Դաւիթ Քոբայրեցի
Դաւիթ Քոբայրեցի, հայ աստուածաբան եւ փիլիսոփայ, 12-րդ դարու ականաւոր եկեղեցական գործիչ[1]:
Դաւիթ Քոբայրեցի | |
|---|---|
| Ծնած է | 1150 |
| Ծննդեան վայր | Թումանեան, Հայաստան |
| Մահացած է | 1220 |
| Մահուան վայր | Հաղբատի վանք, Հաղպատ, Վրացական թագաւորութիւն |
| Գործունէութեան ոլորտ | աստուածաբանութիւն |
| Գիտական ղեկավար | Վարդան Հաղբատեցի? |
| Աշակերտած է | Վարդան Հաղբատեցի? |
Կենսագրութիւն
ԽմբագրելԾնած է 12-րդ դարու կէսերուն Քոբայր գիւղին մէջ (այժմ Թումանեան քաղաքի վարչական տարածքին մէջ)։ Կրթութիւն ստացած է Հաղպատավանքի մէջ՝ Պետրոս եւ Վարդան վարդապետերու մօտ[2]: Այնուհետեւ ինքը արժանացած է վարդապետի կոչման, դարձած է իր ժամանակի մշակոյթի ամենամեծ գործիչներէն մէկը[3]: Ժամանակակիցները անոր կը մեծարէին «հարգարժան եւ իմաստուն վարդապետ»: 1198-1203-ններուն կը ճամբորդէ Կիլիկեան Հայաստան, ուր գաղափարական կռիւ կը մղէ կաթոլիկամետ հոգեւորականներու դէմ։ Մասնակցած է Լոռիի (1205) եւ Անիի (1207) եկեղեցական ժողովներուն։ Հարուստ գրական ժառանգութիւն ձգած է. անոր հեղինակած աշխատութիւններէն 17-ը մինչեւ մեր օրերը հասած են[4]: Քոբայրեցիի շատ աշխատութիւններ իրենցմէ մեկնութիւններ կը ներկայացուին՝ յիշատակարաններ, որոնք այս կամ այն աշխատութեան գրելու անհրաժեշտութեան մասին կը բացայայտուին։ Քոբայրեցիի շատ յիշատակարաններ մեզ հասած են «Յիշատակարաններու գիրք» ժողովածուին մէջ՝ կազմուած Գրիգոր Որդի Աբասիոյ կողմէն († 1221)[5]: Մեծ կարեւորութիւն ունի 1179-ին Դաւիթի գրած յիշատարականը, ուր մանրամասն կը նկարագրէ Անդրկովկասի մէջ իր ժամանակի իրադարձութիւնները։ Այս գրառումը կարեւոր աղբիւր է 1177-ին վրացական արքայ Գէորգի III-ի դէմ Օրբելի իշխաններու ապստամբութիւնը ուսումնասիրելէ ետք[2][6][7][8]:
Մահացածէ մօտաւորպէս 1220-ին եւ թաղուած է Հաղբատավանքի զանգակատան մօտ։ Տապանագիրը կը վկայակոչէ. «Աստ շիրիմն է մր հոգեւոր հօր, Դաւիթի, Քոբայրեցի վարդապետի»[5]: Քոբարեցիի շիրիմը ներառուած է Հայաստանի Հանրապետութեան կողմէն պահպանուող պատմական յուշարձաններու ցանկին մէջ[9]:
Դաւիթ Քոբայրեցիի մեկնութիւնները
Խմբագրել- «Մեկնութիւն Հոբի գիրքի»
- «Մեկնութիւն Եսաիիւ գիրքի»
- «Մեկնութիւն Մատթէոսի աւետարանի»
- «Պատճառներ եւ խօսքի մեկնութիւն Գրիգոր Նազիանզացիի»
- «Խոսքի պատճառներ Գրիգոր Նյուսացիի»
- «Սկիզբ եւ պատճառ Գրիգոր Նիւսացիի «Մանկութեան մասին» ստեղծագործութեան մասին»
- «Սկիզբ եւ պատճառ Գրիգոր Նիւսացիի «Մարդու կառուցուածքի մասին» ստեղծագործութեան մասին»
- Փիլոն Ալեքսանդրացիի աշխատութիւններու մեկնութիւններ
- Բարսեղ Կեսարացիի աշխատութիւններու մեկնութիւններ
- Դաւիթ Անյաղթի աշխատութիւններու մեկնութիւններ
- Կեղծ-Դիոնոսեան արեոպագի աշխատութիւններու մեկնութիւններ
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ Г.П. Хомизури (2002), Армянская Апостольская Церковь: святые, мученики, видные священнослужители, богословы, христианские деятели культуры, Москва
- ↑ 2,0 2,1 Акопян В., Памятная запись Давида Кобайреци. Archived 2015-02-07 at the Wayback Machine., Бюллетень общественных наук АН АССР № 8, 1952, pp. 113-120.
- ↑ R. Bedrosian, Armenia during the Seljuk and Mongol Periods, in: The Armenian People from Ancient to Modern Times. Vol. 1 [ed. R. G. Hovannisian], New York, 1997, pp. 241—271
- ↑ Энциклопедия Христианская Армения, Դաւիթ Կոբայրեցի, Ереван, 2002
- ↑ 5,0 5,1 Православная Энциклопедия, Давид Кобайреци, Т. 13, С. 594—595
- ↑ Мурадян П., Об издании и переводе одного отрывка из памятной записи Давида Кобайрского, Историко-филологический журнал АН АССР № 2, 1973, стр. 183-188
- ↑ Маргарян А., К хронологии восстания, возглавленного Иванэ Орбели, Историко-филологический журнал АН АССР № 4, 1975, стр. 147-153
- ↑ Григорян Г., Очерки истории Сюника IX-XV вв. Archived 2018-01-09 at the Wayback Machine., Издательство АН АССР, 1990
- ↑ ՀՀ Կառավարության որոշում N 49-Ն, 29 հունվարի 2004 թվական