Ուիքիփետիա

Մերի Ուիթըն Քալքինզ

Մերի Ուիթըն Քալքինզ (30 Մարտ 1863 – 26 Փետրուար 1930[5]) Ամերիկացի փիլիսոփայ եւ հոգեբան մըն էր որուն գործերն ու հետազօտութիւնները կեդրոնացած են յիշողութեան, երազներու, եւ ինքնութեան մասին: 1903 թուականին, Քալքինզ իր վաստակով 12րդ դիրքին արժանացաւ 50 հոգեբաններու միջեւ:

Մերի Ուիթըն Քալքինզ
անգլերէն՝ Mary Whiton Calkins
Ծնած է 30 Մարտ 1863(1863-03-30)[1][2][3]
Ծննդավայր Հարթֆորդ[1]
Մահացած է 26 Փետրուար 1930(1930-02-26)[1][2] (66 տարեկանին)
Մահուան վայր Նյութոն, Միտըլսէքս Գաւառ, Մասսաչուսէթս, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ[1]
Քաղաքացիութիւն  Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Ուսումնավայր Հարուըրտ Համալսարան[1]
Սմիթ Գոլէճ[1]
Մասնագիտութիւն հոգեբան, համալսարանի դասախօս, փիլիսոփայ
Աշխատավայր Ուելսլի քոլեջ?[1]
Վարած պաշտօններ Ամերիկյան հոգեբանական ասոցիացիայի նախագահ?[4]

Քալքինզ գլխաւոր դէմք մըն է կին հոգեբաններու պատմութեան մէջ: Ան կիներու համար առաջին հոգեբանական տարրալուծարանը հիմնադրեց Ուելսլի Քոլեճին մէջ: Ան նաեւ եղած է առաջին կինը որ ամբողջացուցած է հոգեբանութեան ճիւղի Վարդապետութեան տիտղոսի դասերը Հարվըրտ համալսարանի մէջ: Սակայն, Հարվըրտ համալսարանը մերժած է Քալքինզին տալ Վարդապետութեան տիտղոսը իր սեռին պատճառով - որովհետեւ ան կին էր, եւ այն ժամանակ համալսարանը կիներու չէր ընդուներ:

Ետքը, Մերի Քալքինզ դարձաւ Ամերիկեան Հոգեբանական Միութեան եւ Ամերիկեան Փիլիսոփայական Միութեան առաջին կին նախագահը:

Ան գրեթէ 40 տարի դասաւանդած է հոգեբանութիւն եւ փիլիսոփայութիւն Ուելսլի Քոլեճին մէջ: Նաեւ հետազօտութիւններ կատարած է հոն եւ Հարվըրտ համալսարանին մէջ:

Պատմութիւն

Խմբագրել

Մերի Ուիթըն Քալքինզը ծնած է 30 Մարտ, 1869 թուականին, Հարթֆորտ, Քոնեքթիքթ նահանգին մէջ[6]: Ան ունէր 7 քոյր եւ եղբայրներ եւ ինք ամէնէն մեծն էր անոնց միջեւ[7]: Մերին շատ մօտ կապ ունէր իր ընտանիքին հետ[8]: 1880 թուականին, ան իր ընտանիքին հետ փոխադրուեցաւ Նիւթըն, Մասաչուսեց նահանգը որպէսզի շարունակէ իր ուսումը[9]: Ան մնաց հոն մինչեւ իր կեանքին վերջը:


Մերիին հայրը, որ երիցական կղերական մըն էր, շատ աշխոյժ ձեւով կը հետապնդէր իր զաւակներուն ուսումը: Այս պատճառով, Մերին կրցաւ Քոլեճ արձանագրուիլ իր դպրոցական ուսումը աւարտելէ ետք[10]: 1882 թուականին, 1 տարի Մերի Սմիթ Քոլեճ յաճախեց[11]: Երբ 1883 թուականին իր քոյրիկը մահացաւ, ան տարի մը դադրեցուց իր Քոլեճի ուսումը եւ սկսաւ անձնական Յունարէն դասեր տալ[12]: 1884 թուականին ան վերադարձաւ Սմիթ Քոլեճ եւ աւարտեց փիլիսոփայութեան ճիւղը[13]:


