Միշիկըն

Միշիկըն (անգլերէն՝ Michigan), նահանգ ԱՄՆ-ի արեւելեան մասը,Այն բնակչութեան քանակով ութերորդն է՝ մօտաւորապէս 10 միլիոն։

Միշիկըն
flag of Michigan? Զինանշան
Երկիր	Կաղապար:Դրօշաւորում/Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Մաան է	Միջին Արևմուտք? եւ Մայրցամաքային նահանգներ?
Հիմն	My Michigan?
Կարգավիճակ	ԱՄՆ-ի նահանգ?
Մտնում է	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Վարչկեդրոն	Լանսինգ?
Ամենաբարձր կետ	Mount Arvon?
ԲԾՄ	275 մեթր
օրէնսդրական մարմին	Michigan Legislature?
Դատական մարմին	Michigan Supreme Court?
Բնակչութիւն	9 922 576 մարդ (2015)[1] (8 տեղ)
Տարածք	250 493 քմ² (11 տեղ)
Հիմնադրուած է	26 Յունուար 1837 թ.
Կը սահմանակցի	Վիսկոնսին?, Օհայիօ, Ինտիանա, Օնթարիօ, Մինեսոտա? եւ Իլինոյս
Ժամային գօտի	Հիւսիս-ամերիկեան ժամային գօտի, Կենտրոնական ժամային գոտի?, Ամերիկա/Նյու Յորք? եւ UTC-5
Յապաւում	MI եւ Mich.
ISO 3166-2 կոդ	US-MI
անուանուած է	Մեծ Լճեր?
Մականուն	The Great Lakes State
michigan.gov​(անգլերէն)

Անուանումը ծագում առած է ֆրանսական միշիկամա բառէն, որ կը նշանակէ մեծ լիճ:

Աշխարհագրական դիրք

կապուած է Մաքինօ կամուրջով միացուած Վերին եւ Ստորին թերակղզիներէ, ինչպէս նաեւ շարք մը այլ կղզիներէ: Հիւսիսէն եւ արեւելքէն Միշիկընը սահմանակից է քանատական Օնթարիօ շրջանին Հուրոն եւ Վերին լիճերու ջուրերով: Օնթարիոյի հետ սահմանակից չոր հատուածը կ'անցնի Սենթ Քլեր գետի (St. Clair River) ափով, որ կը թափի Սենթ Քլեր լիճը եւ Սենթ Քլերէն սկիզբ առնող Էրի լիճը թափուող Տիթրոյիթ գետի ափով: Հարաւէն սահմանակից է Օհայօ եւ Ինտիանա նահանգներուն: Արեւմուտքէն Ստորին թերակղզին սահմանակից է Միշիկըն լիճի ջուրերուն, Իլինոյ (Illinois (/ˌɪləˈnɔɪ/) եւ Ուիսքանսին (Wisconsin (/wɪˈskɒnsɪn/) նահանգներուն, իսկ Վերին թերակղզին սահմանակից է Վիսքենսին նահանգի ցամաքին եւ Վերին լիճի ջուրերուն:

Ընդհանուր նահանագի ափամերձեան երկարութիւնը կը կազմէ 5,2 հազար քիլոմեթր: Միշիկընի տարածքին կը գտնուին 11 հազար ներքին լիճեր, որոնք կ'ազդեն Միշիկընի կլիմայի վրայ:

Ջրային հարստութիւն

Միշիկըն նահանգի 41,3 %-ը կը կազմէ ջրային տարածքը, իսկ ինքը նահանգը կը գտնուի Մաքինօ ջրվէժով բաժնուող Ցած եւ Բարձր թերակղզիներու վրայ, ութ քիլոմեթր լայնութեամբ ջրանցքով, առանձնացուած Հուրոն եւ Միշիկըն լիճերով: Յաճախ կ'ըսեն, որ Ցած թերակղզին ունի ձեռնոցի տեսք: Երկու թերակղզիները առանձնացուած են Մաքինո կամուրջով: Նահանգը ունի ամենաերկար մերձջրեայ ափը բաղդատած աշխարհի վարչական տարածքային միաւորներու հետ, շրջապատուած հինգ Մեծ եւ Սենթ-Քլերի լիճերով: Նահանգի մէջ կան 64980 լիճեր եւ լճակներ:

