Ռապըրթ Հիւսըն

Ռապըրթ Հիւսըն; անգլերէն՝ Robert H. Hewsen
Ծննդեան անուն	անգլերէն՝ Robert H. Hewsenian
Ծնած է	1934
Ծննդավայր	Նիւ Եորք
Մահացած է	17 Նոյեմբեր 2018 (84 տարեկանին)
Մահուան վայր	Ֆրէզնօ, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Ուսումնավայր	Georgetown University
Մասնագիտութիւն	Հայագէտ, կովկասագէտ
Աշխատավայր	Ռոուեն համալսարան?; Շիքակոյի համալսարան; Քոլումպիա Համալսարան; Կալիֆոռնիայի նահանգային համալսարան, Ֆրեզնո?; Քալիֆորնիա Համալսարան (Լոս Անճելըս)

Ռապըրթ Հիւսըն (իսկական ազգանունը՝ Հիւսընեան^[2], անգլ.՝ Robert H. Hewsen, ծն.՝ 1934, Նիւ Եորք), ամերիկահայ գիտնական-կովկասագէտ, հայագէտ^[3]^[4], Հայաստանի եւ Աղուանքի պատմութեան ուսումնասիրող։

Կենսագրութիւն

Ծնած է 1934 թուականին։

Աւարտած է Մերիլենտի համալսարանը, աւարտաճառը պաշտպանած է Ճորճթաունի համալսարանէն ներս (1967) Քիրիլ Թումանովի ղեկավարութեան ներքոյ։ 1967-1999 թուականներին դասաւանդած է Ռոուենի համալսարանէն ներս, որուն պատուաւոր փրոֆէսորն է։ Յետագային դասախօսութիւններով հանդէս եկած է որպէս հրաուիրուած փրոֆէսոր Քոլոմպիական, Քալիֆորնիոյ, Շիքակոյի եւ ԱՄՆ-ի այլ առաջատար բարձրագոյն ուսման հիմնարկներէն ներս։

Բազմամեայ հետազօտական աշխատանքի արդիւնքը դարձած է Հիւսթընի 2001 թուականին հրապարակած «Հայաստանի պատմական ատլասը», որ կ՛ընդգրկէ 278 քարտէս՝ բաժնուած հինգ բաժիններու, որոնցմէ ամէն մէկը կը սկսի պատմական ներածութիւնով եւ ժամանակագրական աղիւսակով.

Հին Հայաստան (անգլ.՝ Ancient Armenia), մինչեւ 4-րդ դար (20—81 էջեր)
Միջնադարեան Հայաստան (անգլ.՝ Medieval Armenia), 4-րդ դարավերջէն մինչեւ 1478 թուական (Աքքոյունլու տոհմէն Ուզուն Հասանի մահը) (81—144 էջեր)
Նոր Հայաստան (անգլ.՝ Early Modern Armenia), 1480—1877/78 (145—176 էջեր)
Նորագոյն Հայաստան (անգլ.՝ Modern Armenia), 1878—1920 (177—238 էջեր)
Ժամանակակից Հայաստան (անգլ.՝ Contemporary Armenia), 1920 թուականէն^[5]

Հիւսընը «Մերձաւոր Արեւելքի Թիւպինկընեան ատլասի» համար պատրաստած է Հայաստանի եւ Կովկասի քարտէսները (Wiesbaden։ Dr. Ludwig Reichert Press, 1987—1991)։ Նոյն հրատարակութեան համար կատարած է Անանիա ՇիրակացիԱնանիա Շիրակացիի «Աշխարհացոյցի» անգլերէն թարգմանութիւնը^[6] եւ գրած է այդ գիրքի բնօրինակ հայկական նիւթերու վերատպուած հրատարակութեան նախաբանը^[7]։

Աշխատութիւններ

Robert H. Hewsenian, The Legend of Akhtamar (A Ballad) (pp. 64–66), The Armenian Review, VOLUME 12, Number 2, Summer 1959
Robert H. Hewsenian, The Autumn Glossary (pp. 90–93), The Armenian Review, VOLUME 13, Number 3, Autumn 1960
Robert H. Hewsen. Ethno-history and the Armenian influence upon the Caucasian Albanians. Classical Armenian culture։ Influence and creativity, Scholars press, Philadelphia, 1982
Robert H. Hewsen. Science in Seventh-Century Armenia: Ananias of Širak Archived 2013-10-08 at the Wayback Machine., Isis, vol. 59, No. 1, (Spring, 1968), pp. 32–45. (անգլերէն)
Robert H. Hewsen. Anatolia and Historical Concepts // The California Institute for Ancient Studies (անգլերէն)
Robert H. Hewsen. «The Kingdom of Arc’ax» in Medieval Armenian Culture (University of Pennsylvania Armenian Texts and Studies). Thomas J. Samuelian and Michael E. Stone (eds.) Chico, California։ Scholars Press, 1984
The Geography of Ananias of Širak։ Ašxarhacʻoycʻ, the Long and the Short Recensions / Ed. R.H. Hewsen. Reichert, 1992 (Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients (77)

