Երկուորեակ (համաստեղութիւն)
Երկուորեակ (լատ.՝ Gemini), կենդանակերպ համաստեղութիւններէն։ Երրորդ աստղագուշակը։ Նշանն է՝ 
։ Արեւը կ'անցնի Երկուորեակի աստղերուն կողմէն Մայիս 21-էն Յունիս 21-ի միջեւ, հետեւաբար այս ամսաթիւերուն ծնած անհատներուն աստղը երկուորեակ կ'ըլլայ։
| {{{անուն}}} | |
|
| |
| Լատիներէն | Gemini |
|---|---|
| Սեռական | Geminorum |
| Հապաւում | Gem |
| Նշանը | Երկուորեակ |
| Ամէնապայծառ աստղ |
|
| Ամէնամօտ աստղ |
Ուոլֆ 359 7.78 լտ, 2.39 փք ( լտ) |
| Ասուպներու հոսքեր | Կեմինիտներ |
| Հարեւան համաստե- ղութիւններ |
|
|
Տեսանելի է +90° եւ −60°. լայնութիւններու միջեւ: Ամէնատեսանելին է Փետրուար ամսուան ժամը 21:00-ին (երեկոյան 9-ին): | |
Պատմութիւն Խմբագրել
Համաստեղութիւնը յիշատակած է Արիսթոտելեսը, որ Μετεωρολογικά (1 343b30) աշխատութեան մէջ նշած է, որ դիտարկած է Իւպիտերը Երկուորեակ համաստեղութեան աստղի մը քովը, որ այնուհետեւ զայն իրմով ծածկած է: Ասիկա Երկուորեակին մասին առաջին յիշատակութիւնը եղած է:[1] 1990-ին հրատարակուած աշխատութեան մը մէջ կը նշուի, որ նկարագրած աստղը Երկուորեակին 1-ը եղած է եւ դէպքը Ք.ա. 337-ին Դեկտեմբեր 5-ին տեղի ունեցած է:[2]
Կլաւդիոս Պտղոմեոս «Երկուորեակ» ներառած է իր «Ալմակեսթ» աստղային երկինքին հաւաքածուին մէջ:
Յայտնի է, որ երբ Ուիլիըմ Հէրշելը (William Hershel) 1781-ին բացայայտեց Ուրան մոլորակը, անիկա Փրոբուս (Երկուորեակի η) աստղին մօտ կը գտնուէր[3], իսկ 1930-ին Քլայտ Թոմպօ (Clyde Tombauh) բացայայտեց Պլուտոն գաճաճ մոլորակը Վասադ (Երկուորեակի δ) աստղին մօտ[4]:
Հին յոյները կը համարէին, թէ Երկուորեակ համաստեղութեան երկու ամենավառ աստղերը երկինքին վրայ յայտնուած Կաստոր եւ Պոլիդեւքես (Պոլլուքս) երկուորեակ եղբայրներն են: Յունական դիցաբանութեան մէջ Երկուորեակներ կը շաղկապէին առասպելի մը հետ, որ կը պատմէ Լետային որդիներ Քասդորի եւ Բոլիտեւքեսի մասին, ովքեր երկուքով արկոնաւորդներ եղած էին: Փօլիդեւքես (Փոլլուքս) Զեւսին որդին եղած էր, երբ ան Լետան գայթակղած էր, այն պարագային, երբ Կաստոր՝ Սպարտային արքայ եւ Լետայի ամուսին Թինտարեւսի զաւակը: Կաստոր եւ Փոլլուքս նաեւ դիցաբականական կապ մը ունեցած էին Ելմոյի կրակին հէտ, որպէս նաւաստիներուն պաշտպան: Կաստորին մահանալէն ետք Փոլլուքսը աղերսեց իր հայր Զեւսին, որ Կաստորը պարգեւէ անմահութիւն եւ ան ատիկա ըրաւ՝ միաւորելով զանոնք երկինքի վրայ:
Դիրքը Խմբագրել