բնակչութիւն եւ տարածքի կցում

Այս տարածքին վրայ բնակած են հնդկական ցեղեր: 18-րդ դարուն ֆրանսական գաղթարարաները եկած են այդ տարածք եւ այն դարձեր է Նոր Ֆրանսայի մաս: 1762 թուականին ֆրանք-հնդկական պատերազմին Ֆրանսայի պարտութիւնէն յետոյ նահանգը անցաւ Մեծ Բրիտանիայի վերահսկողութեան տակ, եւ վերջ ի վերջոյ Մեծ Բրիտանիան զիջեցաւ տարածքը ԱՄՆ-ին` անկախութեան համար պատերազմի մէջ պարտութեան պատճառով։ Պարտութիւնէն յետոյ նահանգը դարձաւ Հիւսիս-արեւմտեան տարածքի մաս: 1800 թուականէն նահանգի արեւմտեան մասը մտաւ Ինտիանայի տարածք։ Միշիկընը, որը ձեւաւորուեր է 1805 թուականին, 1837 թուականի Յունուարի 26-ին այն անցաւ ԱՄՆ-ին, որպէս 26-րդ նահանգ։ Շուտով Միշիկընը դարձաւ առաջատար արդիւնաբերական նահանգներէն մէկը։

մեքենաներու արդիւնաբերութիւնը

Միշիկընի մէջ կարեւոր բնագաւառ է մեքենաներու արդիւնաբերութիւնը: Նահանգը երեք խոշոր ինքնաշարժ մեքենաներու ընկերութիւններու հայրենիքն է` «Ճենըրըլ մոթըրզ», «Ֆորտ», «Քռեյսլեր», ատոնց հսկողութիւնը այժմ ալ կը գտնուի (Detroit [dɪˈtrɔɪt]) Տիթրոյիթի մեթրոփոլիթի տարածքին` Տիթրոյիթ,(Dearborn County) Տիրպորն եւ (Auburn Hills) Օպըրն-հիլզ քաղաքներուն մէջ։

Պատմութիւն

Քանի մը հազարամեակներու ընթացքին Միշիկընի տարածքին ապրած են հնդկացիական ցեղեր: Մինչեւ եւրոպացիներու յայտնուիլը անոնք եղեր են այդտեղի բնակիչները: Առաջին եւրոպացին, ով եղեր է Վերին թերակղզիի մէջ, Էթիէն Պրիւլերն էր Étienne Brûlé's (1662): 1668 թուականին միսիոներ Ժաք Մարքեթը (Père Jacques Marquette) այստեղ հիմներ է առաջին բնակավայրը` (Sault Ste. Marie, Michigan) Սու-Սենթ-Մերի: 1672 թուականին Ռոպեր տա լա Սալլը (Robert Cavelier, Sieur de la Salle) իրականացուցած է առաջին եւրոպական առագաստանաւի կառուցումը Վերին լճի մէջ: 1701 թուականին ֆրանսացի սպայ եւ հետազօտող (Antoine de la Mothe Cadillac) Անթուան Քատիլաքը հիմնեց Տիթրոյիթ ֆորթը (Fort Pontchartrain) Փոնչարթրէյն ֆորթի մօտ: XVIII դարու ֆրանսացիներէն անցաւ անգլիացիներուն ֆրանս-հնդկական պատերազմի հետեւանքով: Ամերիկեան պատերազմէն յետոյ անկախանալու համար Միշիկընը անցաւ Հիւսիս-արեւմտեան տարածք: 1794 թուականի ճակատամարտին ամերիկեան զօրքը ջախջախեց հնդիկներուն եւ ըստ (Jay Treaty) Ճէյի պայմանագրին վերահսկողութիւն ստացաւ շարք մը հողատարածքներու վրայ: 1805 թուականին ստեղծուեցաւ Միշիկընի շրջանը: Անգլո-ամերիկեան պատերազմի ընթացքին (1812-1815 թուականներուն) այն ժամանակաւորապէս յայտնուեցաւ անգլիացիներու ձեռքի մէջ: 1830-ական թուականներուն այստեղ սկսաւ վերաբնակիչներու զանգուածային հոսք, որը կապուած էր Էրի ջրանցքի, ճանապարհային ենթակառուցուածքի ստեղծմամբ, ինչպէս նաեւ գիւղատնտեսութեան եւ արտադրութեան զարգացմամբ: 1835 թուականին ստեղծուեցաւ նահանգի սահմանադրութիւնը, սակայն Օհայօյի հետ տարածքային վէճի պատճառով մտաւ Միութեան մէջ միայն 1837 թուականի Յունուարի 26-ին: Նահանգի առաջին նահանգապետ դարձաւ Սթիվընս Մեյսընը 1835 թուականին: Քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ հիւսիսի բնակիչներու կողմէ մասնակցեցաւ Միշիկընի արական բնակչութեան 23%-ը (աւելի քան 90 հազար մարդ), անոնցմէ մօտաւորապէս 14 հազարը զոհուեցաւ: 1903 թուականին Հենրի Ֆորտի գործարանի մէջ հիմնուեցաւ (conveyor) փոխադրիչ մեքենաներու արտադրութիւն: 1926 թուականին Ճեներըլ Մոթըրզ ընկերութիւնը ճիւղային ցուցանիշ սահմանեց, տարեկան ընդհանուր վաճառքը հասցնել

