Նիւ Եորք

Նիւ Եորք
Բնակավայր
	Նիւ Եորք
	անգլերէն՝ New York
Դրօշակ	Զինանշան
Երկիր	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Ներքին բաժանում	Մենհեթըն, Պրուքլին, Քուինս?, Պրոնքս եւ Ռիչմոնդ շրջան?
Mayor of New York City?	Բիլ դե Բլասիո?
Օրէնսդրական մարմին	New York City Council?
Հիմնադրուած է՝	1624
Տարածութիւն	1214±1 քմ²
ԲԾՄ	11 մեթր
Բնակչութիւն	8 398 748 ± 10 000 մարդ (1 Յուլիս 2018)
Կը գտնուի ափին	Հուդզոն?, Իսթ Ռիվեր?, Bronx River?, Harlem River?, Լոնգ Այլենդ (նեղուց)?, Ատլանտեան Ովկիանոս, Ափեր Նյու-Յորք ծոց? եւ Լոուեր Նյու-Յորք ծոց?
Ժամային գօտի	Հիւսիս-ամերիկեան ժամային գօտի
Հեռախօսային ցուցանիշ	212, 347, 646, 718, 917 եւ 929
Փոստային ցուցանիշ	10000–10499, 11004–11005, 11100–11499 եւ 11600–11699
Շրջագայութեան պետ-համարագիր	NY
Անուանուած է	James II of England?
Մականուն	Big Apple եւ The City That Never Sleeps
Պաշտօնական կայքէջ	nyc.gov(անգլերէն)

Նիու Եորք (անգլերէն՝ New York), Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու ամենամեծ քաղաքն է եւ աշխարհի ամենամեծ քաղաքներէն մէկը։ 2012-ի տուեալներով քաղաքը 8.336.697 բնակիչ ունէր, իսկ արուարձաններու հաշուարկումով՝ 20.61 միլիոն մարդ։ Քաղաքը կը գտնուի Ատլանտեան ովկիանոսի ափին՝ Նիւ Եորք նահանգի հարաւ-արեւելքը։ Հիմնադրուած է 17-րդ դարուն հոլանտացի գաղութարարներու կողմէ, եւ մինչեւ 1664 թուական Նոր Ամսթերտամ կը կոչուէր։

Նիւ Եորք կը բնութագրուի իբրեւ աշխարհի մշակութային ու ֆինանսական մայրաքաղաք։ Ան մեծ ազդեցութիւն ունի համաշխարհային առեւտուրի, ֆինանսներու, մետիայի, արուեստներու, նորաձեւութեան, գիտութեան, կրթութեան եւ այլ ոլորտներու վրայ։ Հոն կը գտնուի ՄԱԿ-ի կեդրոնատեղին։

Նիւ Եորք կը ներառնէ 5 քաղաքային շրջաններ՝ Պրոնքս, Մանհաթըն, Քուինս, Պրուքլին, Սթաթըն Կղզի։ Հիմնական տեսարժան վայրերը կը գտնուին Մանհաթըն։ Այստեղ կը գտնուին նաեւ յայտնի Էմփայր Սթէյթ Պիլտինկը, Քրայզլըր Պիլտինկը, Ռոքֆելլըր կեդրոնը, Վուլվորթ Պիլտինկը եւ այլն։

Նիւ Եորքի մէջ կը գործեն 120 գոլէճներ եւ համալսարաններ, որոնց կարգին՝ Քոլումպիա համալսարանը, Նիւ Եորքի համալսարանը եւ Ռոքֆելլըրի համալսարանը։

ՊատմութիւնԽմբագրել

Նախագաղութային շրջանին Նիւ Եորքի տարածքին վրայ բնակած են հնդիկ ցեղեր։ Լենապէ ցեղը կը բնակէր Սթէյթն Այլընտի, Լոնկ Այլընտի մէկ բաժնին, Մանհաթընի եւ Պրոնքսի մէջ^[4]։

Նիւ Եորքի տարածքին եւրոպական առաջին հաստատուած այցը տեղի ունեցած է 1524 թուականին։ Ճիովաննի Տա Վերազանօ, որ կը ծառայէր Ֆրանսային, իր La Dauphine նաւով հասած է Նիւ Եորքի նաւահանգիստ^[5]։

ԲնակչութիւնԽմբագրել

Տարի	Բնակչութիւն
1698	4937 մարդ	^[6]
1712	5840 մարդ	^[6]
1723	7248 մարդ	^[6]
1737	10 664 մարդ	^[6]
1746	11 717 մարդ	^[6]
1756	13 046 մարդ	^[6]
1771	21 863 մարդ	^[6]
1790	49 401 մարդ	^[7]
1800	79 216 մարդ	^[7]