Երկուորեակը կը գտնուի Ցուլ համաստեղութեան արեւելքին եւ Խեցգետին համաստեղութեան արեւմուտքին։ Աւգոստոսին կէսերուն Երկուորեակը կը յայտնուի հորիզոնի արեւելքին երկայնքով, առաւօտեան՝ արշալոյսէն առաջ:
Երկուորեակը դիտելու համար ամենայարմար ժամանակները Յունուարէն մինչեւ Փէտրուար ամիսներուն է, երբ անիկա մեր գլխավերեւը կը գտնուի: Ապրիլ եւ Մայիս ամիսներուն համաստեղութիւնը կ'երեւայ հորիզոնի արեւմուտքին, անմիջապէս մայրամուտէն ետք:
Երկնակամարին մէջ համաստեղութիւնը գտնելու ամենադիւրին եղանակը անոր երկու ամենավառ Կաստոր եւ Փոլլուքս աստղերը գտնելն է: Գլխաւոր աստղերն են՝ Փոլլուքսը (փայլը՝ 1.16) եւ Կաստորը (փայլը՝ 1.59): Համաստեղութեան մէջ Արեգակը կը գտնուի Յունիս 20-էն մինչեւ Յուլիս 20-ը:[5]
Աստղերը Խմբագրել
Համաստեղութիւնն ունի անզէն աչքով տեսանելի 85 աստղ[6][7]
Ամէնավառ աստղ Փօլլուքսն է եւ երկրորդը՝ Կաստորը: Ճոհան Պայէրը (Johann Bayer) սխալ ընելով, 1603-ին Քասդորին «Ալֆա» մականունը տուաւ[8]
- Երկուորեակի α (Կաստոր)՝ ունի երկրորդ պայծառութիւնը՝ Պոլլուքսէն ետք: Աստղերու համակարգ մըն է, կը գտնուի Երկիրէն 52 լոյս-տարի հեռաւորութեան վրայ, անզէն աչքով կ'երեւայ որպէս 1.6 մագնիթուտով կապոյտ-ճերմակ աստղ: Երկու սպեկտրալ-պինըրի կ'երեւան 1.9 եւ 3.0 մագնիթուտներով 470 տարի պարբերութիւնով: Համակարգի մաս կը կազմէ նաեւ լայն տեսականիով կարմիր թզուկ մը:
- Երկուորեակի β (Պոլլուքս)՝ Երկուորեակին ամէնէն վառ աստղն է՝ նարնջագոյն հսկայ աստղ 1.2 մագնիտուտով, Երկիրէն 34 լոյս-տարի հեռաւորութեան վրայ: Պոլուքսն ունի իր շուրջը պտտուող մոլորակ մը, ինչպէս Երկուորեակի երկու այլ աստղեր՝ HD 50554-ը եւ HD 59686-ը:
Այլ Տեսիլներ Խմբագրել
Երկուորեակին նայիլը կը նշանակէ նայիլ Ծիր Կաթինի միջով, հետեւաբար, կան համեմատաբար հեռաւոր տիեզերքի երեւելիքներ: Եսքիմոյ եւ Մէտուզա միգամածութիւնները Մեսիէյին M35 երեւելիքը եւ Geminga-ն այն երեւելիքներն են, որ առաւել ուշադրութիւն կը պահանջեն:
Էսքիմոս[10] եւ Մէտուզա միգամածութիւններ երկուքով մոլորակային միգամածութիւններ են, մէկը՝ Երկիրին մօտ 2 870, միւսը՝ 1 500 լոյս-տարի հեռաւորութեան վրայ: M35-ը բաց աստղաբոյլ մըն է, որ 1745-ին բացայայտուեցաւ զուիցերիացի աստղագէտ Ժան Ֆիլիբ տը Շիզոյ: Եւ Geminga-ն չեզոք աստղ մըն է՝ Երկիրէն մօտ 500 լոյս-տարիին վրայ:
Մեսիէ 35-ը մէծ, երկարաւուն, 5 մագնիթուտով աստղաբոյլ մըն է, ունէ մօտ 0, 2 քառ.աստ. մակերես՝ լիալուսինին չափով: Անոր բարձր մագնիթուտը ցոյց կը տայ, որ M35-ը մութ երկինքին մէջ տեսանելի է անզէն աչքով: M35-ին 200 աստղերը շղթայաձեւ խումբով են, որոնք կը ձգուին աստղաբոյլին միջով, ան Երկիրէն 2000 լոյս-տարիին վրայ կը գտնուի: Երկուորեակին մէկ այլ բաց աստղաբոյլ մըն է NGC 2158, որ կ'երեւայ սիրողական աստղադիտակով, Երկիրէն մօտ 12 000 լոյս-տարիին վրայ է:[8]
Էսքիմոս միգամածութիւնը, կամ՝ Ծաղրածուին Դէմքով միգամածութիւնը (NGC 2392) 9, 2 մագնիթուտով է, Երկիրէն կը գտնուի 4 000 լոյս-տարիին վրայ: [11] Պզտիկ սիրողական աստղադիտակով կ'երեւայ անոր կեդրոնական աստղը, իր շուրջի կապտա-կանաչ ձուածիրային սկաւառակին հետ միասին: Ան իր միմոսին անունն ստացած է դիմակ հագած երեսին նմանութեան համար:[8]
Ասուպներու Ցնցուղ Խմբագրել
Կէմինիտները[12] յայտնի վառ ասուպներու ցնցուղ մըն է, որուն բարձրակէտը Դեկտեմբեր 13-14-ին կ'ըլլայ: Առաւելագոյն հոսքը կը կազմէ ժամը հարիւր ասուպներ, ինչ որ զինք կը դարձնէ ամէնէն հարուստ ասուպներու ցնցուղէն մին:[8]
Պատկերասրահ Խմբագրել
-
-
10րդ դարուն պարսիկ նշանաւոր աստղագէտ Ապտ ար-Րահման աս-Սուֆիի պատկերած Երկուորեակ համաստեղութիւնը
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 229
- ↑ Cohen Sheldon M., Burke Paul (1990)։ «New Evidence for the Dating of Aristotle Meteorologica 1-3»։ Classical Philology 85 (2): 126–129։ JSTOR 269702։ doi:10.1086/367188
- ↑ Star Names: Their Lore and Meaning by Richard Hinckley Allen, Dover, 1963, page 236
- ↑ The Cambridge Guide to the Constellations by Michael E. Bakich, Cambridge University Press, 1995, page 210
- ↑ Constellations of the zodiac
- ↑ E H Burritt - The geography of the heavens and class book of astronomy: Accompanied by a celestial atlas Huntington, 1840 Retrieved 2012-06-25
- ↑ E ColbertAstronomy without a telescope: being a guide-book to the visible heavens, with all necessary maps and illustrations George & C.W. Sherwood, 1869 Retrieved 2012-06-27
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Ridpath, Tirion, էջեր 150-152
- ↑ «The Dreadful Beauty of Medusa»։ արտագրուած է՝ 12 June 2015
- ↑
Ngc 2392
Յայտնաբերած է՝
1787 յունուար 7
Կողմէ՝
Ուիլիըմ Հէրշել
Չափսերը՝
48"×48"
Հեռաւորութիւնը՝
2 870 լ.տ.
Մագնիթուտ՝ 0.4
- ↑ Levy, 2005, էջ 126
- ↑
Արտաքին յղումներ Խմբագրել
- Աստղերու Մասին Ian Ridpath-ին Հեքիաթները՝ Gemini (Անգլերէն)
- APOD (Օրուայ Աստղագիտական Պատկեր)
- Համաստեղութիւններու Ուղեցոյց՝ Gemini Constellation (Անգլերէն)