Թորոս Ռոսլին

Թորոս Ռոսլին (1210 - 1270), 13-րդ դարու 2-րդ կիսուն հայ կիլիկեան դպրոցի մանրանկարիչ եւ գրող: Ստեղծագործած է Հռոմկլայի մէջ եւ արուեստագէտներու կողմէ անուանուած է «վերածնութեան Նախակարապետ», «զարդանկարի գեղագէտ»:

Թորոս Ռոսլին
Ծնած է	1210
Մահացած է	1270
Ազգութիւն	Հայ
Քաղաքացիութիւն	Կիլիկիոյ Հայկական Թագաւորութիւն
Մասնագիտութնիւն	մանրանկարիչ
Ժանր	դիմապատկեր եւ մանրանկարչություն?
Թեմաներ	Ձեռագիր մատեաններու նկարազարդում
Մեկենասներ	Կոնստանդին Ա Բարձրաբերդցի?
Toros Roslin Ուիքիպահեստում

Կեանքն ու գործունէութիւնը

Թորոս Ռոսլին միջնադարեան հայկական ձեռագրութեան ամէնէն ուշագրաւ դէմքերէն է: Հիմնուելով արեւմտաեւրոպական արուեստի իր իմացումին վրայ` Ռոսլին մատուցած է լայն տարողութեամբ զրուցական պատմագրութիւն` շարունակելով հանդերձ նախորդներուն աւանդութիւնները։ Ռոսլինի ստեղծագործութիւնը Կիլիկիոյ մանրանկարչութեան դպրոցի բարձրագոյն արտայայտութիւններէն է:

1256-1268 թուականներուն Թորոս Ռոսլինի ծաղկած մեզ յայտնի 7 ձեռագիրներն են: 12-րդ դարու վերջին եւ 13-րդ դարու Կիլիկիոյ մէջ կը ստեղծէ մշակոյթի վերերլքի նպաստաւոր թեմաներ ու կը ստանայ նոր մեկնաբանութեան կը ստեղծէ հայ մանրանկարչութեան բարձրակերտը նշանաւորող գրքարուեստը, որուն ամենացայտուն արտայայտութիւնը Թորոս Ռոսլինին ստեղծագործութիւնն է: Աշխատած է Հռոմկլայի գրատանը «Զէյթունի Աւետարան» կիլիկեան վաղ ձեռագրերու նման ճոխ զարդարուած է խորաններով, լուսանցազարդերով եւ 4 աւետարանիչներու պատկերները: Այն հաւանաբար պատկերազարդել է մօտ 20-25 տարեկան հասակին: 1256 թուականին, արդէն ինքնուրոյն վարպետ էր եւ ունէր օգնականներ: Հետագային յիշատակուած իր ուսուցիչները հաւանաբար Հռոմկլայի աշխատող անոր աւագ ժամանակակիցները եղած են Կոստանդին կաթողիկոս կամ անոր մերձաւորները: Որ Թորոս Ռոսլինը կապուած եղած է պալատական բարձր շրջաններու հետ, կը վկայեն Կիլիկիոյ թագաւոր Լեւոն Գ․-ի երկու դիմանկարները: Առաջիը՝ զինք կը գծէ երբ պատանի էր, ապա թագաժառանգ եղած ատեն, միւսը՝ Կեռան թագուհիի հետ հարսանեաց հանդէսին: Շարունակելով Հռոմկլայի գրատանը աշխատող աւագ ժամանակակիցներու աւանդները` Թորոս Ռոսլինը զարդապատկերային առանձին դրուագներ ներդաշնակած է հիւսուածքային բարդ յօրինուածքներու մէջ, որոնք աչքի կը զարնեն գծանկարի յստակութեամբ եւ աւարտուածութեամբ: Թորոս Ռոսլին ձեռագիրներ նկարազարդած է Հայոց կաթողիկոսի եւ Հեթումեան թագաւորներու համար:

Պատկերասրահ

• 
  մարկոսի աւետարանի սկզբնաթերթը, Զեյթունի Աւետարան, 1256 թ (MS No. 10450)
• 
  Յովհաննէս Մկրտիչ, Մալաթիայի Աւետարան, 1268 (MS No. 10675)
• 
  Անցում Կարմիր ծովով, Մաշտոց, 1266 (MS No. 2027)

Գրականութիւն

• Дурново Л.А. Древнеармянская миниатюра. Альбом. Ер., 1952.
• Իրինայ Դրամբեան. Թորոս Ռոսլին. Կեանքը ու արուեստը:
• Дрампян И.Р. Художественные особенности искусства Тороса Рослина // Древнерусское искусство. Рукописная книга. Сб. 3. М., 1983.
• Sirarpie Der Nersessian, Miniature Painting in the Armenian Kingdom of Cilicia from the Twelfth to the Fourteenth Century. Washington D.C.: Dumbarton Oaks Studies, 1993.
• Լեւոն Չուգասզեան, Թորոս Ռոսլին:
• Дрампян Ирина, Торос Рослин, Ереван, 2000, 285 стр.

Արտաքին յղումներ

«սեբաստիայի Աւետարանը» (1262, ձեռ. թիւ 539, Բալթիմորի Ուոլտերս պատկերասրահ)

• Walters Art Museum Illuminated Manuscripts, T'oros Roslin Gospels, 1262
• T'oros Roslin Gospels, 1262, Walters Manuscript W.539
• T'oros Roslin Gospels, 1262 գ The Walters Art Museum գ Ms. W.539, 1/472
• T'oros Roslin Gospels, 1262, PDF

Այլ էջեր

• Թորոս Ռոսլին/Toros Roslin. Archived 2006-08-24 at the Wayback Machine.
• Toros Roslin.
• Թորոս Ռոսլին (ShoghakatTVcompany):