Քարթախենա (Քոլումպիա)
Քարթախենա (սպ․ Cartagena)․ Քոլումպիոյ հին քաղաքներէն, Քարիպեան ծովուն կարեւոր նաւահանգիստներէն։ Գաղութային դարաշրջանէն ծանօթ է որպէս «Քարթախենա տաս Ինտիաս» (Cartagena de Indias)։ Պոլիվար նահանգին մայրաքաղաքն է։ Հիմնուած է 1533-ին։Պարիսպներուն մէջ գտնուող գաղութային քաղաքը 1984-ին յայտարարուած է Եունեսքոյի Համաշխարհային Ժառանգութեան Յուշարձան:
Քաղաք-նաւահանգիստ | |||
---|---|---|---|
Քարթախենա | |||
սպ.՝ Cartagena de Indias | |||
| |||
Քարթախենա, Քոլումպիա, Քարիպեան ծով | |||
Երկիր | Քոլումպիա | ||
Օրէնսդրական մարմին | Քարթախենա տաս Ինտիաս գաւառային խորհուրդ | ||
Հիմնադրուած է՝ | 1533 | ||
Այլ անուանումներ | Cartagena de Indias | ||
Տարածութիւն | 572 քմ² | ||
ԲԾՄ | 2±1 մեթր | ||
Բնակչութիւն | 973 035 մարդ | ||
Ժամային գօտի | UTC-5 | ||
Փոստային ցուցանիշ | 130000 | ||
Հիմնադիր | Փետրօ տէ Էրետիա | ||
Պաշտօնական կայքէջ | cartagena.gov.co | ||
Ընդհանուր տեղեկութիւններ
ԽմբագրելԿը գտնուի Քոլումպիոյ հիւսիսային ափին։ Ադլանտեան Ովկիանոսի Քարիպեան ծովուն կարեւոր նաւահանգիստներէն է։ Քաղաքին ռազմական դիրքին շնորհիւ՝ կառուցուած է Մակտալենա եւ Սինու նաւարկելի գետերուն միջեւ, մատչելի եղած է «Նոր Կրանատայի թագաւորութենէն» ներս մերձեցումը (ԺԶ․ դար)։
Հակիրճ պատմական ակնարկ
ԽմբագրելՆախնադար
ԽմբագրելՀնագիտական պեղումներէն յայտնաբերուած իրերը կը փաստեն թէ Քարթախենայի ծովեզերեայ շրջանները Ք․Ա․ 4-րդ հազարամեակէն արդէն կազմակերպուած համայնքային կեանք ունեցած են։ Բնակուած եղած են Մոնսու եւ Փուերթօ Օրմիկա քաղաքակրթութիւններու բնակիչներէն։
ԺԶ․ դար
ԽմբագրելԵրբ սպանացիները ցամաք ոտք կը կոխեն՝ ԺԶ․ դարասկիզբին, մերձակայ շրջաններէն զանազան բնիկ ցեղեր շրջանի ծովեզերեայ ափերուն բնակութիւն կը հաստատեն։ 14 Յունուար 1533-ին, սպանացի «քոնքիսթատոր» (աշխարհակալ) Փետրօ տէ Էրետիա, կնքելով Սպանիոյ թագուհի Քասթիլիոյ Խուանա Ա․-ին հետ համաձայնագիր մը, երեք նաւերով, մէկ բեռնատար նաւով, 150 զինեալներով եւ 22 ձիերով մուտք կը գործէ Քարթախենային ծոցը։ Ծովեզերեայ բնիկ բնակիչներուն հետ կռիւը մէկ օր կը տեւէ եւ սպանացի աշխարհակալը երեք ամիս շրջանը հետազօտելէ ետք, Ապրիլին ոսկիով բեռնաւորուած տեղ կը վերադառնայ։ 1 Յունիս 1533-ին, ան կը հիմնէ Քարթախենա քաղաք-նաւահանգիստը։ Քաղաքին տրուած անունը համանուն է հարաւային Սպանիոյ նաւահանգիստին՝ իր նաւաստիներուն հայրենիքն է։ Սպանիոյ Փիլիպոս Բ․ (Ֆելիփէ Բ․) թագաւորը, 1574-ին Քարթախենային կը շնորհէ «քաղաք» (ciudad) անունը։
Գաղութային քաղաք - պատկերասրահ
Խմբագրել-
Քարթախենայի պարիսպի (Ժամացոյցին Դարպասը) մուտքը
-
Քարթախենա․ «Կառքերուն հրապարակը»
-