Աւարտելէ ետք, Քալքինզ իր ընտանիքին հետ 18 ամիս պտոյտ մը ունեցաւ Եւրոպա: Հոն, ան ալ աւելի հետաքրքրուեցաւ արդի Յունարէնով: Երբ վերադարձան, Մերիին հայրը իրեն համար հարցազրոյց մը կազմակերպեց Ուելսլի Քոլեճի նախագահին հետ որ Մերին հոն աշխատի որպէս Յունարէնի օրիորդ[14]: Եւ այս Քոլեճը միայն կիներու համար էր: Մերին հոն աշխատեցաւ 3 տարի մինչեւ որ փիլիսոփայութեան ճիւղէն դասախօս մը նկատեց Մերիին լաւ դասաւանդութեան ձեւը եւ առաջարկեց իրեն հոգեբանութիւն դասաւանդէ, որ փիլիսոփայութեան ճիւղին մէջ նոր ծրագիր մըն էր[15]: Քալքինզ ընդունեց առաջարկը այդ պայմանով որ ան 1 տարի հոգեբանութիւն սորվի[16]:

Այդ ժամանակ, Քալքինզ, որպէս կին, դժուարութիւն ունէր ուսանելու եւ դասաւանդելու: Ան շատ առիթներ չ'ունէր հոգեբանութիւն ուսանելու: Ան հետաքրքրութիւն ունէր տարրալուծարանի մը մէջ ուսանելու, որ, այն ժամանակ, միայն Քլարք եւ Հարվըրտ համալսարանները ունէին այս առաւելութիւնը[17]: Ի վերջոյ ան Հարվըրտ համալսարանը յախախեց: Հարվըրտ չէր արտօներ որ կիները ուսանին համալսարանէն ներս, սակայն երբ Մերիին հայրը եւ Ուելսլի Քոլեճին նախագահը միջամտեցին, Հարվըրտ ընդունեց որ Մերին հետեւի դասերուն:

Ծանօթագրութիւններ

Խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Ogilvie M. B. The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century — Routledge, 2003. — Vol. 1. — P. 221–222. — 798 p. — ISBN 978-1-135-96342-2
  2. ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ Internet Philosophy Ontology project
  4. ↑ https://www.apa.org/about/governance/president/former-presidents
  5. ↑ Կաղապար:Cite ANB
  6. ↑ Furumoto, Laurel (1980). "Mary Whiton Calkins". Psychology of Women Quarterly. 5: 55–68. doi:10.1111/j.1471-6402.1980.tb01033.x. S2CID 144148191.
  7. ↑ Bumb Jenn (n.d.)։ «Mary Whiton Calkins»։ Women's Intellectual Contribution to the Study of Mind and Society։ արտագրուած է՝ 3 November 2012 
  8. ↑  
  9. ↑ Bumb Jenn (n.d.)։ «Mary Whiton Calkins»։ Women's Intellectual Contribution to the Study of Mind and Society։ արտագրուած է՝ 3 November 2012 
  10. ↑ Furumoto Laurel (1980)։ «Mary Whiton Calkins»։ Psychology of Women Quarterly 5: 55–68։ doi:10.1111/j.1471-6402.1980.tb01033.x 
  11. ↑ Bumb Jenn (n.d.)։ «Mary Whiton Calkins»։ Women's Intellectual Contribution to the Study of Mind and Society։ արտագրուած է՝ 3 November 2012 
  12. ↑ DiFebo, H. (n.d). Psyography: Mary whiton calkins. Retrieved from http://faculty.frostburg.edu/mbradley/psyography/marywhitoncalkins.html Archived 2016-10-23 at the Wayback Machine.
  13. ↑ Bumb Jenn (n.d.)։ «Mary Whiton Calkins»։ Women's Intellectual Contribution to the Study of Mind and Society։ արտագրուած է՝ 3 November 2012 
  14. ↑ Bumb Jenn (n.d.)։ «Mary Whiton Calkins»։ Women's Intellectual Contribution to the Study of Mind and Society։ արտագրուած է՝ 3 November 2012 
  15. ↑ Furumoto Laurel (1980)։ «Mary Whiton Calkins»։ Psychology of Women Quarterly 5: 55–68։ doi:10.1111/j.1471-6402.1980.tb01033.x 
  16. ↑ Christopher Green (Producer). (n.d.). Katharine Milar on the first woman president of the APA, Mary Whiton Calkins. [Audio podcast]. This week in the history of psychology. Retrieved from http://www.yorku.ca/christo/podcasts/
  17. ↑ Furumoto Laurel (1980)։ «Mary Whiton Calkins»։ Psychology of Women Quarterly 5: 55–68։ doi:10.1111/j.1471-6402.1980.tb01033.x 
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Մերի_Ուիթըն_Քալքինզ&oldid=231788» էջէն