Մարի-Քաթրին տ՛Օլնուա

Մարի-Քաթրին տ՛Օլնուա; ֆրանսերէն՝ Marie-Catherine d’Aulnoy
Ծննդեան անուն	ֆրանսերէն՝ Marie-Catherine Le Jumel de Barneville
Նաեւ յայտնի է իբրեւ	Madame D* եւ Madame D**
Ծնած է	14 Յունուար 1651 կամ 1650
Ծննդավայր	Պարնեւիլ լա Պերթրան
Մահացած է	14 Յունուար 1705
Մահուան վայր	Փարիզ
Քաղաքացիութիւն	Ֆրանսա
Մայրենի լեզու	Ֆրանսերէն
Երկեր/Գլխաւոր գործ	La Chatte blanche?, The Yellow Dwarf?, Finette Cendron?, Prince Sprite?, The Blue Bird?, La Biche au bois?, The Green Serpent?, The Beauty with Golden Hair? եւ Fortunée?
Տեսակ	պատմազրոյց
Մասնագիտութիւն	գրող, գրական սալոնի տէր, վիպասան եւ collector of fairy tales
Անդամութիւն	Galileiana Academy of Arts and Science?
Երեխաներ	Marie-Anne d'Aulnoy?

Մարի-Քաթրին Լը Ժիւմել տը Պարնըվիլ, տ՛Օլնուայի Պարոնուհի (ֆր.՝ Marie-Catherine Le Jumel de Barneville). ծնած է Պարնըվիլ-լա-Պերթրանում՝ 1651 թ., մահացեր է Փարիզ՝ 14 Յունուար 1705-ին, ֆրանսուհի գրող է: Ապ հեքիաթներ գրելու ժանրի հեղինակներէն է: Գրական ստեղծագործութդան իր աշխատանքը նման է Ժան տը լա Ֆոնթենի աշխատանքին՝ 17-րդ դ. ֆրանսական ապարանքի եւ հասարակութեան թաքնուած քննադատութեան պատճառով:

Կենսագրութիւն

Մարի-Քաթրին տ՛Օլնուան նորմանտական ազնուականութեան փոքր ներկայացուցիչ էր: Հայրը՝ Քլոտ Լը Ժիւմելը^[4], որ մտերիմ էր Նորմանտիայի լաւագոյն ընտանիքներու հետ, երկար ժամանակ ծառայեր էր Լուի 14-րդի բանակին մէջ: Մայրը՝ Ժիւտիթ Անժելիք Լը Քուսթըլիէն^[5], գիտնական Մարի Պրիւնոյի զարմուհին էր: Ինչպէս ժամանակի սովորոյթը կը թելադրէր, Մարի-Քաթրին տ՛Օլնուան, երբ դեռ չէր բոլորած իր 16 ամեակը, 8 Մարտ 1666-ին, ծնողներու թելադրանքով կ'ամուսնանայ Ֆրանսուա տը լա Մոթիի՝ Պրիում տ՛Օլնուայի պարոնի հետ:

Ամուսնական կեանքի ընթացքին անոնք ունեցան չորս զաւակներ: Երեք տարի անց՝ 1669 թ., որոշելով ազատուիլ ամուսինէն, Մարի-Քաթրինը, իր մայրն ու երկու յանցակից (երկու ազնուականներ, որոնցմէ մէկը հաւանաբար իր մօր սիրեկանն էր), կ'օգտուին (ամուսնոյն) ծառայողական դիրքի չարաշահմամբ դրամական միջոցներու իւրացման փաստէն, որը ամուսնոյն մեքենայութիւններու արդիւնքն էր, համարուած էր յանցագործութիւն եւ պատժուած մահապատիժով այդ ժամանակահատուածին մէջ:
Ամուսնոյն կը ձերբակալեն Պասթիլի մէջ՝ Քոլների հրամանի հիման վրայ եւ այնուհետեւ ազատ կ'արձակեն: Ան տակաւին նոր արդարացուած էր իր դէմ կատարուած զրպարտութիւններէն, երբ զինք կը դատապարտեն՝ համարելով նախկին դաւաճան, իսկ հետագային նորէն կ'արդարացուի 1670 թ.:
Իր կնոջ «ընկերները» զրպարտութեան համար կը դատապարտուին գլխատման: Դաւադրութեան բացայայտուելէն յետոյ պարոնուհին կը փախչի եւ կը թաքնուի եկեղեցւոյ դիակառքին մէջ: Փախչելով դատապարտութիւնէն՝ ան հաւանաբար ճամբորդեր է Եւրոպայի՝ 1672-73 թթ. Ֆլանտրիա եւ 1675 թ.՝ Անգլիա:
Փարիզ վերադառնալէն յետոյ՝ 1676 կամ 1677 թ.^[6] ան 1678 թ. Դեկտեմբերին կը մեկնի Սպանիա, ուր իր մայրը՝ Կիւտանի կոմսուհին, կը բնակի այնտեղ մինչեւ 1685 թ. Ֆրանսա իր վերադառնալը՝ Լուի 14-րդի օգտին «արքունիքին մատուցած ծառայութիւններու համար»:
1682 թ. այլ ճամբորդութիւն մը կը կատարէ Անգլիա՝ մինչեւ 1685 թ. Ֆրանսա վերջնական վերադարձը:
Իր մատուցած ծառայութիւններու շնորհիւ ան իրաւունք կը ստանայ վերադառնալ Ֆրանսա: 21 Օգոստոս 1700-ին կը մահանայ իր ամուսինը, որ արդէն մսխեր էր իր եւ կնոջ ունեցուածքը: Ամուսնոյն մահէն յետոյ ան կը ստանայ ցաւակցական հետեւեալ գրությունը.

