Մոնաքոյի մրցաշարք (ինքնաշարժներու)

Մոնաքոյի մրցաշարք (անգլ․՝ The Monaco Grand Prix, ֆր․՝ Grand Prix de Monaco), «Ֆորմիւլա-1» (Formula 1 կամ F1) մրցաշարքի ծիրէն ներս տարեկան եղելութիւն որ կը կայանայ Մոնաքոյի Շրջագիծին (Circuit de Monaco) մէջ, Մայիս ամսուան վերջաւորութեան եւ կամ Յունիսի սկիզբները։

Մոնաքոյի Շրջագիծը (մրցաշարքի ուղին)

Պատմական ակնարկԽմբագրել

1929-04-14․ Մոնաքօ, Սթերլիհ եւ իր Մազերաթի ինքնաշարժը

Մոնաքոյի առաջին մրցաշարքը տեղի կ'ունենայ 14 Ապրիլ 1929-ին, Իշխան Լուի Բ․ իշխանութեան ընթացքին։ Կազմակերպողն է Անթոնի Նոկես։ Մրցաշարքը կարապետն է ներկայ Համաշխարհային Ախոյանութեան եւ 1933-ին կ'ընդգրկուի Միջազգային Մրցաշարք ցուցակին մէջ «Ինքնաշարժի ճանչցուած Ակումբներու Միջքազգային Միութեան» Association Internationale des Automobile Clubs Reconnus (AIACR) կողմէ։ Նոյն տարին մրցաշարքը մաս կը կազմէ Եւրոպայի Ախոյանութեան, իսկ 1950-ին մաս կը կազմէ Վարորդներու Համաշխարհային Ախոյանութեան։

Լուի Շիրոն, 1930

1945 եւ 1947 թուականներուն մրցաշարքը տեղի չ'ունենար տնտեսական դժուարութիւններու պատճառով։

1946-ին մրցաշարքը կը սահմանուի Ինքնաշարժի Միջազգային Դաշնակցութեան կողմէ Fédération Internationale de l'Automobile (FIA). «Ինքնաշարժի ճանչցուած Ակումբներու Միջքազգային Միութեան» (AIACR) յաջորդն է։ 1948-ին, այս նախագիծին մէջ կայացած մրցաշարքին ապագայ ախոյան Նինօ Ֆարինա կը յաղթէ․ կը վարէ Maserati 4CL մկնիշի ինքնաշարժ։

Նորագոյն շրջանԽմբագրել

1949-ին մրցաշարքը տեղի չ'ունենար Իշխան Լուի Բ․ի մահուան պատճառով, իսկ յաջորդ տարին մաս կը կազմէ նորաստեղծ «Ֆորմիւլա Մէկ* Վարորդներու Համաշխարհային Ախոյանութեան» Formula One World Drivers' Championship։ Այս մրցաշարքին կը յաղթէ Խուան Մանուէլ Ֆանճիօ Juan Manuel Fangio․յաջորդող տարիներուն 5 անգամ համաշխարհային ախոյան։ Իսկ 3-րդ դիրքը կ'ապահովէ 51 տարեկան Լուի Շիրոն Louis Chiron։

1996-ի մրցաշարք

Ֆորմիւլա Մէկ․- Ինքնաշարժներու մրցաշարք հաստատուած Ինքնաշարժի Միջազգային Դաշնակցութեան կողմէ Fédération Internationale de l'Automobile (FIA․ անգլ․՝ International Automobile Federation) (ծանօթ նաեւ իբրեւ Formula 1 կամ F1 - անգլ․՝ FIA Formula One World Championship․ Formula 1 եւ F1)։

Ժամանակակից շրջանԽմբագրել

Ժամանակակից շրջանը կը յատկանշուի տխուր եղելութիւններով։ 1994-ին, Մոնաքոյի մրցաշարքին աւստրիացի Քարլ Ուենտլինկըր արկածի զոհ կ'երթայ Շրջագիծին փապուղիին մէջ եւ մահաքունի մէջ կ'իյնայ․ կը կորսնցնէ ախոյանութեան շարունակութիւնը։ Այս մրցաշարքին Միքայէլ Շումահեր յաղթական կը հանդիսանայ։ Իսկ նոյն տարին Իմոլայի (Իտալիա) մրցաշարքին Ռոլան Րածընպերկըրի եւ Այրթոն Սենայի ինքնաշարժները իրարու կը զարնուին ու վարորդները իրենց կեանքը կը կորսնցնեն։

Թագավարակի պատճառով 2020-ի Մոնաքոյի մրցաշարքը կ'առկախուի։ 2021-ի մրցաշարքին յաղթական կը հանդիսանայ Մաքս Վերսթափեն Max Verstappen։

Մոնաքոյի Շրջագիծը (մրցաշարքին ուղին)Խմբագրել

Տե՛ս հիմնական յօդուածը՝ Մոնաքոյի Շրջագիծը

Յիշելու արժանի եղելութիւններ Մոնաքոյի մրցաշարքէնԽմբագրել

1963–1969 տարիներուն հինգ մրցաշարքներուն ախոյան՝ Կրահամ Հիլ Graham Hill, կ'անուանուի «Պարոն Մոնաքօ» եւ «Մոնաքոյի Թագաւոր»։

