Ուիքիփետիա

«Սիւնիքի Ազատագրական Պայքար (1722-1730)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
Չ →‎Անգեղակոթի ժողով: clean up, replaced: գործունեություն → գործունէութիւն using AWB
Չ clean up, replaced: և → եւ (3) using AWB
Տող 19.
 
== Զանգեզուրի Ազատագրում ==
18-րդ դարու սկզբներէն [[Սիւնիք (նահանգ)|Սիւնիքի]] եւ [[Արցախ (նահանգ, արեւմտահայերէն)|Արցախի]] մէջ ազատագրական շարժման կը պատրաստուէին։ Արցախի մէջ բնակչութիւնը միատարր էր՝ հայկական, եւ պայքարը կը ղեկավարուէր մելիքներու ու հոգեւորականութեան, մասնաւորապէս՝ [[Աւան հարիւրապետ]]ի ու [[Գանձասարի Կաթողիկոսութիւն|Գանձասարի կաթողիկոս]] [[Եսայի Հասան-Ջալալեան]]ի կողմէն։ Անոնք կրցած էին 40 հազարանոց բանակ հաւաքել։ Մինչդեռ Սիւնիքի մէջ բնակչութիւնըամպողջութեամբ հայկական չէր. լեռնային շրջաններուն մէջ բնակութիւն հաստատսծ էին իսլամադաւան ցեղեր, իսկ ազատագրական ուժերը սակաւամարդ էին եւ ոչ համախմբուած։ Բացի այդ, այնտեղ հզօր էին շրջակայ պարսիկ ևեւ իսլամադաւան իշխանները։ Զանգեզուրի մէջ ազատագրական շարժումը կազմակերպելու եւ վրաց ազատագրական ուժերու հետ կապեր հաստատելու նպատակով, Սիւնիքի մելիքներու ու տանուտէրներու յանձնարարութեամբ հայ առեւտրական [[Ստեփանոս Շահումեան]] [[Թիֆլիս]] կը մեկնի եւ կը բանակցի վրաց արքայորդի Շահնաւազի հետ։ Անոր խնդրանքով [[Քարթլի-Կախեթի Թագաւորութիւն|Քարթլի-Կախեթի թագաւոր]] [[Վախթանգ VI]] [[1722]]-ին Սիւնիք կ՛ուղղարկէ քանի մը հայ զօրավարներ<ref>{{գիրք|հեղինակ = Սիմոնյան Հ. |մաս = |վերնագիր = Հայոց պատմություն. հիմնահարցեր |բնօրինակ = |հղում = http://library.anau.am/images/stories/grqer/hasarak/hayoc_patm_Simonyan.pdf|հրատարակություն = |պատասխանատու խմբագիր = |վայր = [[Երևան]] |հրատարակչություն = |թվական = 2000|հատոր = |էջերի թիվ = 487 |մեջբերվող էջեր = 112|սերիա = |isbn = |տպաքանակ = }}</ref>:
[[Պատկեր:Kapan. Monument to David Bek.jpg|մինի|[[Դաւիթ Բեկ]]ի արձանը [[Կապան]]ի մէջ]]
30 հոգինոց զօրականներու խումբը, որոնց շարքին կար աւելի յայտնին [[Դաւիթ Բեկ]]ը, [[Շինուհայր]] աւանին մէջ հաստատուեցան եւ իրենց շուրջը համախմբեցին տեղի զինուած ուժերը։ Դաւիթ Բեկ ռազմական խորհուրդ կ՛ըստեղծէ, ամէնէն լաւ զօրականներէն [[Մխիթար սպարապետ|Մխիթարին]] կը նշանակէ զօրքերու սպարապետ, իսկ [[Տէր-Աւետիս]]ի, Փարսադանի, Թորոսի, Ավթանդիլի, Բայանդուրի եւ ուրիշներուն զօրաջոկատի հրամանատարի կոչում կու տայ<ref>{{Cite web|title = Ազատագրական պայքարը Սյունիքում|url = http://akunq.net/am/?p=37366 |website = Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն|accessdate = 1 փետրվարի 2016}}</ref>:
Տող 32.
Դաւիթ զօրավարի հրամանով հայկական բերդերը կ՛ամրացուին, ուր մշտական կայազօր կը հաստատուի։ Առաւելապէս յայտնի էին [[Չավնդուր]]ի բերդը՝ 2000 զինուորով, [[Կալեր]]ը՝ 700, [[Շինուհայր]]ը՝ 550, [[Սիսիան]]ը՝ 500, [[Տաթեւ (գիւղ, արեւմտահայերէն)|Տաթեւը]] եւ [[Մեղրի]]ն՝ 400-ական, եւ այլն։ Զանգեզուրի բանակները բաղկացած էին 7000 զինուորներէ։ Բանակները զօրամասերու կը բաժնուէին, որոնց հրամանատարներ կը կարգուէին տեղական մելիքներն ու Վրաստանէն ժամանած հայ զօրականները։ Զօրամասերը իրենց դրօշները կ՛ունենան եւ Դաւիթ Բեկին կ՛ենդարկուէին։ Կապանի Հալիձոր բերդը իշխանանիստ աւան կը դառնայ։
 
