Տոլորես Զօհրապ-Լիպման

Տոլորես Զօհրապ-Լիպման (13 Յունուար 1896(1896-01-13), Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն - 15 Սեպտեմբեր 1991(1991-09-15), Նիւ Եորք, Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ), Օսմանեան կայսրութեան խորհրդարանի պատգամաւոր, կանանց իրաունքներու պաշտպան, գրող, մարդասէր[1] եւ հայ գրող Գրիգոր Զօհրապի դուստրը։ Հիմնած է «Տոլորես Զօհրապ-Լիպման Հիմնադրամը»՝ համալսարանաւարտ ուսանողներու հետագայ գիտական գործունէութեանց համար[2][3]։

Տոլորես Զօհրապ-Լիպման
Ծնած է 13 Յունուար 1896(1896-01-13)
Ծննդավայր Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է 15 Սեպտեմբեր 1991(1991-09-15) (95 տարեկանին)
Մահուան վայր Նիւ Եորք, Նիւ Եորք, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն  Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Մասնագիտութիւն գրագէտ
Ծնողներ Հայր՝ Գրիգոր Զօհրապ, մայր՝ Քլարա Զօհրապ

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Տոլորես Զօհրապ ծնած է Օսմանեան կայսրութեան Կոստանդնուպոլիս մայրաքաղաքին մէջ, յայտնի գրող, խորհրդարանի պատգամաւոր Գրիգոր Զօհրապի եւ Քլարայի ընտանիքէն ներս։ 19 տարեկանին՝ Տոլորես Զօհրապ, Հայոց Ցեղասպանութեան ատեն, ականատես դարձած է հօր ձերբակալման եւ Կոստանդնուպոլիսէն արտաքսման[1]։ Այս իրադարձութիւնը խոր հետք ձգած է անոր կեանքին վրայ[1][4]։ Տոլորես, մայրն ու քոյրը՝ Հերմինէն, աւելի ուշ՝ տեղափոխուած են ԵւրոպաԱւստրիայէն եւ Ռումանիայէն՝ հասած են Փարիզ, ուր Տոլորես վերստին միացած է 2 եղբայրներուն՝ Արամին եւ Լեոնին հետ[5][6]։ Մօր մահէն ետք, Զօհրապ տեղափոխուած է Ռումանիա, ուր 1932-ին ամուսնացած է ամերիկացի գործարար Հենրի Լիպմանի հետ։ Անոնք տեղափոխուած են ԱՄՆ եւ 1934-ին Տոլորես Զօհրապ-Լիպման ստացած է ամերիկեան քաղաքացիութիւն[1]։

Մարդասիրութիւն Խմբագրել

1950-ին Հենրի Լիպմանի մահէն ետք, Տոլորես իր կեանքը նուիրագործած է բարեգործական գործունէութեան, մասնաւորապէս կրթական եւ հետազօտական բնագաւառներու մէջ[5]։ Նիւթապէս աջակցած է հայագիտութեան նուիրուած ակադեմական ծրագիրներու, ինչպէս նաեւ Քոլոմպիա համալսարանէն ներս հիմնած՝ «Գրիգոր եւ Քլարա Զօհրապ ընկերութիւն» հիմնադրամը[1]։ Աջակցած է նաեւ Ռոքֆելլըր համալսարանի (The Rockefeller university) եւ Նիւ Եորքի հանրային գրադարանի ուսումնասիրութիւններուն[1]։ 8 Նոյեմբեր 1987-ին Նիւ Եորքի մէջ ստեղծուած է «Գրիգոր եւ Քլարա Զօհրապ տեղեկատուական կեդրոնը»։ Հարուստ գրադարանին եւ կրթական ծրագիրներուն շնորհիւ տեղեկատուական կեդրոնը աջակցած է հայագիտութեան բոլոր ոլորտներու ուսումնասիրութիւններուն։ Կեդրոնի բացման ներկայ գտնուած են Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Վազգէն Ա․-ն ու Երուսաղէմի Հայոց պատրիարք Թորգոմ Մանուկեանը։

Տոլորես Զօհրապ-Լիպման մահացած է 1991-ին։ Յետ մահու հիմնուած է «Տոլորես Զօհրապ-Լիպման Հիմնադրամը»[1]։

Ժառանգութիւն Խմբագրել

Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Վազգէն Ա․ զինք պարգեւատրած է Ս. Ներսէս Շնորհալիի շքանշանով[6]։

Տոլորես Լիպմանի մարդասիրական ժառանգութիւնը մինչեւ օրս կը շարունակէ աջակցիլ բազմաթիւ կրթական ծրագիրներու եւ մարդասիրական գործունէութիւններու[1]։

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 «Zohrab Center»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 30 December 2012-ին։ արտագրուած է՝ 14 December 2012 
  2. «Dolores Zohrab Liebmann Fellowship»։ Cornell University։ արտագրուած է՝ 15 March 2013 
  3. «Dolores Zohrab Liebmann Fund Fellowships»։ Brown University։ արտագրուած է՝ 15 March 2013 
  4. «Summer Interns Begin Projects at Zohrab Center»։ The Armenian Weekly։ արտագրուած է՝ 15 March 2013 
  5. 5,0 5,1 Klitzner Herbert։ «The Liebmann Family and the New York Society for Ethical Culture»։ արտագրուած է՝ 15 March 2013 
  6. 6,0 6,1 «Eduard Jeamgocian aduce noi marturii despre eroii "Cartii soaptelor"» (Romanian)։ արտագրուած է՝ 15 March 2013 

Արտաքին յղումներ Խմբագրել