Ծանօթագրութիւններ

↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ Hewsen R.H. Armenian Names in America // American Speech. 1963. Vol. 38. № 3. P. 214—219.Կաղապար:Քաղվածքի սկիզբA good example of this shift is seen in the surname Hewsnian, which should be pronounced [hjuz’njan], but which is actually pronounced [hju’sEnian], with a wholly arbitrary [e] inserted in the second syllable. This [e] is not represented at all in the Armenian orthography and alters the sound of the name completely.Կաղապար:Քաղվածքի վերջ
↑ «Ամեն դեպքում հայկական անունների կրճատումները եզակի դեպքերում են ամերիկյան ձեւով հնչում, եւ իմ՝ Հիւսըն ազգանունը այն բանի հազվադեպ օրինակն է, երբ ավանդական վերջավորութիւնից հրաժարվելու արդյունքում ստացվել է իսկապես անգլասաքսոնյան ազգանուն» (անգլերէն՝ In any case, abbreviation of Armenian names seldom achieves an American ring, and my surname, Hewsen, is a rare instance in which the dropping of the traditional termination has resulted in a name of genuine Anglo-Saxon character). Hewsen R.H. Armenian Names in America // American Speech. 1963. Vol. 38. № 3. P. 214—219.
↑ Robert H. Hewsenian, Research Project, Ararat magazine, Vol. II No. 3 Summer 1961. Archived 2012-03-31 at the Wayback Machine. Կաղապար:Քաղվածքի սկիզբ«When I first made up my mind to become better acquainted with my Armenian heritage I decided to go about it in a very methodical and scholarly manner.»Կաղապար:Քաղվածքի վերջ
↑ Valentina Calzolari. Publications received by the secretary Archived 2007-07-17 at the Wayback Machine. // Association Internationale des Études Arméniennes. Newsletter n° 32. (ֆրանսերէն)
↑ «Ashkharhats’oyts'»; Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Press, 1992
↑ Delmar, New York: Caravan Press, 1994

Արտաքին յղումներ

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[2] Hewsen R.H. Armenian Names in America // American Speech. 1963. Vol. 38. № 3. P. 214—219.Կաղապար:Քաղվածքի սկիզբA good example of this shift is seen in the surname Hewsnian, which should be pronounced [hjuz’njan], but which is actually pronounced [hju’sEnian], with a wholly arbitrary [e] inserted in the second syllable. This [e] is not represented at all in the Armenian orthography and alters the sound of the name completely.Կաղապար:Քաղվածքի վերջ

[3] «Ամեն դեպքում հայկական անունների կրճատումները եզակի դեպքերում են ամերիկյան ձեւով հնչում, եւ իմ՝ Հիւսըն ազգանունը այն բանի հազվադեպ օրինակն է, երբ ավանդական վերջավորութիւնից հրաժարվելու արդյունքում ստացվել է իսկապես անգլասաքսոնյան ազգանուն» (անգլերէն՝ In any case, abbreviation of Armenian names seldom achieves an American ring, and my surname, Hewsen, is a rare instance in which the dropping of the traditional termination has resulted in a name of genuine Anglo-Saxon character). Hewsen R.H. Armenian Names in America // American Speech. 1963. Vol. 38. № 3. P. 214—219.

[4] Robert H. Hewsenian, Research Project, Ararat magazine, Vol. II No. 3 Summer 1961. Archived 2012-03-31 at the Wayback Machine. Կաղապար:Քաղվածքի սկիզբ«When I first made up my mind to become better acquainted with my Armenian heritage I decided to go about it in a very methodical and scholarly manner.»Կաղապար:Քաղվածքի վերջ

[5] Valentina Calzolari. Publications received by the secretary Archived 2007-07-17 at the Wayback Machine. // Association Internationale des Études Arméniennes. Newsletter n° 32. (ֆրանսերէն)

[6] «Ashkharhats’oyts'»; Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Press, 1992

[7] Delmar, New York: Caravan Press, 1994

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]