Տարի	Բնակչութիւն
1810	119 734 մարդ	^[7]
1820	152 056 մարդ	^[7]
1830	242 278 մարդ	^[7]
1840	391 114 մարդ	^[7]
1850	696 115 մարդ	^[7]
1860	1 174 779 մարդ	^[7]
1870	1 478 103 մարդ	^[7]
1880	1 911 698 մարդ	^[7]
1890	2 507 414 մարդ	^[7]

Տարի	Բնակչութիւն
1900	3 437 202 մարդ
1910	4 766 883 մարդ
1920	5 620 048 մարդ
1930	6 930 446 մարդ
1940	9 454 995 մարդ
1950	7 891 957 մարդ
1960	7 781 984 մարդ
1970	7 894 862 մարդ
1980	7 071 639 մարդ

Տարի	Բնակչութիւն
1990	7 322 564 մարդ
2000	8 008 288 մարդ
2010	8 175 133 մարդ	^[8]
2013	8 405 837 մարդ
2015	8 516 502 ± 10 000 մարդ	^[9]
2016	8 537 673 ± 10 000 մարդ	^[9]
2018	8 398 748 ± 10 000 մարդ	^[3]

ՊատկերասրահԽմբագրել

ԾանօթագրութիւններԽմբագրել

↑ archINFORM — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049"></a>
↑ https://council.nyc.gov/
↑ ^3,0 ^3,1 https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=CF — թող. 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a>
↑ Evan T. Pritchard: Native New Yorkers: the legacy of the Algonquin people of New York, p.27 (2002); ISBN 1-57178-107-2
↑ Rankin, Rebecca B., Cleveland Rodgers (1948)։ New York: The World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress։ Harper
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 ^6,6 Greene E. B., Harrington V. D. American Population Before the Federal Census of 1790 — 1932.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5416082"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457365"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457352"></a>
↑ ^7,00 ^7,01 ^7,02 ^7,03 ^7,04 ^7,05 ^7,06 ^7,07 ^7,08 ^7,09 ^7,10 (unspecified title) — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457461"></a>
↑ United States Census 2010 — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q523716"></a>
↑ ^9,0 ^9,1 https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/PEP/2016/PEPANNRES/1620000US3651000 — թող. 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q5292_citetype_Q8513_citetype_Q166118"_data-entity-id="Q265049">archINFORM<span_class="wef_low_priority_links">_—_1994.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049"></a></div>-1] rchINFORM — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049"></a>

[[https://council.nyc.gov/_https://council.nyc.gov/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] ttps://council.nyc.gov/

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q22222786_citetype_Q480242_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q7229779">[https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=CF_https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=CF]<span_class="wef_low_priority_links">_—_թող.&nbsp;2018.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=CF — թող. 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a>

[4] Evan T. Pritchard: Native New Yorkers: the legacy of the Algonquin people of New York, p.27 (2002); ISBN 1-57178-107-2

[rodgers-5] Rankin, Rebecca B., Cleveland Rodgers (1948)։ New York: The World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress։ Harper

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17457352"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q5416082|Greene&nbsp;E.&nbsp;B.]],_[[:d:Q17457365|Harrington&nbsp;V.&nbsp;D.]]</i>_[[:d:Q17457352|American_Population_Before_the_Federal_Census_of_1790]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1932.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5416082"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457365"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457352"></a></div>-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 ^6,6 Greene E. B., Harrington V. D. American Population Before the Federal Census of 1790 — 1932.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5416082"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457365"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457352"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17457461">''(unspecified_title)''<span_class="wef_low_priority_links">_—_1995.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457461"></a></div>-7] 7,00 ^7,01 ^7,02 ^7,03 ^7,04 ^7,05 ^7,06 ^7,07 ^7,08 ^7,09 ^7,10 (unspecified title) — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17457461"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1345528"_data-entity-id="Q523716">[https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_DP/DPDP1/1600000US3651000_United_States_Census_2010]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q523716"></a></div>-8] United States Census 2010 — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q523716"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q22222786_citetype_Q480242_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q7229779">[https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/PEP/2016/PEPANNRES/1620000US3651000_https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/PEP/2016/PEPANNRES/1620000US3651000]<span_class="wef_low_priority_links">_—_թող.&nbsp;2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a></div>-9] 9,0 ^9,1 https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/PEP/2016/PEPANNRES/1620000US3651000 — թող. 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7229779"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]