Նշան Գրիգորեան
Նշան Գրիգորեան (անգլերէն՝ Neshan Krekorian, 12 Մայիս 1886[1], Քղի, Պինկէօլ նահանգ, Թուրքիա - 21 Մայիս 1978[1], Սենթ Քաթրինզ, Regional Municipality of Niagara, Օնթարիօ, Քանատա), խորտակուած «Թայթընիք» շոգենաւին ուղեւոր, 711 փրկուած մարդկութենէ մէկը։ Ընդհանուր առմամբ նաւին մէջ կար 6 հայ, որոնցէն երկուքը՝ Նշան Գրիգորեանը եւ Դաւիթ Վարդանեանը կը փրկուին։
| Նշան Գրիգորեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 12 Մայիս 1886[1] |
| Ծննդավայր | Քղի, Պինկէօլ նահանգ, Թուրքիա |
| Մահացած է | 21 Մայիս 1978[1] (92 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Սենթ Քաթրինզ, Regional Municipality of Niagara, Օնթարիօ, Քանատա |
| Կրօնք | քրիստոնէութիւն |
Կենսագրութիւն
ԽմբագրելՆշան Գրիգորեանը ծնած է 1886 Մայիս 12-ին Օսմանեան կայսրութեան կազմին մէջ գտնուող Արեւմտեան Հայաստանի մէջ, Էրզրումի մօտ գտնուող Քղի Գիւղին մէջ։ Թուրքերու կողմէն քրիստոնեաներու դէմ տեղի ունեցած ջարդերէն ետք Նշան Գրիգորեանը, իր համագիւղացիներ Արսեն Սիրքանեանի, Հարութիւն Տէր-Զաքարեանի, Մամփրի Տէր-Զաքարեանի եւ Դաւիթ Վարդանեանի ետք կը լքէ հայրենիքը եւ անոնք կը որոշեն մեկնիլ Կանադա։ Ան կը պատրաստուէր կանգ առնել Կանադայի Օնտարիո նահանգի Համիլթոն քաղաքին մէջ, ոմն Փօլ Մարտինի տանը (Mr Paul Martin, 108 Princess Street, Hamilton, Ontario)։
Որոշ աղբիւրներ կը պնդեն, որ Գրիգորեանը Տիտանիկի տոմս չուներ, եւ նաւ նստելու համար Մարսելին մէջ կը կաշարէր տուրգործակալին, բայց ամէն դէպքին մէջ վաճառուած տոմսերու ցանկին մէջ նշուած է, որ անոր տոմսի համարն էր՝ 2654 եւ այն արժէր £7, 4s, 7d։ Ամէն դեպքին մէջ, անՏիտանիկ կը բարձրացնէ Շերբուրգի մէջ որպէս երրորդ դասի ուղեւոր։ Գրիգորեանը հետագային կը դժգոհէր, որ երրորդ դասի նաւասենեակին մէջ ան «ճտի նման փակ տակ կը գտնուէր» (E-57 սենեակը F-տախտակամածւոյ մէջ)։
1912 ապրիլ 14-ի երեկոեան, Գրիգորեանը խաղաթուղթ կը խաղար, եւ ժամը 11-ի շուրջ ան հանեց կոշիկները եւ պառկեց իր մահճակալին։ Քիչ անց ան լսեց տագնապի ձայնը, քանի որ այդ պահին իր լուսանցոյցը բաց էր։ Ան վեր կացաւ, որ երթայ փակէ լուսանցոյցը, սակայն հատակին սառոյցի կտորներ գտաւ։ Խորտակումէն ետք Գրիգորեանը ըսաւ, «Չնայած ես այդ պահուն առաջին անգամ այսբերգ/սառցաբեկոր տեսայ, ես շատ չէի անհանգստանար այդ պատճառով, քանի որ կտորները շատ փոքր էին»[2]։
Նաւի եւ այսբերգի հարուածէն ետք Գրիգորեանը որոշեց բարձրանալ A-տախտակամած, քանի որ ձախ կողմին մէջ կը պատրաստուէին 10 փրկանաւակ իջեցնել։ Գրիգորեանը բարձրացաւ A-տախտակամած եւ նստեցաւ փրկանաւակին մէջ։ Հետագային նաւաստի Ֆրենք Էվանսը (Frank Evans) ըսաւ, որ Գրիգորեանը «իրեն փրկելու համար գիտակցաբար փրկանաւակ ցատկեց»[3]։ Գրիգորեանը փրկուեցաւ, բայց թոքերի բորբոքում ստացաւ։ Անոր տեղափոխեցին Նիւ Յորքի հիւանդանոց, եւ երբ ան վերջնականապես հասաւ կանադական Օնտարիո նահանգի Բրենթֆորդ քաղաք, անոր մի քանի շաբաթով նորէն պառկեցուցին հիւանդանոցին մէջ։ 1918 թուականին Գրիգորեանը կը տեղափոխուի նոյն Օնտարիոյ նահանգի Սենթ Քաթարինս քաղաք, որտեղ կ'ամուստանայ Պերսա Վարդանեանի (Persa Vartanian) հետ եւ արդեն 1924 հուլիս 12-ին կը ծնի անոնց չորրորդ զաւակը։ Ամբողջ կեանքը Նշան Գրիգորեանը կ'աշխատէր «Ջեներալ Մոթորս» ընկերութեան աֆտոմոբիլներու գործարանին մէջ։
Տիտանիկը Գրիգորեանի համար դարձաւ առաջին եւ վերջին նաւը իր կեանքին մէջ։ Գրիգորեանի դուստրը կը պատմէր, որ երբ հայրը ինչ-որ տեղ կը գնէր եւ մոտակայքին կար որեւէ լայն ջրամբար, «անոր երեսը կը դաւաճանէր իր մտքերը, ան ջուրին կը նայէր, եւ անհապաղ դուք կ'իյմանայիք, որ ան կենդանի մնացած է այդ գիշեր»[4]։
Նշան Գրիգորեանը կը մահուան 1978 մայիս 21-ին Սենթ Քաթարինս քաղաքին մէջ։
Տե՛ս նաեւ
ԽմբագրելԱրտաքին Յղումներ
Խմբագրել- Նշան Գրիգորեանը «Տիտանիկի հանրագիտարանին մէջ»
- Նշան անունով հայի ճակատագրական փախուստը` Թուրքիայէն «Տիտանիկ» Archived 2012-04-14 at the Wayback Machine.
- Հայկական երջանկութիւն. կը փախի թրքական ջարդերէն եւ կը հայտնուի «Տիտանիկի մէջ» Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
- «Տիտանիկի» հայերը Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 (unspecified title) — 1996.
- ↑ Նշան Գրիգորեանը «Տիտանիկի հանրագիտարանի մէջ»
"Even though it was the first time in my life I had seen icebergs, I didn't think much of it because they were barely noticeable."
- ↑ Նշան Գրիգորեանը «Տիտանիկի հանրագիտարանի մէջ»
Able Seaman Frank Evans later testified that Krekorian "deliberately jumped in and saved himself."
- ↑ Նշան Գրիգորեանը «Տիտանիկի հանրագիտարանին մէջ»
Whenever he went anywhere near a large body of water, his daughter said, "his face betrayed his thoughts, he would gaze at the water, and instantly you knew he was reliving that night."