին, փողոցային գողութեան մը ընթացքին սպաննուած է՝ 66 տարեկան հասակին։

Աշխատութիւններ

Հրատարակած է՝

«Բնախօսութեան դասընթացք» (1906),
«Նոթեր բնախօսութեան մասին» (1915) ձեռնարկները^[2]։

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 Лопатина Е. В., Пасатецкая Н. А., Колбанов В. В. et al. Профессор В.И. Вартанов — к 170-летию со дня рождения, Professor V.I. Vartanov — to the 170th anniversary of his birth // Историко-биологические исследования — 2023. — Т. 15, вып. 3. — С. 170–177. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24412/2076-8176-2023-3-170-177
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126725109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q127869284"></a>
↑ «ՎԱՐԴԱՆ ՎԱՐԴԱՆՈՎ ( ծնունդ՝ 12 Յունուար , 1853)» (en-US)։ 2020-01-09։ արտագրուած է՝ 2022-11-07

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13442814"_data-entity-id="Q127869284"><i_class="wef_low_priority_links">Лопатина&nbsp;Е.&nbsp;В.,_Пасатецкая&nbsp;Н.&nbsp;А.,_Колбанов&nbsp;В.&nbsp;В._et_al.</i>_[[:d:Q127869284|Профессор_В.И._Вартанов_—_к_170-летию_со_дня_рождения]],_[[:d:Q127869284|Professor_V.I._Vartanov_—_to_the_170th_anniversary_of_his_birth]]_//_''[[:d:Q126725109|Историко-биологические_исследования]]''<span_class="wef_low_priority_links">_—_2023._—_Т.&nbsp;15,_вып.&nbsp;3._—_С.&nbsp;170–177._—_ISSN_[https://www.worldcat.org/issn/2076-8176_2076-8176];_[https://www.worldcat.org/issn/2500-1221_2500-1221]_—_[http://dx.doi.org/10.24412/2076-8176-2023-3-170-177_doi:10.24412/2076-8176-2023-3-170-177]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126725109"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q127869284"></a></div>-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 Лопатина Е. В., Пасатецкая Н. А., Колбанов В. В. et al. Профессор В.И. Вартанов — к 170-летию со дня рождения, Professor V.I. Vartanov — to the 170th anniversary of his birth // Историко-биологические исследования — 2023. — Т. 15, вып. 3. — С. 170–177. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24412/2076-8176-2023-3-170-177
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126725109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q127869284"></a>

[2] «ՎԱՐԴԱՆ ՎԱՐԴԱՆՈՎ ( ծնունդ՝ 12 Յունուար , 1853)» (en-US)։ 2020-01-09։ արտագրուած է՝ 2022-11-07

[1]

[2]

Վարդան Վարդանով
Ծնած է	12 Յունուար 1853(1853-01-12)
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն^[1]
Մահացած է	26 Յունուար 1919(1919-01-26)^[1] (66 տարեկանին)
Մահուան վայր	Սեն Փեթերսպուրկ, Խորհրդային Ռուսաստան
Ուսումնավայր	Ս. Մ. Կիրովի անվան ռազմական բժշկական ակադեմիա?^[1]
Մասնագիտութիւն	գիտնական
Աշխատավայր	Ս. Մ. Կիրովի անվան ռազմական բժշկական ակադեմիա?^[1] Սանկտ Պետերբուրգի կանանց բժշկական ինստիտուտ?^[1]
Անդամութիւն	Pavlov Russian Physiological Society?^[1]