Վաւերագրական լուսանկարչութիւն

Վաւերագրական լուսանկարչութիւն, լուսանկարչութեան ուղղութիւն, որը կեդրոնացած է հաւաստին պատկերելու վրայ: Վաւերագրական լուսանկարչութեան կեդրոնական գաղափարը իրական իրադարձութիւններ լուսանկարելն է: Որոշ դէպքերուն Վաւերագրական լուսանկարչութիւնը կը ձեւաւորուի որպէս դիմում կամ կոչ եւ կ'ենթադրէ լուսանկարչական փաստաթուղթի ստեղծում:

Ըստ Սիւզան Զոնթակի` Վաւերագրական լուսանկարչութիւնը կարեւոր գեղարուեստական նախադէպ է, որտեղ մասնագիտութիւնը ու բազմամեայ փորձը չեն երաշխաւորեր միանշանակ առաւելութիւն պատահականութեան ու յանկարծակիութեան հանդէպ: Այս մասամբ այն պատճառով է, որ վաւերագրութեան մէջ կարեւոր նշանակութիւն ունի հանգամանքներու համադրութիւնը, որու անկատարութիւնը կը սատարէ որպէս ստեղծագործական սկզբունք^[1]: Իր «Լուսանկարչութեան մասին» գիրքին մէջ Սիւզան Զոնթակը ուշադրութիւն հրաւիրած է Վաւերագրական լուսանկարչութեան գաղափարական երեւոյթի վրայ նոյնիսկ այն դէպքերուն, երբ պատկերի նպատակը առարկայութիւնն է: Մասնաւորապէս, Զոնթակը Ուոլքեր Էվանսի եւ Տորոթիա Լանժի պատկերները Մեծ ճգնաժամի իրադարձութիւնները միտումնաւոր կերպով պատկերելու փորձ համարած է ^[2]:

Պատմութիւն Խմբագրել

Շառլ Նեկր, Փողոցային երաժիշտները գետափին, Պուրպոնի մէջ, 1853

Վաւերագրական լուսանկարչութեան սկիզբն ընդունուած է կապել լուսանկարչութեան գործընթացի սկիզբին հետ. 19-րդ դարուն կարծիք կար, որ լուսանկարն ինքնին վաւերագրական է: Վաւերագրական լուսանկարչութեան ծագումը կը կապուի Ժոզէֆ Նիէփսի, Լուի Տակերի, Ուիլեամ Հենրի Ֆոքս Թալպօթի անուններուն հետ, ենթադրելով, որ շրջակայ աշխարհի պատկերման գաղափարը կարելի է միացնել վաւերագրականի սկզբունքին հետ: Որպէս ամենօրեայ կեանքի իրադարձութիւնները ներկայացնելու ձեւ վաւերագրական լուսանկարչութիւնն ի յայտ եկեր է 19-րդ դարի կէսերուն: Վաւերագրական լուսանկարչութեան առաւել վաղ յայտնի օրինակներէն են Շառլ Նեկրի լուսանկարները^[3], որոնք կատարուեր են 1850-ական թուականներուն, Փարիզի փողոցներու մէջ^[4]:

Եաքոպ Ճէյքըպ Ռիիս. Jacob Riis լուսանկար How the Other Half Lives գիրքէն, 1890

19-րդ դարուն Վաւերագրական լուսանկարչութեան զարգացումը տեղի ունեցեր է շարք մը ռազմական հակամարտութիւններու` Ղրիմի պատերազմի, Ամերիկայի քաղաքացիական պատերազմի, Ֆրանս-փրուսական պատերազմի ֆոնին. լուսանկարը դարձեր է պատերազմի պատկերն ստեղծելու միջոց: Խնդիրներէն մեկը, որուն կը բախուէին լուսանկարիչները. այդ վաւերագրականի ու գեղարուեստականի միջեւ հակասութիւնն էր^[5]: Ռազմական գործողություններու իրական պատկերը չէր համապատասխաներ գեղարուեստականի, բարձրագոյնի ու վերամբարձի մասին առասպելներուն^[5]: Եւ ընդհակառակը. պատերազմի խորին ողբերգական կերպարը յաճախ ոչ թէ վաւերագրական, այլ` բեմադրուած նկարահանումներու արդիւնք էր^[6]: Այս խնդրին բախվել են այնպիսի լուսանկարիչներ, ինչպիսիք են Մեթյու Բրենդին, Թիմոթի Օ'Սալլիվանը եւ Ռոջեր Ֆենտոնը:

19-րդ դարու կէսերուն եւ 20-րդ դարու սկիզբը Վաւերագրական լուսանկարչութեան զարգացումը կապուած էր ընկերային շարժումներով եւ մասամբ կը թելադրուէր անոնց կողմէն: 19-րդ դարու Վաւերագրական լուսանկարչութիւնը քաղաքներու փողոցներու աղքատ կեանքին նուիրուած ալպոմներ ու հրապարակումներ էին: Վաւերագրական լուսանկարչութեա այս ձեւին կը վերաբերին, մասնաւորապէս, Եաքօպ կամ Ճէյքըպ Ռիիսի^[7], Ճոն Թոմփսոնի^[8], իսկ քիչ աւելի ուշ` Լուիս Հայնի աշխատանքները. վերջինս պատկերած է քաղաքային կենցաղի ու աշխատանքի ողբերգական պայմանները: Եաքոպ կամ Ճէյքըպ Ռիիսը Jacob Riis լուսանկարիչ էր, որ աշխուժօրէն հանդես կու գար ընկերական բարեփոխումներու համար. լուսանկարը անոր համար դարձեր է հասարակական կոչի եւ ընկերական քննադատութեան գործիք: Անոր «Ինչպէս է միւս կէսն ապրում» (How the Other Half Lives, 1890), կը պատմէ նիւ Եորքեան ետնախորշերու կեանքի մասին եւ ոչ միայն լուսանկարչութեան, այլ նաեւ` ընկերական շարժման համար կարեւոր երեւոյթ էր:

20-րդ դարու առաջին կէսը որոշեր է լուսանկարչութեան ընկերական եւ քննադատական դերը:

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

↑ Сьюзен Зонтаг Смотрим на чужие страдания / Пер. Виктор Голышев. — М.: Ад Маргинем, 2014. — ISBN 978-5-91103-170-1
↑ Васильева Е. Сьюзен Зонтаг о фотографии: идея красоты и проблема нормы // Вестник Санкт-Петербургского государственного университета. Серия 15, 2014, вып. 3. — С. 64—80.
↑ Heilbrun F. Charles Nègre: photographe 1820-1880. Catalogue de l’exposition. Arles, musée Réattu, 1980. ISBN 2-71180-164-0
↑ Васильева Е. Город как среда обитания // Васильева Е. Город и Тень. Образ города в художественной фотографии XIX-XX веков. Saarbrucken: Lambert Academic Publishing, 2013, с. 88-99. ISBN 978-3-8484-3923-2
↑ ^5,0 ^5,1 Васильева Е. Фотография и феноменология трагического: идея должного и фигура ответственности. // Вестник Санкт-Петербургского государственного университета. Серия 15., 2015, вып. 1, с. 26-52.
↑ Руйе А. Фотография. Между документом и современным искусством. — СПб: Клаудберри, 2014. — 712 с. ISBN 978-5-903974-04-7
↑ Riis J. How the Other Half Lives: Studies among the Tenements of New York. New York: Charles Scribner's Sons,1890.
↑ Thomson J. Street Life in London. London: J.Thomson and Adolphe Smith, 1878

Գրականութիւն Խմբագրել

Васильева Е. Сьюзен Зонтаг о фотографии: идея красоты и проблема нормы. // Вестник Санкт-Петербургского государственного университета. Серия 15., 2014, вып. 3, с. 64 - 80.
Васильева Е. Фотография и феноменология трагического: идея должного и фигура ответственности. // Вестник Санкт-Петербургского государственного университета. Серия 15., 2015, вып. 1, с. 26-52.
Левашов В. Лекция 6. Документальная фотография 1920 — 1950х годов. / Левашов В. Лекции по истории фотографии. — М.։ «Тримедиа Контент», 2014. — 117—135. с. — ISBN 978-5-903788-63-7.
Руйе А. Фотография. Между документом и современным искусством. — СПб: Клаудберри, 2014. — 712 с. ISBN 978-5-903974-04-7
Hales P. B. William Henry Jackson and the Transformation of the American Landscape. Philadelphia: Temple University Press, 1988. ISBN 1-56639-463-5
Naef W.; Wood J. N. Era of Exploration. New York: Metropolitan Museum of Art, 1975. ISBN 9780870991288
Snyder J. American Frontiers: The Photographs of Timothy H. O’Sullivan, 1867—1874. Millerton, NY: Aperture, 1981. ISBN 9780893810832
Solomon-Godeau A. Wer spricht so? Einige Fragen zur Dokumentarfotografie // Herta Wolf (Hg.). Diskurse der Fotografie. Fotokritik am Ende des fotografischen Zeitalters. Frankfurt am Main, 2003, S. 53-74.
Stott W. Documentary Expression and Thirties' America. New York: Oxford University Press, 1973. ISBN 9780226775593
Stange M. Symbols of Ideal Life. New York and Cambridge, England: Cambridge University Press, 1989.
Starl T. Dokumentarische Fotografie // Hubertus Butin (Hg.). DuMonts Begriffslexikon zur zeitgenössischen Kunst, Köln 2002, S. 73-77.

Արտաքին յղումներ Խմբագրել

Коулман А. Документальная фотография, фотожурналистика и пресс-фотография сегодня, 2003 // На сайте photographer.ru
Документальная фотография на сайте музеев TATE
The Documentary and Journalism Archived 2022-03-03 at the Wayback Machine. // The Nieman Foundation for Journalism at Harvard University. Vol. 55, №3, Fall 2001

[1] Сьюзен Зонтаг Смотрим на чужие страдания / Пер. Виктор Голышев. — М.: Ад Маргинем, 2014. — ISBN 978-5-91103-170-1

[2] Васильева Е. Сьюзен Зонтаг о фотографии: идея красоты и проблема нормы // Вестник Санкт-Петербургского государственного университета. Серия 15, 2014, вып. 3. — С. 64—80.

[3] Heilbrun F. Charles Nègre: photographe 1820-1880. Catalogue de l’exposition. Arles, musée Réattu, 1980. ISBN 2-71180-164-0

[4] Васильева Е. Город как среда обитания // Васильева Е. Город и Тень. Образ города в художественной фотографии XIX-XX веков. Saarbrucken: Lambert Academic Publishing, 2013, с. 88-99. ISBN 978-3-8484-3923-2

[multiple1-5] 5,0 ^5,1 Васильева Е. Фотография и феноменология трагического: идея должного и фигура ответственности. // Вестник Санкт-Петербургского государственного университета. Серия 15., 2015, вып. 1, с. 26-52.

[автоссылка1-6] Руйе А. Фотография. Между документом и современным искусством. — СПб: Клаудберри, 2014. — 712 с. ISBN 978-5-903974-04-7

[7] Riis J. How the Other Half Lives: Studies among the Tenements of New York. New York: Charles Scribner's Sons,1890.

[8] Thomson J. Street Life in London. London: J.Thomson and Adolphe Smith, 1878

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]