1975 եւ 1976 թուականներուն, Նիքի Լաուտա երկու յաջորդական յաղթանակներ կ'արձանագրէ։

1984-էն մինչեւ 1993 կայացած տասը մրցաշարքներուն Ալան Փրոսթ եւ Այրթոն Սենա փոխն ի փոխ ախոյան կը հռչակուին (Փրոսթ՝ 4, իսկ Սենա 6)։ Սենան կը կոչեն «Մոնաքոյի թագաւոր» իր տարած վեց յաղթանակներուն համար, որոնցմէ հիգը յաջորդական։

1994-ին Միքայէլ Շումահեր առաջին անգամ ախոյան կը հռչակուի։

2001-ին Շումահեր իր հինգերորդ եւ վերջին յաղթանակը կ'արձանագրէ։

Մրցաշարքին պատմութեան մէջ, քղանցքի դասաւորման (Q3) ամենէն արագը հանդիսացած է Լուիս Համիլթոն՝ 1:10.166 (2019)։

ՊատկերասրահԽմբագրել

Լուի Շիրոն, յաղթական, 1931
Թածիօ Նուվոլարի, յաղթական, կանգնած Մոնաքոյի Խշխանապետին կողքին, 1932
Վայրկենական նկար՝ 1933․ մրցաշարքին յաղթական Վարծի Նուվոլարիին առջեւն է
1934. Մոնաքոյի մրցաշարքի ուղին կ՛անցնի նաւահանգիստէն
Լուիճի Ֆաճիոլի յաղթական, 1935
13-4-1936․ նկարին մէջ երկրորդը՝ Քարաքիոլա յաղթական կը հանդիսանայ
1937․ ձախէն աջ՝ յաղթական Վոն Պռաոռիչ, Ռենիէ Բ․ իշխանապետ, Քարաքիոլա եւ Քրիստեան Կոծ
1966․ յաղթական Կրահամ Հիլ
1975․ յաղթական Նիքի Լաուտա
1977․ յաղթական Ճոտի Շեքթըր
1978․ յաղթական ԱՓաթրիք Տեփայէ
1979․ յաղթական Ճոտի Ծեքթըր
1980․ յաղթական Քարլոս Ռոյթման
1981․ յաղթական Ժիլ Վիլնով (պաստառին նկարը) եւ Ֆերարի 126 CK
1982․ յաղթական Ռիքարտօ Փաթրեզէ
1984, 1985, 1986 եւ 1988-ի յաղթական Ալան Փրոսթ․ աջին՝ Նիքի Լաուտա, նկար՝ 1984
1987,1989,1990,1991,1992 եւ 1993 տարիներու յաղթական Այրթոն Սենա
1994, 1995, 1997, 1999 եւ 2001 տարիներու յաղթական Միքաէլ Շումահեր
2005-ի յաղթական Քիմի Ռաիքոնեն
2006 եւ 2007 տարիներու յաղթական Ֆերնանտօ Ալոնսօ
2011-ի յաղթական Սեպասթեան Վեթել
2012․ յաղթական Վեպեր Ռոզպերկ եչկրորդ ինքնաշարժն է, կը հետեւի Նիքօ Ռոզպերկին յաղթական 2013, 2014 եւ 2015-ի մրցաշարքերուն
2015-ի յաղթական Նիքօ Ռոզպերկ (յաղթական նաեւ 2013, 2014), աջին՝ Լուիս Համիլթոն
2016․ յաղթական Լուիս Համիլթոն (յաղթած է նաեւ 2019-ին)
2017․ յաղթական Սեպասթեան Վեթել
2018․ յաղթական Տանիէլ Ռիքիարտօ
2021- յաղթական Մաքս Վերսթափեն
Մոնթէ Քարլօ․ յստակ կ՛ երեւի Մոնաքոյի Շրցագիծին մէկ բաժինը՝ Լողարան (Piscine)

^[1] ^[2] ^[3] ^[4] ^[5] ^[6] ^[7] ^[8] ^[9] ^[10] ^[11] ^[12]

ԾանօթագրութիւններԽմբագրել

Արտաքին յղումներԽմբագրել

[1] առաջին Ֆորմիւլա 1-ի ոսկեայ մետալը շնորհեց Մոնթէ Քարլոյի իշխան Ռենիէ

[2] Մոնաքօ՝ grandprix

[3] Մոնաքոյի ինքնաշարժներու առաջին մրցաշարքը, 1929

[4] Աշխարհի երեք գլխաւոր ինքնաշարժներու մրցաշարքներ, 5-11-2018

[5] Մոնաքոյի մրցաշարք․ գլխաւոր վայրկեանները

[6] Յիշելով Սենա՝ Մոնաքոյի թագաւոր

[7] 1948-ի Մոնաքոյի մրցաշարք

[8] 1994-ի Մոնաքոյի մրցաշարք

[9] Թագավարակի պատճառով Մոնաքոյի մրցաշարքը առկախուած է - Պալտուին Ալան, 19-3-2020

[10] Ֆորմիւլա 1 կը յայտարարէ 2021-ի մրցաշարքներու ժամանակացոյցը

[11] 2019 Մոնաքոյի մրցաշարքի քղանցքի դասաւորում

[12] Մոնաքոյի Պատանի Վարորդներու Բաժակի մրցաշարք

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]