1722-1725–ններուն՝ երեք տարուայ ընթացքին, բոլոր դժուարութիւնները յաղթահարելով, Դաւիթ Բեկ ոչ միայն օտարներուն ու թշնամիներուն վտարեց, այլեւ [[Սիւնիք (նահանգ)|Սիւնիքի]] հայկական մելիքութիւնները մէկ դրօշի տակ համախմբեց։ Միեւնոյն ժամանակ [[Արցախ (նահանգ, արեւմտահայերէն)|Արցախի]] մէջ սկսած [[Արցախի Ազատագրական Պայքար (1724-1731, արեւմտահայերէն)|ազատագրական պայքարը]] նոյնպէս յաջողութեամբ պսակուած էր։ ՄիևնոյնՄիեւնոյն ժամանակ, Հայաստանի հիւսիսային հարեւան Վրաստանը յարձակումի ենթարկուած էր օսմանեան զօրքերու կողմէն. թուրքերը 1723–ին գրաւած էին [[Թիֆլիս]]ը՝ ամբողջ [[Քարթլիի Թագաւորութիւն|թագաւորութեան]] տիրանալով:
 
1723–էն սկսեալ հայ-վրացական միացեալ զօրքերը, [[Մեծն Պետրոս]]ի խոստումին համաձայն՝ ոգեւորուած [[Կասպիական Արշաւանք|Կասպիական արշաւանք]]ի մասին լուրով, [[Գանձակ]]ի մօտ գտնուող Չոլակ վայրին մէջ կը սպասէին։ Արցախի զօրահրամանատարութիւնը համաձայնութեան եկած էր Գանձակի իսլամներու հետ՝ որպէսի եթէ թուրքերը յարձակին, իրնք համատեղ պայքարին։ Սակայն ռուսական օգնութիւնը տեղ չի հասնիր, իսկ գանձակեցիները թշնամիի կողմը կ՛անցնին. 1723–ին կը գրաւուի նաեւ Գանձակը։ Արեւելեան Հայաստանը հիւսիսէն, արեւմուտքէն ու արեւելքէն կը շրջապատուի թրքական զօրքերով։
Տող 62.
Սիւնիքի ազատագրական պայքարի մասին նկարահանուած են հետեւեալ ֆիլմերը՝
* [[Համօ Բեկնազարեան]], [[Դաւիթ Բեկ (ֆիլմ)]], [[Հայֆիլմ]] - 1943. ([https://www.youtube.com/watch?v=4uMhqF-ki5k ֆիլմը youtube.com կայքում])
* [[Էդմոնդ Քեոսայան]], [[Հուսո աստղ (ֆիլմ)]], [[Հայֆիլմ]] ([[Մոսֆիլմ (րեւմտահայերէն)|Մոսֆիլմ]]ի հետ համատեղ)- 1978. ([https://www.youtube.com/watch?v=5wqn544dvb8 առաջին] ևեւ [https://www.youtube.com/watch?v=r4lkkJhZuBQ երկրորդ մասերը youtube.com կայքում])
 
[[Ստորոգութիւն:Սիւնիքի ազատագրական պայքար (1722-1730)]]
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Սիւնիքի_Ազատագրական_Պայքար_(1722-1730)» էջէն