Կէորկի Էրիսթաւի
Կէորկի Դաւիթ Էրիսթաւի (1811[1][2][3] կամ 1813[4], Օձիսի (Դուշեթի շրջան), Վրացական նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն[4] - 9 (21) Սեպտեմբեր 1864[3], Օձիսի (Դուշեթի շրջան), Դուշեթի շրջան, Մցխեթ-Մթիանեթ, Վրաստան[5]) վրացի գրող եւ թատերգութիւններ գրող, բեմադրիչ, դերասան, հասարակական գործիչ ու թարգմանիչ:[7]
| Կէորկի Էրիսթաւի վրաց.՝ გიორგი დავითის ძე ერისთავი | |
|---|---|
 | |
| Նաեւ յայտնի է իբրեւ | გლუხარიჩი |
| Ծնած է | 1811[1][2][3] կամ 1813[4] |
| Ծննդավայր | Օձիսի (Դուշեթի շրջան), Վրացական նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն[4] |
| Մահացած է | 9 (21) Սեպտեմբեր 1864[3] |
| Մահուան վայր | Օձիսի (Դուշեթի շրջան), Դուշեթի շրջան, Մցխեթ-Մթիանեթ, Վրաստան[5] |
| Քաղաքացիութիւն |
 Ռուսական Կայսրութիւն |
| Ուսումնավայր | Թիֆլիսի Գիմնազիոն |
| Ազդուած է | Ալեքսանդր Պուշկին?, Ալեքսանդր Գրիբոյեդով? եւ Նիկոլայ Գոգոլ? |
| Երկեր/Գլխաւոր գործ | Divorce? |
| Մասնագիտութիւն | թատերագիր, բանաստեղծ |
| Ծնողներ | հայր՝ Davit Ksanish Eristavi?[6], մայր՝ Mariam Kobulashvili?[6] |
| Երեխաներ | Դավիթ Էրիսթավի?[6] |
Կենսագրութիւն
ԽմբագրելԿէորկի Էրիսթաւին ծնած է 1811 թուականին Օձիսի գիւղին մէջ, որ կը գտնուի Տուշեթ քաղաքին մօտ: Ան զաւակն է Քարթլիի իշխանական տոհմին: Ան իր նախնական ուսումը ստացած է Թիֆլիսի «Ազնուական Ուսումնարան»ին մէջ, ապա՝ Մոսկուայի գիշերօթիկ դպրոցին մէջ:[8]
Էրիսթաւի ռազմական նահանգապէտ՝ պարոն Գրիգոր Ռոզենի քով եղած է յատուկ յանձնարարութիւններու պաշտօնեայ: Մասնակցած է արքունի դաւադրութեան, որուն պատճառով Վրաստանէն աքսորուած է Լիթուանիա: Հայրենիք վերադարձած է 1839-ին:[9] Աքսորի տարիներուն ան ուսումնասիրած է լեհական, արեւմտաեւրոպական եւ ռուսական գրականութիւնները:[8]
Գրական գործունէութիւնը սկսած է 1832-ին: Կէորկի Էրիսթաւիի գրական ստեղծագործութիւններու հիմնական թեման եղած է վաշխառուները, առեւտրականները, ինչպէս նաեւ պետական պաշտօնեաներու կաշակեռութիւնն ու քմահաճութիւնները ծաղրելը: Կէորկի Էրիսթաւին գրած է «Բաժանում» (առաջին անգամ բեմադրուած է 1850-ին), «Հայց»ը (գրուած է 1840-ին, բեմադրուած՝ 1850 թուականին), «Ժլատը» (1851), «Անտեսանելի Դարձող Գլխարկ» (1852), «Աթապեկ Քուարքւարէ» (1853), «Ցնորուածը» (1862), «Հին Ժամանակներու Պատկերներ» (1863):[9] Կէորկի Էրիսթաւին վրացական ռեալիստական բարձրորակ թատրոնի հիմնադիրն է:[7] Էրիսթաւին Շոթա Ռուսթաւելու Ընձենաւորը արտասանութեան բեմադրութեան հեղինակն է: Վրացերէնի թարգմանած է Ալեքսանտր Կրիպոյետովի «Խելքէն Պատուհաս» բանաստեղծութիւնը,[9] ինչպէս նաեւ լեհերէնի թարգմանած է «Ընձենաւորը»:[7]
1852-1853 թուականներուն խմբագրած է վրացական «Ցիսկարի» ամսագիրը:[8]
Էրիսթաւին նաեւ տաղանդաւոր դերասան էր։ Ան աւանդութիւն դարձուցած էր բեմին վրայ վրացերէնի քարթալինեան բարբառի օգտագործումը:[9]
Կէորկի Էրիսթաւին բացայայտած է Զուրապ Անտոնովի տաղանդը:[9]
Կէորկի Էրիսթաւին մահացած է 9 Սեպտեմբեր 1864-ին, հայրենի Օձիսի մէջ:
Յիշատակ
Խմբագրել- Կորի քաղաքի թատրոններէն մէկը կը կոչուի Կէորկի Էրիսթաւիի անունով:
- Անոր կտորները բազմիցս բեմադրուած են Վրաստանի տարբեր թատրոններու մէջ, ինչպէս Քոթէ Մարճանիշուիլին բեմադրած է «Բաժանումը» (1923), եւ Ակակի Վասաձենը՝ «Հայցը», Շոթա Ռուսթաւելու անուան պետական ակադեմիական թատրոնին մէջ (1942):
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Эристов, Георгий Давидович // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1904. — Т. XLI. — С. 28.
- ↑ 2,0 2,1 Эристов // Малый энциклопедический словарь — 2 — СПб.: 1909. — Т. 2.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Эристов, Георгий Давидович // Русский биографический словарь — СПб.: 1912. — Т. 24. — С. 277.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Visuotinė lietuvių enciklopedija
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Pas L. v. Genealogics — 2003.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Большая Советская Энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 30. Экслибрис - Яя. 1978. 632 стр., илл.; 30 л. илл.; 9 л. карт.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Большая Советская Энциклопедия. Гл. ред. Б. А. Введенский, 2-е изд. Т. 49. Элоквенция - Яя. 1957. 680 стр., илл.: 69 л. илл. и карт.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Театральная энциклопедия. Гл. ред. П. А. Марков. Т. 5 - М.: Советская энциклопедия, Табакова - Ягушин, 1967, 1136 стб. с илл., 8 л. илл