Նիւ Եորք

Նիւ Եորք
Բնակավայր
	Նիւ Եորք
	անգլերէն՝ New York
Դրօշակ	Զինանշան
Երկիր	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Մայրաքաղաքն է՝	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Ներքին բաժանում	Մենհեթըն, Բրուքլին, Քուինս, Բրոնքս շրջան եւ Ռիչմոնդ շրջան
Mayor of New York City	Բիլ դե Բլասիո
Օրէնսդրական մարմին	New York City Council
Հիմնադրուած է՝	1624 թ.
Տարածութիւն	1214±1 քմ²
ԲԾՄ	11 մեթր
Բնակչութիւն	8 398 748±10 000 մարդ (1 Յուլիս 2018)
Կը գտնուի ափին	Հուդզոն, Իսթ Ռիվեր, Bronx River, Harlem River, Long Island Sound, Ատլանտյան օվկիանոս, Upper New York Bay եւ Lower New York Bay
Ժամային գօտի	հյուսիսամերիկյան ժամային գոտի
Հեռախօսային ցուցանիշ	212, 347, 646, 718, 917 եւ 929
Փոստային ցուցանիշ	10000–10499, 11004–11005, 11100–11499 եւ 11600–11699
Շրջագայութեան պետ-համարագիր	NY
Անուանուած է	James VII and II եւ Յորք
Մականուն	Big Apple եւ The City That Never Sleeps
Պաշտօնական կայքէջ	nyc.gov

Նիւ Եորք (անգլերէն՝ New York), Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու ամենամեծ քաղաքն է եւ աշխարհի ամենամեծ քաղաքներէն մէկը։ 2012-ի տուեալներով քաղաքի բնակչութիւնը կը կազմէր 8.336.697 մարդ, իսկ արուարձաններու հետ՝ 20.61 միլիոն մարդ։ Քաղաքը կը գտնուի Ատլանտեան ովկիանոսի ափին՝ Նիւ Եորք նահանգի հարաւ-արեւելեան մասին մէջ։ Հիմնադրուած է 17-րդ դարուն հոլանտացի գաղութարարներու կողմէն։ Մինչեւ 1664 թուական կը կոչուէր Նոր Ամսթերտամ։

Նիւ Եորք մեծ ազդեցութիւն ունի համաշխարհային առեւտուրի, ֆինանսներու, մետիայի, արուեստներու, նորաձեւութեան, գիտութեան, կրթութեան եւ այլ ոլորտներու վրայ։ Նիւ Եորքի մէջ կը գտնուի ՄԱԿ-ի շտապ բնակարանը։ Նիւ Եորքը կը բնութագրուի որպէս աշխարհի մշակութային ու ֆինանսական մայրաքաղաք։

Նիւ Եորքը կը ներառէ 5 քաղաքային շրջաններ՝ Պրոնքս, Մանհաթըն, Քուինս, Պրուքլին, Սթաթըն Կղզի։ Հիմնական տեսարժան վայրերը կը գտնուին Մանհաթըն։ Այստեղ կը գտնուին նաեւ յայտնի Էմփայր Սթէյթ Պիլտինկը, Քրայզլըր Պիլտինկը, Ռոքֆելլըր կեդրոնը, Վուլվորթ Պիլտինկը եւ այլն։ Նիւ Եորքը կարեւոր ֆինանսական, քաղաքական, տնտեսական եւ մշակութային կենդրոն է։

Նիւ Եորքոի մէջ կը գործեն 120 գոլէճներ եւ համալսարաններ, անոնց կարգին, Քոլոմպիոյ համալսարանը, Նիւ Եորքի համալսարանը եւ Ռոքֆելլըրի համալսարանը։

ՊատմութիւնԽմբագրել

Նախագաղութային շրջանին Նիւ Եորքի տարածքին վրայ բնակած են հնդիկ ցեղեր։ Լենապէ ցեղը կը բնակէր Սթէյթն Այլընտի, Լոնկ Այլընտի մէկ բաժնին, Մանհաթընի եւ Պրօնքսի մէջ^[3]։

Նիւ Եորքի տարածքին վրայ առաջին եւրոպացի հաստատուած այցը տեղի ունեցած է 1524 թուականին։ Ան Ճիովաննի Տա Վերազանոն է, որ կը ծառայէր Ֆրանսային։ Վերազանոն իր La Dauphine նաւով հասած է Նիւ Եորքի նաւահանգիստ^[4]։

