Ռիչըրտ Ֆէյնմըն

Ռիչըրտ Ֆիլիփս Ֆէյնմըն (անգլերէն՝ Richard Phillips Feynman, 11 Մայիս, 1918, Քուինս, Նիւ Եորք, ԱՄՆ - 15 Փետրուար, 1988, Լոս Անճելըս, Քալիֆորնիա, ԱՄՆ), Ամերիկացի ֆիզիքոս, արդի քուանտային ելեկտրատինամիզմի հիմնադիրներէն, ԱՄՆ-ի ազգային գիտութիւններու ակադեմիոյ անդամ 1954-էն մինչեւ 1969-ը երբ ինք հրաժարեցաւ իր անդամակցութենէն։

Ռիչըրտ Ֆիլիփս Ֆէյնմըն անգլերէն՝ Richard Phillips Feynman
Նաեւ յայտնի է իբրեւ	Ofey
Ծնած է	11 Մայիս 1918
Ծննդավայր	Քուինս շրջան
Մահացած է	Փետրուար 15, 1988 (69 տարեկանին)
Մահուան վայր	Լոս Անճելըս, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն	ԱՄՆ ԱՄՆ
Ազգութիւն	ԱՄՆ Ամերիկացի
Մայրենի լեզու	անգլերէն
Կրօնք	Աթէիզմ
Ուսումնավայր	Փրինսթոնի համալսարան եւ Մասաչուսեթսի Թեխնոլոկիական ինսթիտուտ
Ազդուած է	Փոլ Տիրաք
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Surely You're Joking, Mr. Feynman!?, The Feynman Lectures on Physics?, Feynman diagram?, Feynman–Kac formula?, Hellmann–Feynman theorem?, Cargo Cult Science? եւ The Character of Physical Law?
Մասնագիտութիւն	Քուանտային Ելեկտրադինամիզմ, տարրական մասնիկներու ֆիզիքս եւ քուանտային մեխանիկայի թուաբանական հիմունքներ
Աշխատավայր	ֆիզիքոս, քուանտային ֆիզիքոս, հեղինակ եւ ճարտարագէտ
Անդամութիւն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն?, Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա?, Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն? եւ ԱՄՆ-ի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիա
Ամուսին	Արլին Կրինպօում (Ամ. 1941–45)(Մահաձած) Մարի Լուիզ Պէլլ (Ամ. 1952–56) Կուէնեթ Հօուարթ (Ամ. 1960–88) (Մինջեւ Ռիչըրտին մահը)
Ծնողներ	հայր՝ Melville Arthur Feynman?, մայր՝ Lucille Feynman?
Երեխաներ	Գարլ Ֆէյնմըն Միշէլ Ֆէյնմըն
Կայքէջ	richardfeynman.com​(անգլերէն)
Ստորագրութիւն

Կենսագրութիւն

Աւարտած է Մասաչուսէթսի թեքնոլոգիական ինստիտուտը (1939)։ Փիլիսոփայութեան տոքթորի աստիճանը ստացած է Փրինսթընի համալսարանին մէջ (1942), ապա աշխատած է Լոս Ալամոսի լապորաթորիի մէջ եւ Քոռնէլի համալսարանին մէջ։ 1950 թուականէն Քալիֆորնիոյ թեքնոլոգիական ինստիտուտի փրոֆեսոր։ Աշխատանքները կը վերաբերին քուանտային ելեկտրատինամիկային, քուանտային մեխանիկային եւ վիճակագրական ֆիզիկային։ Մշակած է թուաբանական այն տեսակի գործիք (Ֆէյնմընի տիակրամներ), որ կարեւոր նշանակութիւն ունեցած է դաշտի քուանտային տեսութեան զարգացումին համար։ Մարի Կէլ-Մանի հետ միասին 1958 թ. ստեղծած է թոյլ փոխազդեցութիւններու քանակական տեսութիւնը։ Վիճակագրական ֆիզիկայի մէջ զարգացուցած է փոլեարոնի տեսութիւնը միջանկեալ կապի դէպքին համար, բացատրած է մրրիկներուն յառաջսցումը գերհոսուն հելիումի մէջ (Ֆէյնմընի մրրիկներ)։ 1969 թ. Առաջարկած է նուկլոններու փարթոնային մոտէլը։ Քուանտային մեխանիկայի մէջ մշակած է ըստ հետագիծերու ինտեգրումի մեթոդը։ «Ֆիզիկայի ֆէյնմընեան դասախօսութիւններ» յայտնի դասընթացի հեղինակն է (Ռ․ Լէյթընի եւ Մ․ Սէնտսի հետ համատեղ)։ 1965 թ. Նոպէլեան մրցանակ ստացած է Եու. Շուինկէրի եւ Ս․ Թոմոնակայի հետ)։ Մահացած է քաղցկեղէն։

Արտաքին յղումներ

• Ֆիզիկայի ֆեյնմանյան դասախոսություններ (անգլերէն)