Արաբերէն
Արաբերէն (արաբերէն՝ العَرَبِيَّة, ʻարապիյեահ կամ արաբերէն՝ عَرَبِيّ
ʻարապի) սեմական լեզու մըն է, որ հնագոյն ժամանակներէն տարածուած էր Արաբական թերակղզիի հիւսիս-արեւմուտքին մէջ, իսկ ներկայիս «լեզուական կամուրջ» (լատ.՝ lingua franca) մը կը հանդիսանայ Արաբական աշխարհին համար[37]: Անիկա իր անունն ստացած է արաբներ անունով ժողովուրդէն, որ կ'ապրէր Միջագետքէն մինչեւ լիբանանեան լեռները եւ Սինայի թերակղզին:
Արաբերէնը Միաւորուած Ազգերու Կազմակերպութեան վեց պաշտօնական լեզուներէն մեկն է, եւ Արաբական Երկիրներուն Լիկայի լեզուն:
Նշանակութիւնը
ԽմբագրելՆերկայիս գրական լեզուն կ'ուսուցանուէ դպրոցներէն եւ համալսարաններէն ներս եւ տարբեր աստիճաններով կը գործածուէ աշխատավայրերուն, կառավարութիւններուն եւ լրատուամիջոցներուն մէջ: Անիկա պաշտօնական լեզու կը հանդիսանայ 26 երկիրներուն համար եւ իսլամի արարողական լեզուն է:
Միջին դարուն գրական արաբերէնը մշակութային լեզու մըն եղած է Եւրոպային մէջ, յատկապէս գիտութեան, թուաբանագիտութեան եւ իմաստասիրութեան մէջ: Որպէս հետեւանք, շատ եւրոպական լեզուներ նաեւ անկէ շատ բառեր փոխառած են: Արաբական ազդեցութիւնը, նամանաւանդ, բառապաշարին մէջ, կ'երեւի եւրոպական լեզուներուն, առաւելապէս, սպաներէնին վրայ, պակաս չափով՝ փորթուկալերէնին, վալենսերէնին եւ քաթալաներէնին վրայ: Սիկիլիաներէնը կը պարունակէ շուրջ 500 արաբերէն բառեր: Պալքանեան լեզուները, ներառեալ յունարէնը, պուլկարերէնը նմանապէս փոխառած ունեն բազմաթիւ արաբերէն բառեր, որոնք այդ լեզուներուն օսմանեան թրքերէնի միջոցաւ անցած են:
Խօսողներուն Թիւը
ԽմբագրելԽոշորագոյն արաբախօս երկիրները, անոնց բնակչութիւնը եւ կարդալ-գրել իմացողներու տոկոսային մասը՝
Գիրերը
ԽմբագրելԿաղապար:Գլխաւոր Յօդուած Արաբերէնին մէջ կը կիրառուեն արաբական գիրերը:
Բառակազմութիւն
ԽմբագրելԱրաբերէնին մէջ սովորական է բառերուն կազմաւորումը հիմնական արմատներէն: Բառամատները սովորաբար, կ'ունենան երեք բաղաձայններ, որոնցով կը ձեւաւորուեն զանազան բառերը: Զորօրինակ, «Ես գրած եմ» բառը կը կազմուէ համատեղելով ք-թ-պ բաղաձայններէն կազմուած «գրել» բառը ա-ա-թու կաղապարով՝
- քաթապթու՝ Ես գրած եմ
- քաաթապթու՝ Ես գրագրութիւն կ'ընեմ (մեկին հետ)
- աքթապթու՝ Ես թելադրած եմ
- իքթաթապթու՝ Ես ստորագրած եմ
- թաքաաթապնաա՝ Մենք կը գրագրուենք միմեանց հետ
- աքթուպու՝ Ես կը գրեմ
- ուքաթթիպու՝ Բան մը գրած եմ
- ուքթիպու՝ Կը թելադրեմ
- աքթաթիպու՝ Կը ստորագրեմ
- քոթիպա՝ Անիկա գրուած է
- ուքթիպա՝ Անիկա թելադրուած է
- մաքթուպ՝ Գրուած
- մուքթապ՝ Թելադրուած
- քիթաապ՝ գիրք
- քոթուպ՝ գրքեր
- քաաթիպ՝ գրագէտ
- քութթաապ՝ գրագէտներ
- մաքթապ՝ գրասենեակ
- մաքթապահ՝ գրադարան
- եւ այլն
Սովորական Արտայայտութիւններ
ԽմբագրելԱրտայայտութիւն | Հայագիր ձեւը | Թարգմանութիւն |
---|---|---|
العربية | ալ-արապիյեահ | արաբերէն |
مرحباً | մարհապա: | բարեւ |
أهلاً وسهلاً | ահլան-ուասահլան | բարի եկաք |