«Մխիթարանքս այն է, որ Դուք միշտ ունենաք այնքան ունեցուածք, որպէսզի շրջանցէք այն անձին, որը Ձե՛զ պարտք էր»^[7]:

1690 թ., Փարիզ հաստատուելէն յետոյ պարոնուհի տ՛Օլնուան գրական ակումբ կը բանայ, որու շնորհիւ կը ծանոթանայ այդ ժամանակուայ երեւելիներուն հետ: Նոյն թուականէն սկսած կը տպագրէ իր պատմութիւնները՝ «Սպանիայի արքունիքի մասին յիշողութիւնները», «Իփոլիթի պատմութիւնը», «Տուկլասի կոմսը կամ Սպանիայի ճամբորդութեան յարաբերութիւնը» (տպագրուերլ են 1691 թ.), «Ֆրանսաայի արքունիքի արկածներու յիշողութիւնները» (տպագրուեր է 1692 թ.), «Արքունիքի բազմաթիւ մեծ արքայազուններու յիշողութիունները» (1696 թ.):

Այս գրական ստեղծագործութիւններու եւ յաջորդած հեքիաթներու շնորհիւ Մարի-Քաթրինը ճանաչում ձեռք բերաւ: Ֆրանսայ տպագրուած առաջին հեքիաթը «Երանութեան կղզի»-ն էր^[8]: Այս, որը ներառուած էր «Իփոլիթի պատմութիւն» եւ «Տուկլասի կոմսը» ստեղծագործութիւններու մէջ, սկիզբ դրաւ հեքիաթագրութեան ոճի զարգացմանը: Շարք մը ստեղծագործութիւններ՝ Կապոյտ թռչունը, Ոսկեզոծ վարսերով գեղեցկուհին, Սպիտակ կատուն եւ այլն կ'արտացոլեն այդ ժամանակուայ յայտնի աւանդոյթները եւ հասցէագրուած են բարեկիրթ հասարակութեան չափահաս ընթերցողներուն:

Ծանօթագրութիւններ

↑ Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ Library of the World's Best Literature / խմբ. C. D. Warner — 1897.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q952614"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19098835"></a>
↑ https://books.google.am/books?id=S55HAAAAYAAJ&redir_esc=y
↑ https://fr.wikipedia.org/wiki/Marie-Catherine_d%27Aulnoy#cite_ref-6
↑ https://books.google.am/books?id=CGH6IGPksgYC&redir_esc=y
↑ https://www.worldcat.org/title/contes-de-fees-et-les-nouvelles-de-madame-daulnoy-1690-1698/oclc/499270413?lang=fr
↑ https://www.jstor.org/stable/41390221?seq=1

Աղբիւրներ

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741">[http://global.britannica.com/biography/Marie-Catherine-Le-Jumel-de-Barneville-Countess-dAulnoy_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-1] Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-2] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7725634"_data-entity-id="Q19098835">[https://www.bartleby.com/lit-hub/library_Library_of_the_World's_Best_Literature]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:d:Q952614|C.&nbsp;D.&nbsp;Warner]]_—_1897.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q952614"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19098835"></a></div>-3] Library of the World's Best Literature / խմբ. C. D. Warner — 1897.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q952614"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19098835"></a>

[4] ttps://books.google.am/books?id=S55HAAAAYAAJ&redir_esc=y

[5] ttps://fr.wikipedia.org/wiki/Marie-Catherine_d%27Aulnoy#cite_ref-6

[6] ttps://books.google.am/books?id=CGH6IGPksgYC&redir_esc=y

[7] ttps://www.worldcat.org/title/contes-de-fees-et-les-nouvelles-de-madame-daulnoy-1690-1698/oclc/499270413?lang=fr

[8] ttps://www.jstor.org/stable/41390221?seq=1

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]