ԲնակչութիւնԽմբագրել

Տարի	Բնակչութիւն
1698	4937 մարդ	^[5]
1712	5840 մարդ	^[5]
1723	7248 մարդ	^[5]
1737	10 664 մարդ	^[5]
1746	11 717 մարդ	^[5]
1756	13 046 մարդ	^[5]
1771	21 863 մարդ	^[5]
1790	49 401 մարդ	^[6]
1800	79 216 մարդ	^[6]

Տարի	Բնակչութիւն
1810	119 734 մարդ	^[6]
1820	152 056 մարդ	^[6]
1830	242 278 մարդ	^[6]
1840	391 114 մարդ	^[6]
1850	696 115 մարդ	^[6]
1860	1 174 779 մարդ	^[6]
1870	1 478 103 մարդ	^[6]
1880	1 911 698 մարդ	^[6]
1890	2 507 414 մարդ	^[6]

Տարի	Բնակչութիւն
1900	3 437 202 մարդ
1910	4 766 883 մարդ
1920	5 620 048 մարդ
1930	6 930 446 մարդ
1940	9 454 995 մարդ
1950	7 891 957 մարդ
1960	7 781 984 մարդ
1970	7 894 862 մարդ
1980	7 071 639 մարդ

Տարի	Բնակչութիւն
1990	7 322 564 մարդ
2000	8 008 288 մարդ
2010	8 175 133 մարդ	^[7]
2013	8 405 837 մարդ
2015	8 516 502±10 000 մարդ	^[8]
2016	8 537 673±10 000 մարդ	^[8]
2018	8 398 748±10 000 մարդ	^[2]

ՊատկերասրահԽմբագրել

ԾանօթագրութիւններԽմբագրել

↑ archINFORM — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=CF — թող. 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a>
↑ Evan T. Pritchard: Native New Yorkers: the legacy of the Algonquin people of New York, p.27 (2002); ISBN 1-57178-107-2
↑ Rankin, Rebecca B., Cleveland Rodgers (1948)։ New York: The World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress։ Harper
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 Greene E. B., Harrington V. D. American Population Before the Federal Census of 1790 — 1932.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5416082"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457365"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457352"></a>
↑ ^6,00 ^6,01 ^6,02 ^6,03 ^6,04 ^6,05 ^6,06 ^6,07 ^6,08 ^6,09 ^6,10 (unspecified title) — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457461"></a>
↑ United States Census 2010 — 23 — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q523716"></a>
↑ ^8,0 ^8,1 https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/PEP/2016/PEPANNRES/1620000US3651000 — թող. 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q5292_citetype_Q8513_citetype_Q166118"_data-entity-id="Q265049">archINFORM<span_class="wef_low_priority_links">_—_1994.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049"></a></div>-1] rchINFORM — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q22222786"_data-entity-id="Q7229779">[https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=CF_https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=CF]<span_class="wef_low_priority_links">_—_թող.&nbsp;2018.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=CF — թող. 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a>

[3] Evan T. Pritchard: Native New Yorkers: the legacy of the Algonquin people of New York, p.27 (2002); ISBN 1-57178-107-2

[rodgers-4] Rankin, Rebecca B., Cleveland Rodgers (1948)։ New York: The World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress։ Harper

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17457352"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q5416082|Greene&nbsp;E.&nbsp;B.]],_[[:d:Q17457365|Harrington&nbsp;V.&nbsp;D.]]</i>_[[:d:Q17457352|American_Population_Before_the_Federal_Census_of_1790]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1932.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5416082"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457365"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457352"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 Greene E. B., Harrington V. D. American Population Before the Federal Census of 1790 — 1932.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5416082"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457365"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457352"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17457461">''(unspecified_title)''<span_class="wef_low_priority_links">_—_1995.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457461"></a></div>-6] 6,00 ^6,01 ^6,02 ^6,03 ^6,04 ^6,05 ^6,06 ^6,07 ^6,08 ^6,09 ^6,10 (unspecified title) — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457461"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1345528"_data-entity-id="Q523716">[https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_DP/DPDP1/1600000US3651000_United_States_Census_2010]<span_class="wef_low_priority_links">_—_23_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q523716"></a></div>-7] United States Census 2010 — 23 — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q523716"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q22222786"_data-entity-id="Q7229779">[https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/PEP/2016/PEPANNRES/1620000US3651000_https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/PEP/2016/PEPANNRES/1620000US3651000]<span_class="wef_low_priority_links">_—_թող.&nbsp;2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a></div>-8] 8,0 ^8,1 https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/PEP/2016/PEPANNRES/1620000US3651000 — թող. 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]