Ատիտաս
Ատիտաս (գերմաներէն՝ Adidas AG), մարզական հագուստ եւ իրեր արտադրող ընկերութիւն մը։ Մարզական կոշիկներէ զատ ընկերութիւնը կ'արտադրէ նաեւ այլ իրեր՝ պայուսակներ, վերնաշապիկներ, տաբատներ, գլխարկներ եւ այլ մարզական գոյքեր։ Ամենէ մէծ մարզական հագուստ արտադրող ընկերությունն է Եւրոպային մէջ եւ երկրորդ խոշորագոյն արտադրողը աշխարհին մէջ։ Ընկերութեան արտադրանքի վրա սովորաբար պատկերուած է երեք ճերմակ կամ սեւ շերտեր, որ կը հանդիսանայ ընկերությեան ապրանքանիշը։[12][13] Պրենտին անունը պատշաճ ձեւով մը փոքրատառով "a"-ով կը գրուէ:[14]
Ատիտաս հիմնուած է 18 աւգոստոս 1949-ին՝ Ատոլֆ Տասսլերին (Adolf Dassler) կողմէ, հետեւելով Gebrüder Dassler Schuhfabrik-ին մէջ ընտանիքը եղած տարաձայնութիւնները իր եւ իր աւագ եղբօր՝ Ռուտոլֆին միջեւ: Ռուտոլֆը աւելի վաղ «Բուման» (Puma) ստեղծած էր, որ շատ արագ դարձաւ Adidas-ին գործարար մրցակիցը եւ նոյնպէս գլխադասուած է Հէրզոկենաուրախին մէջ:
Պատմութիւն
ԽմբագրելՔրիսթոֆ Տասսլեր իր աւագ որդիին՝ Ռուտոլֆ «Ռուտիին» հետ կօշիկ կարելուն գործունեութիւնն սկսած են 1920 թուականէ: Սկզբնական շրջանը դուրս գրուած զինուորական համազգեստներէ կը կարեին տնական մաշիկներ եւ հաշմանդամներու բուժական ոտնամաններ: 1 յուլիս 1924-ը Ռուտոլֆ եւ Ատոլֆ «Ատի» Տասսլերներ հիմնեցան «Տասսլեր եղբայրներու կօշիկին ֆապրիքը»: Գամերով մարզակօշիկներու գիւտը կը պատկանի Ատոլֆին, որ ըրաւ 1925-ին: 1928-ին Ճօզեֆ Վայթցերին հետ մշակած գամերը ստացան գերմանական արտօնագիր: Նոյն տարուն Ամսթըրտամին ողիմպիական խաղերու ընթացքին քանի մը մարզիկներ առաջին անգամ ելոյթ ունեան Տասսլեր եղբայրներու կօշիկներով: Յաջորդ տարին եղբայրներու ֆապրիքը սկսաւ ֆութպոլային մարզակոշիկներու արտադրութիւնը:
1936 Ողիմպիական խաղերու ընթացքին Ատի Տասսլեր ուղեւորուեցաւ Պերլին գամերով լի պայուսակով մը եւ համոզեցաւ ամերիկացի արագավազորդ Ճէսսի Օուէնսը (Jesse Owens), որ օգտագործէ անոնք: Օուէնս ստացաւ չորս ոսկեայ մետալ եւ անոր հաջողութիւնը ամրապնդեցաւ Տասսլերներու կօշիկներու համբաւը աշխարհին ճանանչուած մարզիկներու միջավայրը: Գործունէութիւնը սկսաւ բարգաւաճիլ եւ Տասսլերները 2-րդ համաշխարհային պատերազմէն առաջ տարեկան կը վաճառեին 200 000 զոյգ կօշիկ[15]:
Եղբայրներու Բաժանումը
Խմբագրել1939-ին, երբ սկսաւ պատերազմը, նազիստական կառաւարութիւնը բռնագրաւեցաւ Տասսլեր եղբայրներու գործարանը, չնայած անոր, որ նրանք իրենց կուսակցութեան անդամներ կը հանդիսանային: Եղբայրները մեկնեցան ճակատ, սակայն, տարի մը անց Ատոլֆը վերադարձուցին, քանի որ նազիստներ չէին կրնա աշխատեցնիլ եղբայրներու գործարանը, որուն մէջ նռնականետերու արտադրութիւն ստեղծելու փորձեր ըրած էին:
Պատերազմի ընթացքին եղբայրներու միջեւ ճեղքուածքը խորանալով հասաւ խզումի 1943-ը Դաշնային ուժերու ռումբահարութեան ատենը, երբ Ատին իր կինին հետը վազեցաւ դեպի ռումբապաստարան, Ռուտոլֆն իր ընտանիքին հետ արդեն հոն կը գտնուեր: «Սրիկաներ նօրեն եկած են», ըսաւ Ատի, նկատի ունենալով ռազմական օդանաւերը, սակայն՝ Ռուտոլֆ ենթադրեցաւ, թէ ատիկա խօսքերը իր ընտանիքին մասին ըսած է:[16] Յետագային, երբ ամերիկացի զինուորները գերեվարեցան Ռուտոլֆը եւ մեղադրեցին անոր Waffen SS-ին անդամ ըլլալուն մէջ, ինչն ատանկ չէր եղած, ան համոզած էր, որ ատիկա եղբօր ըրածն է:
Ապրիլ 1945-ը եղբայրներու Դոլպուրիին (Dolbury) գործարանը, որուն մէջ հակահրասայլային նռնականետներ կ'արտադրէին, խիստ վնասած էր ամերիկյան օդոյժին ռմբահարութենէ, սակայն Ատիի կնօջ՝ Քէթիին ջանքերով հոն սկսեցաւ մարզակօշիկներու արտադրութիւնը, որուն ամենէ մէծ գնորդները դարձան ամերիկացիները, որ երկիրը գրաւած էին:[17]
Եղբայրները բաժանուեցան 1947-ը,[16] երբ Ռուտի բացեցաւ Rudolf Dassler-էն կազմուած Ruda անունով նօր ձեռնարկութիւն մը, յետագային Բումայ անունը ստացած, Ատին ալ 18 օգոստոս 1949-ը ձեւավորեցաւ իր ընկերութիւնը՝ պաշտօնապէս Adidas AG անունով գրանցած, որ կազմած էր Adi Dassler-էն:
Բաժանումէն ետք Հէրզոկենաուրախին մէջ սկսեցաւ Ատիտասին եւ Բումային մրցանքը: Բօլորը ուշադիր կը նայեին, թէ օտարները որուն կօշիկէն կը հագնին:[18] Նոյնիսկ քաղաքին երկու ֆութպոլին թիմեր բաժնուած էին՝ ASV Herzogenaurach ակումբը կ'աջակցէր Ատիտաս, երբ 1 FC Herzogenaurach-ը կը հագնէր Ռուտոլֆին կօշիկները: Ռուտոլֆին տուն կանչուած արհեստաւորներ դիտաւորեալ կը հագնէին Ատիտասին կօշիկներ: Ռուտօլֆ կ'ուղարկեր անոնցէ նկուղեն Բումային կօշիկներեն հագնելու: Երկու եղբայրներ երբեք հաշտուեցան, եւ, չնայած, որ նոյն գերեզմանատունը թաղած են, սակայն՝ հնարաւորինս իրարէ հեռու:
- 1948-ը՝ Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմէն ետք տեղի ունեցած առաջին խաղին ատենը ֆութպոլին Արեւմտեան Գերմանիոյ ազգային թիմին քանի մը անդամներ, այդ թիւը՝ պատերազմեն ետք առաջին կօլը խփած Հէրպերթ Պուրտէնսքի (Herbert Burdenski), հագած էին Բումային կօշիկները: Չորս տարի անց 1952 Ողիւմպիական խաղերը լուքսեմպուրքցի 1500 մեդրին արագավազորդ Ճօսի Պարթել (Josy Barthel) Հելսինգիին մէջ շահեցաւ առաջին ոսկեայ մետալը:
Զարգացում Եւ Յաջողութիւններ
Խմբագրել
- Ֆութպօլին մեջ՝
- Ատիտասին արտադրանքը հարազատ դարծած է Գերմանիոյ ֆութպոլին հաւաքականին համար՝ 1954-ը եւ 1974-ը Ատիտասին մարզակօշիկներով ան կը դառնայ աշխարհին ախոյան,
- Քանի մը անգամներ Ատիտասին արտադրութեան գնդակներ պաշտօնական եղած էն ֆուտպօլին աշխարհի առաջնութիւնները՝ 1970-ը Մեքսիգոյին մէջ Adidas Telstar-ը, 1974-ին՝ Adidas Telstar II-ը եւ 1978-ին Արկենդինային մէջ՝ Adidas Tango-ն: Սա առաջնութեան ատենը կ'արտադրուին Copa Mundial մարզակօշիկները, որ կը վաճառուեն մինչեւ մէջ օրերը: 1982-ին Սպանիո մէջ պաշտօնական գնդակ դարձած է Adidas Tango España-ն եւ 1986-ին երկրորդ ատենը Մեքսիգոյին մէջ՝ Adidas Azteca-ն:
- Ողիւմպիական խաղերը՝