Քարթախենա․ «Կառքերուն հրապարակը», նկար՝ 1919-ի
-
«Յայտարարութեան հրապարակը»
-
Մաքսատուրքի հրապարակ
-
«Աքամբատա»
-
Convento de Santo Domingo եկեղեցին, կառուցուած 1565-1630
Ծովահէններու յարձակումներու դիրախ
ԽմբագրելՆաւահանգիստին կարեւորութիւնը որպէս արծաթի արտածման կեդրոն, ֆրանսացի ծովահէններու յարձակումներուն դիրախը կը դառնայ․ 1544-ին եւ 1569-ին։ Անոնք կը խրախուսուին Ֆրանսայէն, Անգլիայէն եւ Հոլանտայէն։ Իսկ Ապրիլ 1586-ին Անգլիոյ թագուհիին հովանաւորութիւնը վայելով Ֆրանսիս Տրէյք ծովահէնը 23 նաւերով եւ 3 000 զինեալներով Քարթախենային վրայ կը յարձակի եւ կը հրկիզէ մայր եկեղեցին ու 200 տուներ։
Քարթախենայի պարիսպներու կառուցում
ԽմբագրելՆոյն տարին՝ 1586-ին, Սպանիա իտալացի զինուորական-ճարտարագէտին՝ Պաթիսթա Անտոնելիին կը պատուիրէ, որպէսզի ան ուրուագծէ Քարիպեան ծոցի նաւահանգիստներուն համար պաշտպանողական ծրագիր մը։ Իսկ 1594-ին ան կրկին կը հրաւիրուի Քարթախենա, ուրուագծելու համար քաղաք-նաւահանգիստին պատսպարման համար բարձրադիր ու հաստատուն պարիսպներ։
Սուրբ Կրօնաքննութիւն
Խմբագրել1610-ին Սպանական Սուրբ Կրօնաքննութիւնը իր գրասենեակը կ՛ունենայ Քարթախենա քաղաքին մէջ, սակայն շէնքին կառուցումը կը վերջանայ 1770-ին։ Անոր վճիռները կը տեւեն մինչեւ 1811 եւ կը յայտարարուէին կեդրոնական հրապարակէն․ այսօր Փլաթա տէ Պոլիվար կը կոչուի։
Նորագոյն շրջան
Խմբագրել11 Նոյեմբեր 1810-ին, անկախութեան հռչակագիրը կը ստորոգրուի։ Սպանիա կը հակազդէ ղրկելով 59 նաւեր 10 612 զինեալներով։ 22 Օգոստոս 1815-ին քաղաքը կը պաշարուի։ Քարթախենան կը պաշտպանեն 3 000 զինեալ, 360 թնթանօթ եւ 8 նաւեր։ Պաշարեալ բնակիչներէն 6 000 հոգի սովէն կը մահանայ։ Քաղաքը կ՛ազատագրուի 1821-ին։
ԻԱ․ դարուն, Քարթախենա զբօսաշրջիկութեան կարեւոր կեդրոն է։
Գերեվաճառութեան կեդրոն
ԽմբագրելԱռաջին ստրուկները քաղաք կը հասնին անոր հիմնադիրին՝ Փետրօ տէ Էրետիային կողմէ։ ԺԷ․ դարուն Քարթախենա Նոր Աշխարհի գերեվաճառութեան գլխաւոր կեդրոններէն եղած է։
Բնակչութիւն
ԽմբագրելԲնակչութեան թիւն է 973 035, ըստ 2018-ի մարդահամարին։
Փոխադրական միջոցներ
ԽմբագրելՈւնի երթեւեկութեան կարեւոր ցանց մը, ինչպէս նաեւ միջազգային օդական՝ Rafael Núñez International Airport (IATA: CTG)։
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ ARQUEOLOGÍA DE COLOMBIA, հատոր Դ․, Լուիս Անկել Արանկօ(սպան․)
- ↑ Քոլումպիոյ հիանալի հնաիտական վայրերը(սպան․)
- ↑ Համացանցի արխիւներ - Քարփախենայի հակիրճ պատմութիւն,Compania Litografica Nacional S.A., Lemaitre Román, Eduardo(անգլերէն)
- ↑ Տեսերիզ - Քարթախենա, գոյնզգոյն քաղաք մը
- ↑ Քարթախենա(յունարէն)
- ↑ Քարթախենա, բարի եկած էք գոյներու քաղաքը (յունարէն)