السلام عليكم | աս-սալաամու 'ալայքում | խաղաղութիւնը (ըլլայ) ձեր հետ |
كيف حالك؟ | քայֆա հալուքա/հալուքի | ինչպէ՞ս էք |
مع السلامة | մա'ա աս-սալաամահ | ցտեսութիւն |
من فضلك | մին ֆատլաք/ֆատլիք | խնդրեմ |
شكراً | շուքրան | շնորհակալ եմ |
لا أعرف | լաա աʻրիֆու | չեմ գիտեր |
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ Archaeology and Language: The Puzzle of Indo-European Origins — Pimlico, 1998. — ISBN 0-7126-6612-5
- ↑ Քրիսթալ Դ. The Cambridge Encyclopedia of Language — Քեմբրիջի համալսարանի հրատարակչություն, 1987. — է. 316. — ISBN 978-0-521-42443-1
- ↑ ScriptSource - Egypt
- ↑ ScriptSource - Algeria
- ↑ ScriptSource - Sudan
- ↑ ScriptSource - Iraq
- ↑ ScriptSource - Morocco
- ↑ ScriptSource - Saudi Arabia
- ↑ ScriptSource - Yemen
- ↑ ScriptSource - Syria
- ↑ ScriptSource - Tunisia
- ↑ ScriptSource - Somalia
- ↑ ScriptSource - Chad
- ↑ ScriptSource - United Arab Emirates
- ↑ ScriptSource - Jordan
- ↑ ScriptSource - Eritrea
- ↑ ScriptSource - Libya
- ↑ ScriptSource - Lebanon
- ↑ ScriptSource - Palestine
- ↑ ScriptSource - Oman
- ↑ ScriptSource - Mauritania
- ↑ ScriptSource - Kuwait
- ↑ ScriptSource - Qatar
- ↑ ScriptSource - Bahrain
- ↑ ScriptSource - Djibouti
- ↑ ScriptSource - Comoros
- ↑ ScriptSource - Israel
- ↑ ScriptSource - South Sudan
- ↑ ScriptSource - Mali
- ↑ ScriptSource - Niger
- ↑ ScriptSource - Iran
- ↑ ScriptSource - Malaysia
- ↑ ScriptSource - Indonesia
- ↑ Nationalencyklopedin — 1999.
- ↑ Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675
- ↑ Անհետացման եզրին գտնվող աշխարհի լեզուների ատլաս
- ↑ «Al-Jallad. The earliest stages of Arabic and its linguistic classification (Routledge Handbook of Arabic Linguistics, forthcoming)»։ արտագրուած է՝ 2016-10-27
- ↑ «Official Egyptian Population clock»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2012-10-30-ին։ արտագրուած է՝ 2017-11-14
- ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 39,4 39,5 39,6 39,7 The World Factbook Archived 2016-11-24 at the Wayback Machine.. Cia.gov. Retrieved on 2014-04-28.
- ↑ «Population of Algeria by CIA World Factbook»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2018-10-04-ին։ արտագրուած է՝ 2017-11-14
- ↑ 41,0 41,1 41,2 41,3 «World Population Prospects, Table A.1» (PDF)։ 2008 revision։ United Nations Department of Economic and Social Affairs։ 2009։ էջ 17։ արտագրուած է՝ 22 September 2010
- ↑ http://www.cbs.gov.sd Archived 2018-03-15 at the Wayback Machine. 2008 Sudanese census
- ↑ «Population of Marocco by CIA World Factbook»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2018-10-04-ին։ արտագրուած է՝ 2017-11-14