- 1960-ին Ողիմպիական խաղերուն թեթեւ աթլետներէն շատեր Ատիտասին մարզակօշիկներով ելոյթ ունեցած են, 1968-ին Ատիտասին հանդերձանքով մարզիկները կը շահեն 37 ոսկեայ մետալ:
- 1976-ին Ամառային Ողիւմպիական խաղերը Ատիտասով ելույթ ունեցած մարզիկները նուաճեցան 75 ոսկեայ, 86 արծաթեայ եւ 88 պրոնզեայ մետալներ, որ րեքըրտ մըն էր եւ մինչ այժմ չէ գերազանցուած:
Ընկերութեան կառավարումը
Խմբագրել1978-ին Ատօլֆ Տասսլեր կը մահանայ, ընկերութեան ղեկաւարումը կ'անցնէ իր այրին՝ Քադարինե Տասսլերը:
1984-ին Քադարինին մահալանէն ետք կառավարումը կը շարունակէ որդին՝ Հէօրսթ Տասսլեր: Ան ամուր կապեր ստեղծեցաւ Միջազգային Ողիւմպիական Գոմիթէին եւ Ֆութպօլին Միջազգային Միութեան հետ եւ կատարեցաւ բարեփոխումներ:
1989-ին 51 տարեկան մահացաւ Հէօրսթը, անոր քոյրեր փորձեր ըրին ընկերութիւնը կառավարել, սակայն, շոտով հասկցան, որ չունին համապատասխան թափ եւ կարողութիւն եւ իրենց արժեթուղթերու 80 %-ը վաճառեցան ֆրանսացի ձեռնարկատեր Պէրնար Թաբին:
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ https://www.adidas-group.com/en/about/history
- ↑ https://www.boijmans.nl/en/collection/artworks/111995/sunglasses
- ↑ https://no.wikipedia.org/wiki/Bjørn_Gulden
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 https://www.boerse-frankfurt.de/equity/adidas-ag/key-data
- ↑ 5,0 5,1 «Annual Report 2012»։ adidas։ արտագրուած է՝ 10 March 2013
- ↑ Global Employee Population
- ↑ https://www.iccgermany.de/mitglieder/
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 (unspecified title) / Hrsg.: Deutscher Bundestag — 2022.
- ↑ https://www.ripe.net/membership/indices/data/de.adidas.html
- ↑ 10,0 10,1 https://www.textilbuendnis.com/adidas-ag
- ↑ https://www.boerse-frankfurt.de/equity/adidas-ag/company-details
- ↑ Smit, Barbara (2007)։ Pitch Invasion, Adidas, Puma and the making of modern sport։ Penguin։ էջ 44։ ISBN 0-14-102368-6
- ↑ Chadwick Simon, Arthur Dave (2007)։ International cases in the business of sport։ Butterworth-Heinemann։ էջ 438։ ISBN 0-7506-8543-3
- ↑ «The History of Adidas | On This Day In Fashion»։ onthisdayinfashion.com։ արտագրուած է՝ 2015-10-16
- ↑ «How Adidas and PUMA were born»։ in.rediff.com։ 8 November 2005։ արտագրուած է՝ 2 April 2014
- ↑ 16,0 16,1 Esterl Mike (21 March 2008)։ Review of "Sneaker Wars: The Enemy Brothers Who Founded Adidas and PUMA and the Family Feud That Forever Changed the Business of Sport", Barbara Smit, March 2008, ISBN 978-0-06-124657-9։ The Wall Street Journal։ արտագրուած է՝ 26 September 2010
- ↑ «Shoes and Nazi Bazookas: The Prehistory of Adidas and Puma»։ Der Spiegel։ 4 March 2009։ արտագրուած է՝ 5 August 2012
- ↑ Ramachandran Arjun (18 September 2009)։ «Town divided by tale of two shoes»։ The Sydney Morning Herald։ արտագրուած է՝ 6 November 2010