Ցեղային կազմ

• սպիտակամորթներ - 78.9 %
• գերմանական ծագման - 22.3 %
• իրլանտական ծագման - 11.9 %
• անգլիական ծագման - 10.1 %
• լեհական ծագման-9%
• ֆրանսական եւ ֆրանս-քանատական ծագման - 6.7 %
• հրլանդական ծագման - 5.1 %
• իտալական ծագման - 4.7 %
• ափրիկ-ամերիկացիներ - 14.2 %
• հնդիկիներ - 0.6 %
• ասիացիներ - 2.4 %
• այլ ցեղեր - 1.5 %
• խառն ցեղեր - 2.3 %

Իրադարձութիւններ

Ամէն տարի Միշիկընի մէջ տեղի կ'ունենայ Woodward Dream Cruise ինքնաշարժի շքերթը, ուր կը մասնակցին աւելի քան 40 հազար ոչ սովորական եւ չհանդիպող ինքնաշարժներ: Այն աշխարհի ամենամեծ միօրեայ ինքնաշարժի շքերթն է:

Պատկերասրահ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Միշիկըն դարձաւ Արցախի անկախութիւնը ճանչցող Ամերիկայի 8-րդ նահանգը

­Մի­շի­կըն նա­հան­գի ­Ծե­րա­կոյ­տը ­Հինգ­շաբ­թի՝ 29 ­Սեպ­տեմ­բե­ր 2017-ին, բա­ցար­ձակ մե­ծա­մաս­նու­թեամբ հաս­տա­տեց թիւ 99 բա­նա­ձե­ւը, որ կոչ կ­՛ուղ­ղէ ­Միա­ցեալ ­Նա­հանգ­նե­րու կա­ռա­վա­րու­թեան՝ Ար­ցա­խի ­Հան­րա­պե­տու­թեան հետ տնտե­սա­կան եւ մշա­կու­թա­յին կապ հաս­տա­տե­լու եւ տա­րա­ծաշր­ջա­նին մէջ խա­ղա­ղու­թեան ու կա­յու­նու­թեան հաս­տատ­ման ուղ­ղո­ւած ճի­գե­րուն զօ­րակ­ցե­լու: ­Մի­շի­կը­նի ­Հայ ­Դա­տի ­Յանձ­նա­խում­բը կը տե­ղե­կաց­նէ, թէ Ար­ցա­խի ան­կա­խու­թիւ­նը ճանչ­ցող այս բա­նա­ձե­ւը ներ­կա­յա­ցո­ւած է ­Մի­շի­կը­նի թիւ 5 ընտ­րաշր­ջա­նի ժո­ղովր­դա­վար ծե­րա­կու­տա­կան ­Տէյ­վիտ Ք­նե­զէ­քի կող­մէ:

Տե՛ս նաեւ

• Քալիֆորնիա
• Սաքրամենթօ
• Փասատինա

Արտաքին յղումներ

• Michigan.gov – Պաշտօնական կայք