Գաբրիէլ Սունդուկեան
Գաբրիէլ Սունտուկեան (11 Յուլիս 1825, Թիֆլիս, Վրացական նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն[1] - 29 Մարտ 1912, Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն), հայ թատերագիր, հասարակական գործիչ։ Հայ գրականութեան մէջ ռէալիզմի սկզբնաւորողներէն մէկը։
| Գաբրիէլ Սունդուկեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 11 Յուլիս 1825 |
| Ծննդավայր | Թիֆլիս, Վրացական նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն[1] |
| Մահացած է | 29 Մարտ 1912 (86 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Թիֆլիս, Ռուսական Կայսրութիւն |
| Քաղաքացիութիւն |
 Ռուսական Կայսրութիւն |
| Ազգութիւն | Հայ[2] |
| Ուսումնավայր |
Թիֆլիսի Գիմնազիոն Սան Փեթերսպուրկի Համալսարան Ներսիսեան դպրոց |
| Երկեր/Գլխաւոր գործ | Պեպո? |
| Մասնագիտութիւն | գրագէտ, թատերագիր |
| Աշխատավայր | Ներսիսեան դպրոց |
| Երեխաներ | Թինա Արմինինա-Սունդուկյան? |
Կենսագրութիւն
ԽմբագրելԾնած է Թիֆլիս առեւտրական ընտանիքի մէջ։ Ուսումը կը ստանայ նախ մասնաւոր ուսուչիցներէ, տան մէջ։ Կարճ ժամանակ մըն ալ կը յաճախէ Խ. Աբովեանի վարած դպրոցը, ապա կ՛աւարտէ պետական վարժարանը։ Բացի իրենց տան խօսակցական լեզու՝ վրացերէնէ եւ ռեւսերէնէ, կը սորվի լաւ հայէրէն եւ ֆրանսերէն։ 846 թուականին կ՛ընդունուի Ս. Փեթերսպուրկի համալսարանի պատմա-բանասիրական բաժանմունքի արեւելեան բաժինը։ Խանդավառութեամբ կը հետեւի մայրաքաղաքի մշակութային եւ յատկապէս թատերական կեանքին։
Գրական կեանք
Խմբագրել1850-ին կը վերադառնայ Թիֆլիս, ուր կը նշանակուի պետական պաշտօնեայ։ Գրեթէ ամբողջ կեանքը՝ ան պիտի չհեռանայ իր սիրելի Թիֆլիսէն ՝ վառելով պետական պաշտօնեայի եւ ընտանիքի տէր մարդու կանոնաւոր կեանք մը (ամուսանացած էր 1863։
Այս կենցաղը՝ Սունդուկեանի արօրեայ տիպարը եւ կենսագրութիւնը ընդհանրապէս, ձեւով մը անհամապատասխան են իր մշակած գրականութեան։
Լուռ եւ խորհրդապահ մարդ, ան իր մէջ պահած է իր համակրանքները եւ մերժումերը, անոնցմով հարստացնելու համար իր թատերական արտադրութիւնը եւ յատկապէս իր գլուխգործոցը «Պէպօ»ն։
Այս վերջին գործը զինք դարցուցած է արեւելահայ գրականութեան իրապաշտ «Պէպօ», «Խաթաբալա»,«Ամուսին» եւ ընկերային իմաստով «Յանձնառուներ»։
Երկեր
Խմբագրել- Գիշերվան սաբրը խէր է, Թիֆլիս, 1866:
- Խաթաբալա, Թիֆլիս, 1867, 54 էջ:
- Պէպօ, Թիֆլիս, 1876, 124 էջ:
- Խաթաբալա, Թիֆլիս, 1881, 144 էջ:
- Քանդած օջախ, Թիֆլիս, 1882, 132 էջ:
- Էլի մէկ զօհ, Թիֆլիս, 1884, 160 էջ:
- Ամուսիններ, Թիֆլիս, 1893, 180 էջ:
- Ամուսիններ, Թիֆլիս, 1896, 188 էջ:
- Պէպօ, Թիֆլիս, 1901, 124 էջ:
- Էլի մէկ զօհ, Թիֆլիս, 1902, 164 էջ:
- Պէպօ, Թիֆլիս, 1903, 124 էջ:
- Խաթաբալա, Թիֆլիս, 1904, 154 էջ:
- Պէպօ, Թիֆլիս, 1904, 124 էջ:
- Ամուսիններ, Թիֆլիս, 1905, 180 էջ:
- Քանդուած օջախ, Թիֆլիս, 1905, 136 էջ:
- Եւայլն կամ նոր Դիոգինէս, Թիֆլիս, 1907, 68 էջ:
- Սէր եւ ազատութիւն, Թիֆլիս, 1910, 132 էջ:
- Համալի մասլահաթնիրը: Թերթօններ, Թիֆլիս, 1912, 94 էջ:
- Անդունդին մէջէն: Համալ, Կ. Պոլիս, 1914, 176 էջ:
- Պէպօ, Թիֆլիս, 1920, 124 էջ:
- Պէպօ, ՅԵրեւան, 1933, 148 էջ:
Աղբիւր
Խմբագրել- Հայ Կեանք եւ Գրականութիւն, Յարութիւն Քիւրքճեան, երկրորդական բաժին Ա. տարի, էջ 111:
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
- ↑ Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 527. — ISBN 978-2-905686-93-0